ՀԱՂՈՐԴՈՒԹԵԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԻՆ ԵՒ ՏԱՐԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒՆ ՄԱՍԻՆ

Ար­դա­րեւ Ս. Հա­ղոր­դու­թեան Խոր­հուր­դը ներ­քին նո­րոգ­ման եւ բա­րե­փոխ­ման կեն­սա­կան մի­ջոց մըն է։

Ե­կե­ղե­ցի­նե­րու մի­ջեւ տե­ղի ու­նե­ցած զա­նա­զան տա­րա­կար­ծու­թիւն­նե­րու եւ վէ­ճե­րու ա­ռար­կայ ե­ղած են խոր­հուր­դի նիւ­թե­րը, կա­տար­ման ձե­ւե­րը, ըն­թաց­քը, ե­ւայլն։ Ա­մէն ե­կե­ղե­ցի ըն­դու­նած է իւ­րա­յա­տուկ վար­դա­պե­տու­թիւն եւ սկզբունք այս մա­սին։

Այս­պէս, Հռո­մի Կա­թո­լիկ Ե­կե­ղե­ցին, ինչ­պէս նա­յեւ Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ վար­դա­պե­տու­թեամբ՝ օգ­տա­գոր­ծուած է «բա­ղարջ հաց», այ­սինքն՝ մէ­ջը խմոր կամ հայս չդրուած, անխ­մոր հաց։ Մինչ­դեռ Յոյն Ուղ­ղա­փառ Ե­կե­ղե­ցին օգ­տա­գոր­ծած է՝ խմո­րեալ հաց։ Թէ՛ Լա­տին Ե­կե­ղե­ցին, թէ՛ Յոյն Ե­կե­ղե­ցին գի­նիին մէջ ջուր կը խառ­նեն։ Մինչ­դեռ Հայ Ե­կե­ղե­ցին բա­ցար­ձա­կա­պէս եւ ա­նա­ռար­կե­լիօ­րէն մեր­ժա՛ծ է այս սո­վո­րու­թիւ­նը։ Լա­տին­ներ եւ Յոյ­ներ, գի­նիին ջուր խառ­նե­լու սո­վո­րու­թիւ­նը կը հի­մա­ւո­րեն եւ ա­պա­ցոյց կը ներ­կա­յաց­նեն՝ Յի­սու­սի, խա­չի վրայ, գե­ղար­դով, այ­սինքն տէ­գով խո­ցուած կո­ղէն հո­սած ջու­րի եւ ա­րեան օ­րի­նա­կը. «Բայց երբ Յի­սու­սի ե­կան, տե­սան որ ա­նի­կա ար­դէն իսկ մե­ռած էր, ուս­տի չկոտ­րե­ցին ա­նոր սրունք­նե­րը։ Սա­կայն զի­նուոր­նե­րէն մէ­կը նի­զա­կը ա­նոր կո­ղը խրեց, եւ ան­մի­ջա­պէս ա­րիւն ու ջուր հո­սե­ցաւ» (ՅՈՎՀ. ԺԹ 33-34)։

Եւ սա­կայն, ակն­յայտ է՝ որ այդ օ­րի­նա­կը ո­րե­ւէ կապ չու­նի Ս. Հա­ղոր­դու­թեան Խոր­հուր­դի էու­թեան հետ, քա­նի որ Ս. Հա­ղոր­դու­թեան Խոր­հուր­դը հաս­տա­տուած է Յի­սու­սի խա­չե­լու­թե­նէն ա­ռաջ՝ Վեր­ջին Ընթ­րի­քի ըն­թաց­քին. (ՄԱՏԹ. ԻԶ 26-28)։

­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ դա­ւա­նու­թիւնն է ու­րեմն, հիմ­նուած ըլ­լալ Սուրբ Գրա­յին վկա­յու­թիւն­նե­րու եւ ա­ռա­քե­լա­կան շրջան­նե­րէ ա­ւան­դուած կա­նոն­նե­րու վրա՛յ։ Այս ուղ­ղու­թեամբ, Հին Կտա­կա­րա­նի մէջ, Աս­տուած պա­տուի­րած էր, որ Զատ­կա­կան տօ­նին նա­խոր­դող եօթ օ­րե­րուն միայն բա­ղարջ-անխմոր հաց ու­տեն, որն ալ կը խորհր­դան­շէ՝ «Տէ­րու­նա­կան կու­սա­ծին մար­մին»ը եւ մարմ­նին ծնուն­դը եւ կեան­քի հա­ցը։ Միւս կող­մէ «խմոր» ը­սե­լով, Նոր Կտա­կա­րա­նը կը հասկ­նայ՝ կեղ­ծա­ւո­րու­թիւն, չա­րու­թիւն, անզ­գա­մու­թիւն. «Չա­րու­թեան հին խմո­րը դուրս նե­տե­ցէք ձեզ­մէ, որ­պէս­զի ամ­բող­ջու­թեամբ նոր ու անխ­մոր զան­գուած մը ըլ­լաք, ինչ­պէս որ էք ար­դէն, քա­նի որ Քրիս­տոս՝ մեր Զա­տի­կին Գառ­նու­կը մոր­թուե­ցաւ։ Ուս­տի Զա­տի­կը տօ­նենք՝ ո՛չ թէ հին խմո­րով, այ­սինքն ո՛չ թէ չա­րու­թեան եւ անզ­գա­մու­թեան խմո­րը պա­հե­լով մեր մէջ, այլ՝ ա­ռանց թթխմո­րի, այ­սինքն՝ ան­կեղ­ծու­թեամբ եւ ճշմար­տա­խօ­սու­թեամբ» (Ա. ԿՈՐՆԹ. Ե 7-8):  Նախ, ինչ­պէս կը վկա­յէ Ա­ւե­տա­րա­նի­չը. «Ա­շա­կերտ­նե­րը Յի­սու­սի հետ լի­ճին դի­մա­ցի կող­մը ան­ցան, բայց մոռ­ցան հաց առ­նել։ Յի­սուս ա­նոնց ը­սաւ.- Տե­սէ՛ք, զգու­շա­ցէ՛ք Սա­դու­կե­ցի­նե­րու եւ Փա­րի­սե­ցի­նե­րու խմո­րէն … ա­շա­կերտ­նե­րը հասկ­ցան թէ հա­ցի խմո­րի մա­սին չէր խօ­սեր, այլ կը զգու­շաց­նէր Փա­րի­սե­ցի­նե­րու եւ  Սա­դու­կե­ցի­նե­րու ու­սու­ցում­նե­րէն» (ՄԱՏԹ. ԺԶ 5-6 եւ 12)։­

Ուս­տի եւ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ հայ­րե­րը բա­ցար­ձա­կա­պէս եւ կտրուկ կեր­պով, վճռա­կա­նօ­րէն մեր­ժած են «հա­ցի խմո­րեալ» ըլ­լա­լը, ը­սե­լով.

«Կեն­դա­նա­կան հա­ցը խմո­րուած չի՛ կրնար ըլ­լալ»։­

Իսկ քա­նի որ Քրիս­տո­սի ա­րիւնն ալ ա­նա­պա­կան է, Հայ Ե­կե­ղե­ցին եր­բեք ջուր չի՛ խառ­ներ ա­նոր մէջ։

Ու­րիշ վի­ճե­լի հարց մըն ալ՝ հա­ցին ու գի­նիին գո­յա­ցա­փո­խու­թեան խնդի­րը ե­ղած է Ե­կե­ղե­ցի­նե­րու ու­սուց­ման մէջ։ Ուս­տի ըստ Լա­տին­նե­րու՝ հա­ցը եւ գի­նին խոր­հուր­դի կա­տար­ման ժա­մա­նակ կը փո­խեն ի­րենց էա­կան տար­րե­րը։ Ըստ Լա­տին­նե­րու ու­սուց­ման՝ նիւ­թը եւ ի­րա­պէ՛ս կը դառ­նայ Յի­սու­սի Մար­մի­նը եւ Ա­րիւ­նը։ Այ­սինքն, հա­ցը եւ գի­նին «Մար­մին»ի եւ «Ա­րիւն»ի փո­խուե­լով կ՚ոչն­չա­նայ ի­րենց ա­ռան­ձին գո­յա­ցու­թիւ­նը։

Այս տե­սա­կէ­տը ա­նըն­դու­նե­լի՛ ե­ղած է Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ կող­մէ։ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ դա­ւա­նու­թեան հա­մա­ձայն, գո­յա­ցու­թիւ­նը չէ՛ որ կը փո­խուի կամ կ՚ոչն­չա­նայ, այլ տար­րե­րը խորհր­դա­ւո­րա­պէ՛ս եւ ա­նա­սե­լի կեր­պով կը փո­խուին Քրիս­տո­սի Մարմ­նի եւ Ա­րեան իս­կու­թեան եւ կը դառ­նան Քրիս­տո­սի ճըշ-մա­րի՛տ Մար­մին ու Ա­րիւն։ Այ­սինքն, ար­տաք­նա­պէս հա­ցի եւ գի­նիի տար­րե­րը նո՛յնն կը մնան, սա­կայն կը ստա­նան նոր զօ­րու­թիւն՝ ո­րոնց մէջ խորհր­դա­ւոր կեր­պով կը հաս­տա­տէ Յի­սուս Քրիս­տո­սի Մարմ­նի եւ Ա­րեան իս­կու­թիւ­նը՝ Ս. Հո­գիի ներ­գոր­ծու­թեամբ։

Այս էա­կան տար­բե­րու­թիւն­նե­րէ զատ, կան նաեւ երկ­րոր­դա­կան տար­բե­րու­թիւն­ներ՝ ո­րոնց­մէ են.

Լա­տին­նե­րու հա­ղոր­դուող­նե­րուն կու տան միայն հա­ցը՝ այ­սինքն նշխար­քը, եւ բա­ժա­կին մէջ չեն թաթ­խեր. իսկ գի­նին կը վե­րա­պա­հեն միա՛յն հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րուն։

Լա­տին­նե­րը հա­ղոր­դու­թիւն չեն տար նաեւ մա­նուկ­նե­րուն, ը­սե­լով, որ «ա­նոնք հա­ւատ չու­նին» եւ գի­տա­կից չեն։ Այդ տե­սա­կէ­տը եւ դէպ­քը կը հե­տեւց­նէ, թէ տրա­մա­բա­նա­կան չէ ե­րա­խա­նե­րու մկրտու­թիւ­նը, մինչ­դեռ իւ­րա­քան­չիւր մկրտուած անձ՝ բո­լո­րո­վին ան­կախ իր տա­րի­քէն, ի­րա­ւո՛ւնք ու­նի հա­ղոր­դուե­լու։

Թէեւ Յի­սուս չսահ­մա­նեց, թէ տա­րին քա­նի ան­գամ պէտք է հա­ղոր­դուիլ, սա­կայն, անհ­րա­ժե՛շտ հա­մա­րեց փրկու­թեան հա­մար հա­ղոր­դուիլ. «Ով որ մար­մի­նէս կ՚ու­տէ եւ ա­րիւ­նէս կը խմէ՝ յա­ւի­տե­նա­կան կեանք կ՚ու­նե­նայ եւ ես ա­նոր յա­րու­թիւն պի­տի տամ վեր­ջին օ­րը, քա­նի մար­մինս ճշմա­րիտ կե­րա­կուր է եւ ա­րիւնս՝ ճշմա­րիտ խմե­լիք» (ՅՈՎՀ. Զ 54-55):

Ուս­տի ա­մէն հա­ւա­տա­ցեալ. անհ­րա­ժեշ­տա­բար պէ՛տք է հա­ղոր­դուի գո­նէ տա­րին մի քա­նի ան­գամ։

Ա­ռա­քե­լա­կան շրջա­նին, Ս. Պա­տա­րա­գի բո­լոր մաս­նա­կից­նե­րը կը հա­ղոր­դուէին։ Հայ Ե­կե­ղե­ցին ըն­դու­նած է գո­նէ տա­րին հինգ ան­գամ հա­ղոր­դուիլ՝ Տա­ղա­ւա­րաց տօ­նե­րուն՝ Ծնունդ, Զա­տիկ, Վար­դա­վառ, Վե­րա­փո­խումն Ս. Աս­տուա­ծած­նի եւ Խաչ­վե­րաց…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մա­յիս 28, 2015, Իս­թան­պուլ