Տ. ԽԱ­ԺԱԿ ԱՐՔ. ՊԱՐ­ՍԱ­ՄԵԱՆ ՈՂ­ՋՈՒ­ՆԵՑ ՀՌՈ­ՄԻ ՊԱ­ՊԻՆ ԱՄՆ ԱՅ­ՑԵ­ԼՈՒ­ԹԻՒ­ՆԸ

Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ Հիւ­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի Ա­րե­ւե­լեան Թե­մի Ա­ռաջ­նորդ Տ. Խա­ժակ Արք. Պար­սա­մեան վեր­ջերս հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ Հռո­մի Սրբա­զան Քա­հա­նա­յա­պետ՝ Ֆրան­սիս­քոս Ա. Պա­պին հետ՝ այս վերջ­նոյն Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ կա­տա­րած այ­ցե­լու­թեան շրջագ­ծով։ Ըստ Նիւ Եոր­քի Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նին կող­մէ հրա­պա­րա­կուած մամ­լոյ հա­ղոր­դագ­րու­թեան՝ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը ող­ջու­նեց Սրբա­զան Քա­հա­նա­յա­պե­տին Միացեալ Նահանգներ կա­տա­րած անդ­րա­նիկ այ­ցե­լու­թիւ­նը։ Ֆի­լա­տել­ֆի­լիոյ, Ո­ւա­շինկ­թը­նի եւ Նիւ Եոր­քի մէջ ըն­թա­ցաւ Սրբա­զան Պա­պին ծրա­գի­րը, որ ա­ռար­կայ դար­ձաւ ամ­բողջ աշ­խար­հի հե­տաքրք­րու­թեան։ Ա­մե­րի­կա­հայ հա­մայն­քի ան­դամ­ներն ալ, ըլ­լա­լով Հա­յաս­տա­նեայց Ե­կե­ղեց­ւոյ զա­ւակ­ներ, ա­մէն ջանք ի գործ դրին ազ­գա­յին իւ­րա­յա­տուկ ջեր­մու­թեամբ եւ խան­դա­ղա­տան­քով Պա­պին բա­րի գա­լուստ մաղ­թե­լու հա­մար:

Սեպ­տեմ­բեր 25, Ուր­բաթ ա­ռա­ւօտ, Տ. Խա­ժակ Արք. Պար­սա­մեան մաս­նակ­ցե­ցաւ Սրբա­զան Պա­պի ա­ղօթ­քի ա­րա­րո­ղու­թեան, որ տե­ղի ու­նե­ցաւ այն վայ­րը, ուր 2001թուա­կա­նի Սեպ­տեմ­բե­րի 11-ին ա­հա­բե­կիչ­նե­րու գրո­հին զոհ գա­ցած էին շուրջ ե­րեք հա­զար ան­մեղ հո­գի­ներ: Ա­րա­րո­ղու­թե­նէն ետք՝ Ա­ռաջ­նորդ Սրբա­զան Հայ­րը ա­ռի­թն ու­նե­ցաւ Ա­մե­րի­կա­յի Հայց. Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­նու­նով  անձ­նա­պէս ող­ջու­նե­լու Հռո­մի Պա­պը:

Նոյն օ­րը, կէ­սօ­րէ ետք, «Մա­տի­սըն Սքուէր Կար­տըն»ի մէջ Սրբա­զան Քա­հա­նա­յա­պե­տին մա­տու­ցած Ս. Պա­տա­րա­գին՝ Նիւ Եոր­քի Հռո­մէա­կան Կա­թո­ղի­կէ Ե­կե­ղեց­ւոյ կող­մէ մաս­նա­ւոր հրա­ւէ­րով ներ­կայ գտնուե­ցաւ Սրբա­զան Հայ­րը, որ մէկն էր ոչ-կաղ­թո­ղի­կէ կրօ­նա­կան ղե­կա­վար­նե­րէն, միւ­սը՝ Յոյն Ուղ­ղա­փառ Ե­կե­ղեց­ւոյ Տի­միթ­րիոս Ար­քե­պիս­կո­պո­սը:

Խա­ժակ Ար­քե­պիս­կո­պոս իր հո­վուա­կան ա­ռա­քե­լու­թեան ըն­թաց­քին, նոյ­նիսկ Վա­տի­կա­նի Պա­պա­կան ա­րե­ւե­լեան հիմ­նար­կի մէջ իր ու­սա­նո­ղու­թեան շրջա­նին, բա­րե­կա­մա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն ու­նե­ցած է Հռո­մէա­կան Կա­թո­ղի­կէ Ե­կե­ղեց­ւոյ հետ: Ա­մե­րի­կա­յի Հա­յոց Ա­րե­ւե­լեան Թե­մի ա­ռաջ­նորդ ընտ­րուե­լէ ետք՝ մօ­տիկ գոր­ծակ­ցու­թիւն ու­նե­ցած է Նիւ Եոր­քի Ար­քե­պիս­կո­պոս­ներ Կար­տի­նալ Օ՚­Քա­նը­րի, Կար­տի­նալ Ի­կը­նի եւ Կար­տի­նալ Տո­լը­նի հետ, ինչ­պէս նաեւ Միացեալ Նահանգներու զա­նա­զան քա­ղաք­նե­րու կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու ղե­կա­վար­նե­րուն հետ:

Ան մեծ աշ­խա­տանք տա­րած  է նաեւ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի եւ Վա­տի­կա­նի սերտ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն ի նպաստ: Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կոս­ներ եր­ջան­կա­յի­շա­տակ Վազ­գէն Ա.-ի եւ եր­ջան­կա­յի­շա­տակ Գա­րե­գին Ա.-ի շրջա­նին կա­րե­ւոր դեր կա­տա­րած է, որ­պէս­զի Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ եւ Կա­թո­ղի­կէ Ե­կե­ղեց­ւոյ ղե­կա­վար­նե­րը պար­բե­րա­կան հան­դի­պում­ներ ու­նե­նան ի­րա­րու հետ: Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սը Խա­ժակ Սրբա­զա­նը նշա­նա­կած է Վա­տի­կա­նի մօտ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ: Այդ շրջա­նին է, որ Սրբա­զան Հօր կար­գադ­րու­թեամբ՝ 2001 թուա­կա­նին Հռո­մի Յով­հան­նէս Պօ­ղոս Բ. Պա­պը Հա­յաս­տան այ­ցե­լեց, եւ 2015 թուա­կա­նին Վա­տի­կա­նի մէջ ո­գե­կո­չուե­ցաւ 1915-ի զո­հե­րուն յի­շա­տա­կը:

Ամ­բողջ աշ­խար­հի հա­յե­րը խոր յու­զու­մով հե­տե­ւե­ցան այս տա­րուան Ապ­րիլ 12-ին, Վա­տի­կա­նի Ս. Պետ­րոս մայր տա­ճա­րին մէջ, Ֆրան­սիս­քոս Ա. Սրբա­զան Պա­պի Ս. Պա­տա­րա­գին՝ ի յի­շա­տակ Մեծ ե­ղեռ­նի նա­հա­տակ­նե­րուն: Այս հո­գե­պա­րար ա­րա­րո­ղու­թեան կը մաս­նակ­ցէին Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սը, Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սը, Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան, ինչ­պէս նաեւ Հայ եւ Կա­թո­ղի­կէ ե­կե­ղեց­ւոյ բարձ­րաս­տի­ճան ե­կե­ղե­ցա­կան­ներ,  զա­նա­զան կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ եւ հոծ թի­ւով անձ­նա­ւո­րու­թիւն­ներ, ո­րոնք ե­կած էին միաս­նա­կան ո­գիով յար­գե­լու հայ նա­հա­տակ­նե­րուն յի­շա­տա­կը:

Այս կա­պակ­ցու­թեամբ Խա­ժակ Ար­քե­պիս­կո­պոս ը­սաւ. «Ֆրան­սիս­քոս Պա­պի հրա­պա­րա­կա­յին յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը շատ ազ­դու հաս­տա­տում մըն էր Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման: Պա­պը յի­շեց նաեւ իր նա­խոր­դին՝ Յով­հան­նէս Պօ­ղոս Բ­.-ի բա­րո­յա­կան խոր զգա­ցում­նե­րը ցե­ղաս­պա­նու­թեան մա­սին: Հռո­մի Պա­պին այս յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը կար­ծէք բա­ցաւ դու­ռը բո­լոր ազ­գե­րուն եւ ան­հատ­նե­րուն դի­մաց՝ ար­տա­յա­տուե­լու եւ մա­նա­ւանդ Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը ճանչ­նա­լու հա­մար: Կար­ծէք ա­նոնք կը սպա­սէին, որ­պէս­զի լռու­թիւ­նը բե­կա­նուի, եւ Պա­պին ան­կեղծ խօս­քե­րը ա­նոնց ար­տօ­նու­թիւն տուին ի­րենց զգա­ցում­նե­րը յայ­տա­րա­րե­լու: Հա­յե­րուս հա­մար խո­րա­պէս յու­զիչ եւ ան­մո­ռա­նա­լի ե­րե­ւոյթ էր տես­նել, որ մեր ե­կե­ղեց­ւոյ ղե­կա­վար­նե­րը՝ Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. եւ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կոս Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Հռո­մի Նո­րին Սրբու­թիւն Ֆրան­սիս­քոս Պա­պին հետ միաս­նա­բար կ­­՚ա­ղօ­թէին մեր բիւ­րա­ւոր նա­հա­տակ­նե­րու հո­գի­նե­րու խա­ղա­ղու­թեան հա­մար»։

Հռո­մի Պա­պին  Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ այս այ­ցե­լու­թեան առ­թիւ քա­ղա­քի ա­մե­նաըն­դար­ձակ շրջա­գա­յու­թիւն ու­նե­ցող Catholic New York թեր­թի վեր­ջին թի­ւին մէջ Ա­րե­ւե­լեան Թե­մը ամ­բողջ էջ մը ա­պա­հո­ված էր որ­պէս ծա­նու­ցում՝ շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նե­լու Հռո­մի Պա­պին՝ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման իր զօ­րակ­ցու­թեան հա­մար:  Նոյն­պի­սի զգա­ցում մը ար­տա­յայ­տուած է Ֆի­լա­տել­ֆիոյ հայ հա­մայն­քին կող­մէ, ո­րուն ան­դամ­նե­րուն օ­ժան­դա­կու­թեամբ  քա­ղա­քի ա­մե­նա­բա­նուկ շրջա­նին մէջ բարձ­րա­դիր ծա­նու­ցու­մի ցու­ցա­տախ­տա­կին վրայ եւ Philadelphia Inquirer-ի մէջ բա­րի գա­լուստ մաղ­թած են Նո­րին Սրբու­թիւն Պա­պին: