ՇԱՐԼ ԱԶՆԱՒՈՒՐ. «ԻՄ ՄԷՋ ԱՏԵԼՈՒԹԻՒՆ ՉԵՆ ԴԱՍՏԻԱՐԱԿԱԾ»

Ֆրան­սա­հայ աշ­խար­հահռ­չակ եր­գիչ Շարլ Ազ­նա­ւուր «Լը Մոնտ» օ­րա­թեր­թին մէջ յօ­դուած մը գրի ա­ռաւ, «Հայ­կա­կան մե­նու­թեան 100 տա­րին» խո­րագ­րին ներ­քեւ։ Այս սրտա­ռուչ յօ­դուա­ծին մէջ Շարլ Ազ­նա­ւուր շեշ­տեց, թէ իր մէջ ա­տե­լու­թիւն չեն դաս­տիա­րա­կած։ «Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, իր յօ­դուա­ծին մէջ Շարլ Ազ­նա­ւուր նշեց. «Ա­յո՛, սա ճիշդ է՝ ես մա­հա­ցած ու չթա­ղուած այդ ժո­ղո­վուր­դին մաս­նիկն եմ»։

­Յօ­դուա­ծի սկիզ­բին Շարլ Ազ­նա­ւուր նշած է, թէ եր­կար ժա­մա­նակ քա­մին ա­ւա­զով կը պա­տէր եւ մո­ռա­ցու­թեան կը մատ­նէր այդ զան­գուա­ծա­յին կո­տո­րա­ծը։ Միայն 1980-ա­կան թուա­կան­նե­րուն աշ­խար­հի եր­կիր­նե­րը աս­տի­ճա­նա­բար սկսան մէ­կու­կէս մի­լիոն հա­յե­րու սպա­նու­թիւ­նը ճանչ­նալ՝ որ­պէս 20-րդ դա­րու ա­ռա­ջին ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը։ Ան խորհր­դան­շա­կան զու­գա­հե­ռա­կան­նե­րով բա­ցատ­րած է, թէ հա­լա­ծանք­նե­րը կը շա­րու­նա­կուին։ Այս կա­պակ­ցու­թեամբ Ազ­նա­ւուր վկա­յա­կո­չած է ոչ թէ 100 տա­րուան վա­ղե­մու­թեամբ, այլ վեր­ջին  տա­րի­նե­րու փաս­տե­րը։ Հռչա­կա­ւոր եր­գի­չը այս ամ­բող­ջին մէջ թուար­կած է նաեւ Թուր­քիոյ հրա­ժա­րու­մը՝ 2009 թուա­կա­նին ստո­րագ­րուած ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րու վա­ւե­րա­ցու­մէն՝ Հա­յաս­տա­նի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը բնա­կա­նո­նաց­նե­լու հա­մար եւ այդ վա­ւե­րա­ցու­մի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի խնդի­րով պայ­մա­նա­ւո­րուի­լը։

Բաց աս­տի, Ազ­նա­ւուր մատ­նան­շած է Քե­սա­պի վրայ գոր­ծուած յար­ձա­կու­մը, Տէր Զօ­րի Սրբոց Նա­հա­տա­կաց ե­կե­ղեց­ւոյ ոչն­չա­ցու­մը։ Ի լրումն այս բո­լո­րին ան խօ­սած է Ա­րե­ւել­քի քրիս­տո­նեա­նե­րու սպա­նու­թեան եւ ե­զի­տի­նե­րու ող­բեր­գու­թեան մա­սին։ Ազ­նա­ւու­րի մօ­տե­ցու­մով, այս բո­լո­րը ա­ղերս ու­նին հայ­կա­կան հար­ցին հետ, ո­րով­հե­տեւ ան­պատ­ժե­լիու­թիւ­նը վատ օ­րի­նակ մը հան­դի­սա­ցած է։

Աշ­խար­հահռ­չակ ե­րա­ժիշ­տը յօ­դուա­ծին մէջ վեր­յի­շած է իր ման­կու­թիւնն ու ծնող­նե­րուն պատ­մած­նե­րը։ «Իմ մէջ ա­տե­լու­թիւն չեն դաս­տիա­րա­կած։ Ես քէն չեմ պա­հեր թուրք ժո­ղո­վուր­դին դէմ։ Ես գի­տեմ, որ օր մը ա­նոնք պի­տի բա­նան ի­րենց աչ­քե­րը եւ ի­րենց կա­ռա­վա­րիչ­նե­րէն հա­շիւ պի­տի պա­հան­ջեն խա­բէու­թեան տա­րի­նե­րուն եւ սե­փա­կան պատ­մու­թեան ան­տե­ղեակ ըլ­լա­լու հա­մար», նշած է Ազ­նա­ւուր։

Ազ­նա­ւուր ա­ւե­լի վերջ նշած է, որ ինք չի յա­ւակ­նիր դաս տալ ոե­ւէ մէ­կուն եւ հար­ցը բա­ցար­ձա­կա­պէս այն չէ, որ Թուր­քիոյ ցոյց տրուի իր մեղ­քը։ «Բայց մե­ռած­նե­րը ան­պաշտ­պան են եւ ա­նոնց յի­շա­տակն ու ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը յար­գե­լը ապ­րող­նե­րու գործն է, որ­պէս­զի ա­նոնք երկ­րորդ ան­գամ չսպաննուին ի­րենց ող­բեր­գու­թեան ժխտու­մով», շեշ­տած է Ազ­նա­ւուր։

Թուր­քիոյ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն հաս­ցէին քննա­դա­տու­թիւն­ներ ը­նե­լու ա­ռըն­թեր Շարլ Ազ­նա­ւուր կշտամ­բանք ուղ­ղած է նաեւ մեծ տէ­րու­թիւն­նե­րու հաս­ցէին, ո­րոնք սոր­ված են բա­րո­յա­կա­նու­թիւ­նը եր­թար­կել սե­փա­կան շա­հե­րու։ Ըստ ի­րեն, ա­նոնց վրայ է պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը այն ե­րե­ւոյ­թին, թէ նմա­նօ­րի­նակ ա­ղէտ­նե­րը կը կրկնուին տե­ւա­բար։ «Զէն­քի վա­ճա­ռա­կան­նե­րը մեր օ­րե­րուն դար­ձած են ատր­պէյ­ճա­նա­կան նաւ­թաբռ­նա­պե­տու­թեան լա­ւա­գոյն բա­րե­կամ­նե­րը», նշած է Ազ­նա­ւուր եւ ա­ւել­ցու­ցած է, թէ 100 տա­րի անց տա­կա­ւին պտղա­բեր է այն ար­գան­քը, ուր­կէ դուրս ե­կած է ան­մա­քուր գա­զա­նը։

Շարլ Ազ­նա­ւուր իր յօ­դուա­ծը ա­ւար­տած է լա­ւա­տես պատ­գամ­նե­րով։ «Ու­րեմն՝ յոյս կայ, որ եր­բե­ւի­ցէ աշ­խար­հի այդ տա­րած­քաշր­ջա­նը կը նմա­նի Ազ­նա­ւուր ըն­տա­նի­քին, ուր կան քրիս­տո­նեա­ներ, հրեա­ներ եւ մահ­մե­տա­կան­ներ ու ա­նոնց իւ­րա­քան­չիւ­րը ես կը սի­րեմ նոյն ու­ժով», եզ­րա­կա­ցու­ցած է աշ­խար­հահռ­չակ եր­գի­չը։