ՍՐԲԱԼՈՅՍ ՄԻՒՌՈՆԻ ՕՐՀՆՈՒԹԻՒՆ ԿԱՄ ՀԱՅՈՑ ՀԱՄԱԽՄԲՄԱՆ ԲԱՑԱՌԻԿ ԱՌԻԹ

Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Տե­ղե­կա­տուու­թեան հա­մա­կար­գի տնօ­րէ­նի ժա­մա­նա­կա­ւոր պաշ­տօ­նա­կա­տար Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ին ներ­կա­յա­ցու­ցած էր Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան խոր­հուր­դի, պատ­մու­թեան եւ նա­խա­պատ­րաս­տու­թեան մա­սին ման­րա­մաս­ներ: Այս ան­գամ ան սի­րով կը ներ­կա­յաց­նէ բուն Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը, որ այս տա­րի, ինչ­պէս ծա­նօթ է, տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Սեպ­տեմ­բե­րի 27-ին:

Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան գե­ղե­ցիկ ու խորհր­դա­ւոր ման­րա­մաս­նու­թիւն­ներ տրա­մադ­րեց Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ըն­թաց­քին մա­սին, նշե­լով, որ Ա­մե­նայն Հա­յոց Հայ­րա­պե­տը Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը նախ կ՚օրհ­նէ Սուր Խա­չով:

ՆԱԽ՝ ՍՈՒՐԲ ԽԱ­ՉՈՎ

Սուրբ Խա­չի մէջ, ինչ­պէս ծա­նօթ է, զե­տե­ղուած է մա­սունք՝ Տի­րոջ խա­չա­փայ­տէն: Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան կը մատ­նան­շէ Ս. Գրի­գոր Նա­րե­կա­ցիի «Ա­ղօ­թա­մա­տեա­նը», ուր 93-րդ գ­լու­խը ամ­բող­ջու­թեամբ նուի­րուած է Միւ­ռո­նին, եւ ուր կ՚ը­սուի, թէ «խնկե­լի, պաշ­տե­լի եւ ե­րա­նե­լի այս իւ­ղը մար­դուն ոե­ւէ օ­գուտ չի տար, ե­թէ տէ­րու­նի կեն­սա­տու խա­չով չտեառ­նագ­րուի»:

Մա­սուն­քա­կիր խա­չը, ո­րով պի­տի օրհնուի միւ­ռո­նը, պատ­րաս­տուած է մաս­նա­ւո­րա­պէս Փի­լի­պպոս Ա. Աղ­բա­կե­ցի Կա­թո­ղի­կո­սի (1632-1655) հա­մար՝ 1652 թուա­կա­նին: Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան նշեց, որ Մայր Ա­թո­ռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ կը պա­հուին նաեւ այլ սրբու­թիւն­ներ, ո­րոնք Յի­սու­սի խա­չա­փայ­տի մա­սուն­քով են:

ՕՐՀ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ՝ Ս. ԳԵ­ՂԱՐ­ԴՈՎ

Հա­յոց Ե­կե­ղե­ցւոյ դա­րե­րով ըն­դու­նուած ա­ւան­դու­թեան հա­մա­ձայն, ինչ­պէս կը նշէ Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան, Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը կ՚օրհ­նէ նաեւ աս­տուա­ծա­մուխ Ս. Գե­ղար­դով: «Ա­սի­կա նի­զա­կի այն ծայրն է, ո­րով Ղու­կիա­նոս ա­նու­նով հռո­մէա­ցի զի­նուո­րը խո­ցեց Յի­սու­սի կո­ղը, որ­մէ բխե­ցաւ ջուր եւ ա­րիւ­ն»:

Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան ան­գամ մը եւս կը յի­շեց­նէ, որ ըստ սրբա­զան ա­ւան­դու­թեան, հա­մաք­րիս­տո­նէա­կան այս սրբու­թիւ­նը Հա­յոց աշ­խարհ բե­րած է Սուրբ Թա­դէոս ա­ռա­քեա­լ: Պատ­մա­հայր Ս. Մով­սէս Խո­րե­նա­ցին կը պատ­մէ, որ Քրիս­տո­սին ժա­մա­նա­կա­կից Աբ­գար թա­գա­ւոր ան­բու­ժե­լի հի­ւանդ էր: Լսե­լով Տի­րոջ հրա­շա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու եւ բժշկում­նե­րու մա­սին՝ ան Յի­սու­սէն կը խնդրէ ի­րեն այ­ցե­լել: Տէ­րը ար­քա­յին մօտ կը ղրկէ Ս. Թա­դէո­սը, որ Սուրբ Գե­ղար­դով եւ Փու­շէ պսա­կով կը բժշկէ Աբ­գա­րը: Վեր­ջինս քրիս­տո­նեայ կը դառ­նայ՝ նոյ­նը պա­տուի­րե­լով նաեւ իր քե­ռոր­դիին՝ Սա­նատ­րու­կին:

«Այ­սօր աշ­խար­հի մէջ կան նմա­նա­տիպ քա­նի մը գե­ղարդ­ներ, բայց մենք ա­ներկ­բայ կը հա­ւա­տանք, որ իս­կա­կան Սուրբ Գե­ղար­դը մերն է, քան­զի բա­զում բժշկում­ներ եւ հրաշք­ներ կա­պուած են նուի­րա­կան այս սրբու­թեան հե­տ», կը նշէ Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Տե­ղե­կա­տուու­թեան հա­մա­կար­գի տնօ­րէ­նի ժա­մա­նա­կա­ւոր պաշ­տօ­նա­կա­տա­րը:

Սուրբ Գե­ղար­դը ո­րոշ ժա­մա­նակ պա­հուած է Փոքր Հայ­քի Կամր­ջա­ձո­րի վան­քին մէջ, բայց 13-րդ դա­րէն սկսեալ, մին­չեւ 18-րդ դա­ր ան գտնուած է Այ­րի­վան­քի մէջ, որ այս սրբու­թեան շնոր­հիւ վե­րա­կո­չուած է Գե­ղար­դա­վանք:

Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան հե­տաքրք­րա­կան նկա­տեց այն հան­գա­ման­քը, թէ Գե­ղար­դա­վան­քի մէջ պա­հուած են նաեւ Նո­յեան տա­պա­նի մա­սուն­քը եւ Հա­ւուց Թա­ռի փրկչա­կան պատ­կե­րը: 18-րդ դա­րուն Ս. Գե­ղար­դը տե­ղա­փո­խուած է Ս. Էջ­միա­ծին, ուր կը պա­հուի ա­ռ այ­սօր:

 13-րդ դա­րուն Խաղ­բա­կեան Պռոշ իշ­խա­նը Զա­քա­րեան­նե­րէն կան­խիկ դրա­մով գնած է Այ­րի­վան­քը՝ իր շրջա­կայ լեռ­նե­րով եւ դաշ­տե­րով ու 1268 թուա­կա­նին պա­հա­րան մը պատ­րաս­տել տուած է Սուրբ Գե­ղար­դին հա­մար: Այս մա­սին կը պատ­մէ պա­հա­րա­նի վրայ փո­րագ­րուած քսա­նութ տո­ղնոց ար­ձա­նագ­րու­թիւ­նը: Հե­տա­գա­յին, ինչ­պէս կը նշէ ան, պա­հա­րա­նը վե­րա­նո­րո­գած է նոյն տոհ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Դա­ւիթ Վար­դա­պետ, 1687 թուա­կա­նին:

Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան նշեց նաեւ Սուրբ Գե­ղար­դի հրա­շա­գործ զօ­րու­թեան մա­սին: Ա­հա­ւա­սիկ պատ­մու­թիւն մը, որ կը վկա­յէ այդ հրա­շա­գործ յատ­կու­թիւ­նը. 1765 թուա­կա­նին Ա­լաշ­կեր­տի հով­ի­տին մէջ ժան­տախ­տի հա­մա­ճա­րակ ծայր կու տայ: Տեղ­ւոյն ժո­ղո­վուր­դը ա­ղեր­սա­կան նա­մակ մը կը գրէ ժա­մա­նա­կի կա­թո­ղի­կոս Սի­մէոն Ա. Ե­րե­ւան­ցիին (1763-1780)՝ խնդրե­լով Ս. Գե­ղար­դը ի­րենց ու­ղար­կել՝ պա­տու­հաս հի­ւան­դու­թե­նէ ա­զա­տե­լու հա­մար: Բայց Կա­թո­ղի­կո­սը, վախ­նա­լով, որ Ս. Գե­ղար­դը կրնայ յայտ­նուիլ թշնա­մի լեզ­կի­նե­րու ձեռ­քը, կը մեր­ժէ խնդրան­քը՝ խոս­տա­նա­լով այլ սրբու­թիւն­ներ ու­ղար­կել ա­նոնց: Այս պատ­մա­կան փաս­տէն յայտ­նի կը դառ­նայ, որ Ս. Գե­ղար­դը այդ ժա­մա­նակ ծա­նօթ էր ժան­տախ­տը բու­ժող իր զօ­րու­թեամբ, ուս­տի ժո­ղո­վուր­դը Վե­հա­փա­ռէն յատ­կա­պէս այդ սրբու­թիւ­նը խնդրած էր:

Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան կը յի­շեց­նէ, որ Ս. Գե­ղար­դի հրա­շա­գործ զօ­րու­թեան մա­սին տե­ղեակ էին նաեւ վրա­ցի­նե­րը, մահ­մե­տա­կան­նե­րը եւ հար­ե­ւան այլ ժո­ղո­վուրդ­ներ: 1797 թուա­կա­նին Թիֆ­լի­զի մէջ ծայր տուած ժան­տախ­տի պատ­ճա­ռով վրաց Կէոր­կի թա­գա­ւո­րը խնդրան­քով կը դի­մէ Ղու­կաս Ա. Կար­նե­ցիին (1780-1799)՝ Ս. Գե­ղար­դը Թիֆ­լիզ տա­նե­լու հա­մար: Ծա­նօթ է, որ շատ չան­ցած, այդ հի­ւան­դու­թիւ­նը կը վե­րա­նայ քա­ղա­քէն: Վրաց թա­գա­ւո­րը, այս հրաշ­քը տես­նե­լով, չ՚ու­զեր Սուրբ Գե­ղար­դը վե­րա­դարձ­նել հա­յե­րուն: Ս. Գե­ղար­դը Թիֆ­լիզ կը տա­րուի նոյն պատ­ճա­ռով նաեւ 1811 եւ 1814 թուա­կան­նե­րուն, իսկ Անդր­կով­կա­սի տա­րած­քին շրջած է 1846-1847 թուա­կան­նե­րու մի­ջեւ:

 1847 թուա­կա­նին, ինչ­պէս կը նշէ Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան, Ս. Գե­ղար­դը վե­րա­դար­ձուած է Սուրբ Էջ­միած­նին եւ այ­լեւս եր­բեք դուրս չէ տա­րուած: Այ­սօր ալ, կը նշէ ան, հրաշք­ներ կը կա-­տա­րուին այս հա­մաք­րիս­տո­նէա­կան սրբու­թեան մի­ջո­ցաւ: Սրբու­թիւն, ո­ր մեր օրհ­նեալ հա­յոց հո­ղին վրայ է՝ Սուրբ Էջ­միած­նի Մայր Տա­ճա­րին մ­­էջ:

ՕՐՀ­ՆՈՒ­ԹԻՒՆ ԳՐԻ­ԳՈՐ ԼՈՒ­ՍԱ­ՒՈՐ­ՉԻ Ա­ՋՈՎ

Ա­մե­նայն Հա­յոց Հայ­րա­պե­տը Կե­նաց Խա­չով եւ Ս. Գե­ղար­դով Միւ­ռո­նը օրհ­նե­լէ յե­տոյ զայն կը տեառ­նագ­րէ նաեւ մեր հա­ւատ­քի հօր՝ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջով, ո­ր մեր ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան ա­մե­նա­մեծ սրբու­թիւնն է: Ինչ­պէս կը նշէ Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան՝ ո՛ւր որ կը գտնուի Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սու­թիւ­նը, հո՛ն պէտք է ըլ­լայ նաեւ ա­տոր վա­ւե­րա­կա­նու­թեան կնի­քը եւ խորհր­դա­նի­շը՝ Լու­սա­ւոր­չին Ա­ջը: Այս բազ­ու­կի եւ մատ­նե­րու տեսք ու­նե­ցող պա­տեա­նին մէջ ամ­փո­փուած են Ս. Գրի­գո­րի աջ ձեռ­քի մա­սունք­նե­րը:

«Նուի­րա­կան այս սրբու­թիւ­նը պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին բաժ­նե­կից ե­ղած է մեր ժո­ղո­վուր­դի ձեռք­բե­րում­նե­րուն եւ դժբախ­տու­թիւն­նե­րուն, պա­տու­հաս­նե­րուն եւ վե­րելք­նե­րուն՝ մշտա­պէս իր օրհ­նու­թիւ­նը բաշ­խե­լով ա­մէն­քին: Այս Ա­ջի հետ հայ մար­դու կա­պուա­ծու­թիւ­նը դի­պուկ բնո­րո­շած է Ա­ռա­քել Դաւ­րի­ժե­ցին՝ գրե­լով. «Ա­ջի եւ Սուրբ Էջ­միած­նի հետ հա­յոց ողջ ազգն է կա­պուա­ծ»: Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թե­նէն զատ, Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չի Ա­ջը դուրս բե­րուած է նաեւ բա­ցա­ռիկ եւ կա­րե­ւոր տօ­նե­րու ու ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու ժա­մա­նակ, երբ հայ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն հնա­րա­ւո­րու­թիւն տրուած է՝ համ­բու­րե­լու զայն եւ օրհ­նու­թիւն ստա­նա­լու ա­ռա­քե­լա­շա­ւիղ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ Հայ­րա­պե­տի նշխար­նե­րէն:

Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջը դա­րե­րու ըն­թաց­քին Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կոս­նե­րու հետ տե­ղա­փո­խուած է քա­ղա­քէ քա­ղաք՝ մնա­լով իբ­րեւ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան խորհր­դա­նիշ եւ ե­րաշ­խա­ւոր: 1292 թուա­կա­նին Ե­գիպ­տո­սի սուլ­թա­նի զօր­քե­րը կ՚ար­շա­ւեն Կի­լի­կիա, կը գե­րե­վա­րեն ժա­մա­նա­կի Ստե­փա­նոս Հայ­րա­պե­տը եւ ի­րենց հետ կը տա­նին բա­զում սրբու­թիւն­ներ, այդ կար­գին՝ նաեւ Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջը: Ե­գիպ­տո­սի մէջ ծայր կ՚առ­նէ հա­մա­ճա­րակ, ո­ր կը խլէ շա­տե­րու կեան­քը: Ըստ ա­ւան­դու­թեան՝ պատ­ճա­ռը Ս. Աջն էր, զո­ր ե­գիպ­տա­ցի­նե­րը կը վե­րա­դարձ­նեն հա­յե­րուն: Բայց ի­րա­կա­նու­թեան մէջ Ա­ջը կը վե­րա­դար­ձուի ջան­քե­րով Լե­ւոն Բ. թա­գա­ւո­րի, ո­ր ուղ­ղա­կի կը գնէ զայն ե­գիպ­տա­ցի­նե­րէն: 1439 թուա­կա­նին Սի­սի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նէն կ՚ան­հե­տա­նայ Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջը: Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան կը նշէ, որ յի­շա­տա­կա­րան­նե­րու գրիչ­նե­րը մեր ազ­գին բա­ժին հա­սած դժբախ­տու­թիւն­նե­րը կը բա­ցատ­րեն Ա­ջի ան­հե­տաց­մամբ, ո­ր էջ­միած­նա­սէր քա­նի մը ե­պիս­կո­պոս­նե­րու ջան­քե­րով տե­ղա­փո­խուած էր Սուրբ Էջ­միա­ծին: 1604 թուա­կա­նէն յե­տոյ Մայր Ա­թո­ռէն դուրս բե­րուած է նաեւ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջը, պար­սից Շահ Ապ­պա­սի կող­մէ, ո­ր կր­կին վե­րա­դար­ձուած է 1663 թուա­կա­նին՝ այ­լեւս չլքե­լով Սուրբ Էջ­միա­ծի­նը:

Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւոր­չի Ա­ջի շուրջ զա­նա­զան պատ­մու­թիւն­ներ ստեղ­ծուած են՝ ան­գամ մը եւս ընդգ­ծե­լով այս սրբու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը Հա­յոց Ե­կե­ղեց­ւոյ հա­մար: Ա­հա­ւա­սիկ պատ­մու­թիւն մը, զոր կը յի­շեց­նէ Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան. Աղ­թա­մա­րի Զա­քա­րիա Գ. Կա­թո­ղի­կո­սը (1434-1464) մեծ փա­փաք ու­նէր՝ դառ­նա­լու Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կոս: 1461 թուա­կա­նին, վեր­ջինս, ու­նե­նա­լով Քա­րա­քո­յուն­լու Ճի­հան շա­հի ա­ջակ­ցու­թիւ­նը, Սուրբ Էջ­միած­նէն կը վերց­նէ Ա­ջը եւ կը հասց­նէ Աղ­թա­մար: Ճա­նա­պար­հին, տես­նե­լով Ս. Ա­ջը՝ ժո­ղո­վուր­դը ցնծու­թեամբ կ՚ըն­դու­նի Ս. Գրի­գո­րի մա­սունքն ու Զա­քա­րիա­ն: Ըստ Ա­ռա­քել Դաւ­րի­ժե­ցիի՝ ժա­մա­նա­կի կա­թո­ղի­կո­սը կը կար­գադ­րէ Վրթա­նէս Ե­պիս­կո­պոս Օ­ծո­փե­ցիին՝ ա­մէն գնով Ա­ջը Սուրբ Էջ­միա­ծին վե­րա­դարձ­նել: 1477 թուա­կա­նին Վրթա­նէ­ս Ե­պիս­կո­պոս օ­տար եր­կիր կ՚եր­թայ, ա­նու­նը կը փո­խէ, ինք­զինք կաղ կը ձե­ւաց­նէ եւ Աղ­թա­մար կ՚եր­թայ: Եր­կար չար­չա­րուե­լէ յե­տոյ կը յա­ջո­ղի դառ­նալ Աղ­թա­մա­րի Ս. Խաչ վան­քի լու­սա­րար եւ սր­­բու­թիւն­նե­րու պա­հա­պան՝ շուրջ եօ­թ տարի: Օր մը վանք կ՚այ­ցե­լեն ջու­ղա­յե­ցի ա­ռեւտ­րա­կան­ներ: Ճանչ­նա­լով ա­նոնց­մէ մէ­կուն՝ Վրթա­նէ­ս Ե­պիս­կո­պոս գաղտ­նօ­րէն կը կտրէ ա­նոր ա­ւա­նա­կին փա­լա­նը (որ ծած­կոց մըն է՝ ա­ւա­նա­կին վրայ), հա­մե­տին (գրաս­տին վրայ դրուած թամբ՝ բազ­մոց) մէջ կը դնէ Լու­սա­ւոր­չին Ա­ջը, խաչ­վա­ռը եւ ու­րա­րը (ու­սին վրայ դրուող ե­կե­ղե­ցա­կան կեր­պաս), ա­պա կրկին կը կա­րէ: Ան ա­ւա­նա­կին տի­րո­ջը կը տե­ղե­կաց­նէ ա­մէն ին­չի մա­սին՝ պա­տուի­րե­լով հնա­րա­ւո­րինս շուտ սրբու­թիւն­նե­րը Ջու­ղա հասց­նել: Շատ չան­ցած՝ Վրթա­նէս Ե­պիս­կո­պոս ալ կ՚ան­հե­տա­նայ եւ կ՚ու­ղե­ւո­րուի սրբու­թիւն­նե­րու ե­տե­ւէն: Ժա­մա­նա­կի Հայ­րա­պե­տը, ժո­ղո­վուր­դի ու­ղեկ­ցու­թեամբ, սրբու­թիւն­նե­րը կը դի­մա­ւո­րէ Նա­խի­ջե­ւան քա­ղա­քը: Վրթա­նէս Ե­պիս­կո­պոս այս սխրան­քի հա­մար բա­զում պար­գեւ­նե­րու կ՚ար­ժա­նա­նայ, ի­րեն կը յանձ­նուի նաեւ Ա­ջին տրուած նուէր­ներն ու պար­գեւ­նե­րը: Սուրբ Էջ­միած­նի ժո­ղո­վը Վրթա­նէ­սը ցմահ կը նշա­նա­կէ կա­թո­ղի­կո­սա­կան տե­ղա­պահ: Վեր­ջինս կը մա­հա­նայ 1493 թուա­կա­նին՝ Օ­ծո­փի վան­քին մէջ: Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան պատ­մու­թե­նէն վկա­յու­թիւն­ներ կը յի­շեց­նէ, թէ հե­տա­գայ հայ­րա­պետ­նե­րը ա­մէն տա­րի կ՚եր­թա­յին Օ­ծո­փի վանք, Ս. Պա­տա­րագ կը մա­տու­ցա­նէին Վրթա­նէս Սրբա­զա­նի հո­գիի հանգս­տեան հա­մար եւ ո­ղոր­մու­թիւն կու տա­յին աղ­քատ­նե­րուն:

Ինչ­պէս նշած ենք՝ մեր ե­կե­ղե­ցւոյ մէջ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան բա­ցա­ռիկ ի­րա­ւուն­քը վե­րա­պա­հուած է Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սին, սա­կայն Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան Տե­ղե­կա­տուու­թեան հա­մա­կար­գի տնօ­րէ­նի ժա­մա­նա­կա­ւոր պաշ­տօ­նա­կա­տա­րը նշեց, որ այժմ միւ­ռոն կ՚օրհ­նէ նաեւ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սը՝ իր թե­մե­րուն հա­մար: Ինչ­պէս ծա­նօթ է, Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ կա­թո­ղի­կո­սու­թեան այս տա­րուան Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քը տե­ղի ու­նե­ցաւ Յու­լի­սի 18-ի ե­րե­կո­յեան, Պիք­ֆա­յա­յի մէջ:

ԱՆ­ԿԱ­ԽՈՒ­ԹԵԱՆ ԵՒ ՎԵ­ՐԱԾ­ՆՈՒ­ԹԵԱՆ ՄԻՒ­ՌՈՆ­ՆԵ­ՐԸ

Հայ ի­րա­կա­նու­թեան մէջ կա­տա­րուած բո­լոր Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւն­նե­րը այս կամ այն կերպ պատ­մա­կան են, բայց Տ. Զա­քա­րիա Վար­դա­պետ Բա­ղու­մեան յատ­կան­շեց մա­նա­ւանդ եր­կու­քը՝ 1991 թուա­կա­նի 29 Սեպ­տեմ­բե­րին Վազ­գէն Վե­հա­փա­ռին (Վազ­գէն Ա. Պալ­ճեան) կա­տա­րած Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը. Վե­հա­փա­ռը այդ ժա­մա­նակ Աստ­ու­ծոյ կա­մօք օրհ­նեց նո­րան­կախ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նը՝ ա­նուա­նե­լով զայն «Ան­կա­խու­թեան միւ­ռո­ն»: Միւ­սը Վազ­գէն Կա­թո­ղի­կո­սին յա­ջոր­դած Գա­րե­գին Ա. Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սին Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւնն էր, որ ան կա­տա­րեց 1996 թ­­ուա­կա­նի 8 Սեպ­տեմ­բե­րին, Մայր Ա­թո­ռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ, զայն կո­չե­լով «Վե­րած­նու­թեան միւ­ռո­ն»:

Ա­հա­ւա­սիկ հա­տուած մը Վազ­գէն Ա.-ի՝ 1991 թուա­կա­նի 29 Սեպ­տեմ­բե­րին կա­տա­րած Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան քա­րո­զէն.

«Մեր նոր, ինք­նիշ­խան պե­տու­թեան ան­կա­խու­թեան հիմ­քե­րէն մէկն է նաեւ հայ ազ­գի Ե­կե­ղե­ցւոյ ան­կա­խու­թիւ­նը եւ ինք­նիշ­խա­նու­թիւ­նը:

«Մենք կը դա­ւա­նենք Հա­ւա­տամ­քը՝ մէկ ա­զատ ազ­գու­թիւն, մէկ ան­կախ պե­տու­թիւն, մէկ ան­կախ ազ­գա­յին Ե­կե­ղե­ցի:

Այս հա­ւա­տամ­քով, այս գի­տակ­ցու­թեամբ, Սուրբ Հո­գիի զօ­րու­թեամբ այս Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը Մենք կը հռչա­կենք Ան­կա­խու­թոան Միւ­ռոն:

«Հա­յե՛ր, հո­գե­ւոր զա­ւակ­ներ: Մեր, այս սրբա­զան Միւ­ռո­նով միա­ցէք, եղ­բայ­րա­ցէ՛ք, ե­ղէ՛ք մէկ կամք, ե­ղէ՛ք մէկ ու­րա­խու­թիւն, ե­ղէ՛ք մէկ ցաւ: Ե­ղէք մէ՛կ ազգ, մէ՛կ ըն­տա­նիք, մէ՛կ ժայ­ռա­ցած եր­դում եւ հա­ւա­տա­ցէ՛ք մեր այս բուռ մը հայ­րե­նի հո­ղին ու ա­նոր գա­լի­քին, սուրբ գրա­կան Ա­րա­րա­տի հա­յեաց­քի ներ­քեւ, Սուրբ Էջ­միած­նի օրհ­նու­թեան ներ­քո­յ»:

Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ յա­ռա­ջի­կայ 27 Սեպ­տեմ­բե­րին տե­ղի ու­նե­նա­լիք Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւնն ալ պատ­մա­կան է, քա­նի որ ան կը կա­տա­րուի հա­յու­թեան հա­մար մէկ այլ կա­րե­ւոր թուա­կա­նին՝ 100-ա­մեա­կին, որ պի­տի կա­տա­րուի Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սի ձե­ռամբ։

 

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ