ՀԱԼԷՊ

Տա­րի­նե­րու հե­ռա­ւո­րու­թե­նէն եւ կա­րօ­տով, ա­մէ­նօ­րեայ ժա­մադ­րու­թիւ­նը յար­գո­ղի նման, նոյն տաք զգա­ցում­նե­րովս, սի­րե­լի Հա­լէպ, քեզ է, որ կրկին կը յի­շեմ: Հա­ւա­տա՛, հաս­տատ եւ պարզ ինք­նա­գո­վու­թիւն մը չէ այս մէ­կը, ո­րով­հե­տեւ իմ մա­սիս խօ­սի­լը քրտինք կրնայ բե­րել եւ նոյ­նիսկ կրնայ զիս դժբախ­տաց­նել, բայց հոգս չէ:

Իսկ դո՛ւն: Ա՜խ դուն: Ի՞նչ ը­սեմ: Ի՞նչ ը­նեմ: Ը­սէ՛: Խօ­սէ՛:

Դո՛ւն, դժբախտ ի­րա­կա­նու­թիւն: Սա­կայն եւ այն­պէս, դո՛ւն ին­ծի հա­մար, քու զա­ւակ­նե­րովդ կեն­սու­նա­կու­թիւ­նը դրօշ հռչա­կած քա­ջու­թիւնն ես: Ներ­կայ այս տխուր ու մա­հա­ցու ի­րա­վի­ճա­կիդ մէջ իսկ օ­րի­նա­կե­լի ես ու նա­խան­ձե­լի: Ամ­բողջ աշ­խար­հը կրնայ վկա­յել: Ա­նոր հա­մար դուն մի­նակդ թէ՛ կ՚ապ­րիս, թէ՛ կը շնչես ու մեր բո­լո­րին աչ­քին առ­ջեւ մի­նակդ նոյ­նիսկ սո­վա­մահ՝ կը տան­ջուիս ող­բեր­գու­թեամ­բը հայ ըլ­լա­լուդ: Գե­րա­գոյն զո­հո­ղու­թեամբ եւ զո­հա­բե­րու­թեամբ սե­փա­կան կեան­քով գո­յա­տե­ւե­լու ձգտումդ կը շա­րու­նա­կես պա­հել: Դժբախտ ի­րա­կա­նու­թիւն է, չէ՞:

Հոն ա­մէն քայ­լա­փո­խի տե­սա­նե­լի են՝ կռիւ, ա­րիւն, վէրք, ա­նօ­թու­թիւն, սով, լոյ­սի եւ ջու­րի կա­րօտ, մահ եւ սուգ: Բայց, յե­տոյ ի՞նչ: Ը­սէ՛, յե­տո՞յ՝ մին­չեւ ե՞րբ այս վի­ճա­կը, այս հիւ­ծումդ ու մա­շումդ, փլա­տակ վի­ճակդ, քան­դումդ ու մա­նա­ւանդ՝ մա­հազ­դու տագ­նապդ: Մար­դիկ, նոյ­նիսկ ան­մի­ջա­կան շրջա­պա­տիս մար­դիկ, քեզ ան­տե­սե­լով, ար­դէն շա­տոնց մկրա­տած են տրա­մադ­րու­թեանս լա­րե­րը:

Տա­կա­ւին քիչ ժա­մա­նակ ա­ռաջ ին­ծի ու իմ նման­նե­րուս հա­մար դրախտ մըն էիր, սի­րե­լի ծննդա­վայր Հա­լէպս: Բայց դժբախ­տա­բար այդ մէ­կը կոր­սո­ւե­ցաւ: Մար­դիկ հա­լէ­պա­հա­յե­րուն ձեռ­քէն գող­ցան այդ դրախ­տը: Ու բո­լո­րին նման, իմ դրախտս ալ մնաց ե­րազ­նե­րու աշ­խար­հին մէջ: Ան­գութ մար­դիկ տա­րին զայն, սպան­նե­ցին, ու այս­պէս զայն նե­տե­ցին ճա­կա­տագ­րի մո­ռա­ցու­թեան ա­լիք­նե­րուն գիր­կը:

Հոն՝ մօտդ, նոյն այդ մա­քուր եւ ան­մեղ եր­դի­քիդ տակ կար ժա­մա­նակ, որ ա­մէն ինչ պատ­մու­թիւն էր եւ այդ պատ­մու­թիւ­նը ու­րախ էր, հա­ճե­լի էր ու կեն­դա­նի: Ա­նով մեծ­ցանք մենք, ու ա­նով ալ սնա­նե­ցանք: Ա­նով սի­րե­ցինք հայն ու ա­րաբ դրա­ցին եւ Հա­յաս­տա­նը եւ հայ մշա­կոյ­թը: Քեզ­մով տո­կա­ցինք, ու դուն դար­ձար մե­զի հա­մար հա­րա­զատ հայ­րե­նի­քի մը չափ հայ­րե­նիք:

Վստա­հօ­րէն օր մը պի­տի նո­րո­գո­ւի մեր Հա­լէ­պը: Կը կրկնեմ: Պէտք է, որ նո­րո­գո­ւի եւ յա­նուն մեր ինք­նու­թեան պահ­պան­ման՝ պէտք է, որ ան վե­րած­նի մեր բո­լո­րին ան­սա­կարկ ճի­գե­րով: Եւ որ­պէս­զի ծնի նոր Հա­լէ­պը, եւ որ­պէս­զի, իբ­րեւ մարդ, հոն ապ­րի ֆի­զի­քա­պէս տան­ջո­ւող հայ գա­ղու­թը այս վե­րածնուն­դին հա­մար սփիւռք եւ հայ­րե­նիք ա­նոր կող­քին պէտք է մնան գործ­նա­կան ճի­գե­րով:

Յի­շե­ցէ՛ք, մեր դա­րե­րու պատ­մու­թիւ­նը վկայ, յա­մառ ժո­ղո­վուրդ ենք, որ ոչ միայն չ՚ու­զեր մեռ­նիլ, այ­լեւ գի­տէ յա­րու­թիւն առ­նել: Յա­րու­թիւն եւ վե­րապ­րում: Քե­զի հա­մար են այս վե­րագ­րում­նե­րը, սի­րե­լի՛ եւ ան­մո­ռա­նա­լի՛ ծննդա­վայր Հա­լէպս: Միա՛յն քե­զի:

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ