ՊԵՏՈՒԹԻՒՆ ՈՒ ԹՄՐԱՆԻՒԹԸ

Ցաւը, վիշտն ու տրտմութիւնը մեր մարդկային կեանքին անբաժան մէկ մասն են եւ դարեր շարունակ մարդ արարած այդ ցաւէն ու անորոշութենէն խուսափելու ձեւերը փնտռած է՝ նոյնիսկ եթէ լաւապէս գիտակցի, որ այդ խուսափումը ժամանակաւոր է. անցեալին ինչ ձեւեր օգտագործած են, չենք գիտեր, սակայն, վերջին տասնամեակին կը տեսնենք, որ մարդիկ անոր լուծումը կը փորձեն գտնել թմրանիւթ կոչուած թոյնին մէջ, որուն վերջ տալը արդէն իսկ դարձած է անկարելի: Այնպէս ինչպէս ամբողջ աշխարհին, նոյնպէս Հայաստանի մէջ եւս այդ մէկը մեծ տարածում ունի. աչքէ կ՚անցընեմ հայկական լրահոսը եւ ընդամէնը շաբթուան մը մէջ աւելի քան մի քանի տասնեակ ձերբակալութիւններ ու հետապնդումներ։ Օգտագործողներու տարիքներ տարբեր՝ 17 տարեկան պատանիէն սկսած մինչեւ 60 եւ աւելի: Տակաւին երեք շաբաթ առաջ լրատուամիջոցներ կը յայտնէին, որ 2024 թուականին Հայաստանի մէջ արձանագրուած է աւելի քան 2600 ձերբակալութիւն ու վստահ ենք, մի քանի պատիկ աւելի կան չձերբակալուածներ:

Հայաստանի մէջ թմրանիւթի օգտագործումը տարօրինակ չենք գտներ, որովհետեւ թմրանիւթը աւելիով ներկայութիւն է այնտեղ, ուր կայ աղքատութիւն. պատճառը հոգեբանական է. աղքատ երկրի մը մէջ ապրող մարդը ունի շատ աւելի մտահոգութիւններ ու ցաւեր, սկսած տնտեսական դժուարութենէն հասնելով միւս բոլոր ազդակները, որոնք կեանքը կը դժուարացնեն։ Թմրանիւթը ինչքան ալ նիւթական պահանջէ, աղքատ երկիրներու մէջ աւելիով պահանջք կը տեսնեն, որովհետեւ անգործութիւնն ու նիւթական դժուարութիւնները մարդուն կը ստիպեն փախուստի դիմելու եւ այս պարագային թմրանիւթը կ՚ըլլայ անոնց յոյսը, որ կրնայ կարճ ժամանակուան մը համար մոռցնել տալ առօրեայ մտահոգութիւնները. նիւթապէս աղքատ երկիրներու մէջ կը գործածուին աւելի աժան ու անորակ թմրանիւթեր, որոնք շատ աւելի վնաս կը պատճառեն:

Կը հաւատանք, որ աղքատութենէն բացի, թմրանիւթը տեղ կը գտնէ այն երկիրներու մէջ, որոնք ունին քաղաքական անորոշ վիճակ մը. պետութիւններու եւ կառավարութիւններու համար չկայ աւելի յարմար միջոց, քան թմրանիւթը երիտասարդութիւնը հեռու պահելու համար քաղաքական կեանքէն. այն պետութիւնները, որոնք կը կեղեքեն ժողովուրդը ինքնաբերաբար գաղտնաբար արտօնութիւն կու տան թմրանիւթի օգտագործման, որովհետեւ նման պետութեան մը համար քնացած ժողովուրդ մը եւ երիտասարդութիւն մը շատ աւելի ձեռնտու է, քան հակառակը:

Հոգեբաններ կը հաւատան, որ այն երկիրները, որոնք պատերազմ տեսած են, աւելիով հակում ունին թմրանիւթի օգտագործման, որովհետեւ պատերազմը իր հետ բերելով կորուստ, կը բերէ նաեւ անապահովութեան զգացում, տնտեսական տագնապ:

Սակայն, այս բոլորէն անդին մեզ հետեւեալը կը մտահոգէ. այսօր պարզ անհատ մը թող փորձէ մի քանի կրամ թմրանիւթ Հայաստան բերել իր հետ. կը խօսինք ընդամէնը կրամի մը մասին. վերջաբանը պարզ ու յստակ է. ձերբակալութիւն, դատ ու բանտարկութիւն. սակայն, կայ զարմանալի բան մը. եթէ իրապէս այդպէս է, ինչպէ՞ս երկիր մուտք կը գործէ բազմահարիւր, մինչեւ անգամ հազարաւոր քիլօներու հասնող թմրանիւթ. եթէ մի քանի կրամը ձերբակալութեան պատճառ կ՚ըլլայ, ապա ինչպէ՞ս պետութեան աչքէն կը «վրիպի» այդ մեծ քանակութեամբ թմրանիւթերը, որոնք մուտք կը գործեն երկիր. կը կարծենք պատասխանը պարզ ու յստակ է. կառավարութիւնն ու պետական որոշ ներկայացուցիչներ իրե՛նք կը կազմակերպեն այդ թմրանիւթերու մուտքը երկիր, որովհետեւ երիտասարդութիւնը բթացնելու կողքին, թմրանիւթը ունի այլ օգուտ մը եւս, որ նիւթականն է։ Բազմաթիւ աղքատ երկիրներու մէջ թմրանիւթը երկրի մը տնտեսութենէն աւելի նիւթական շահ կ՚ապահովէ եւ նման մեծ շահ մը պետական մարմիններ վստահաբար պիտի չյանձնեն պարզ «աշխարհական»ի մը ձեռքը. պետութիւններ արտաքնապէս ինչքան ալ փորձեն իրենք զիրենք թմրանիւթերու դէմ պայքարողներ ցոյց տալ, իրականութիւնը պիտի մնայ նոյնը։ Թմրանիւթի գործածութիւնը վերջ պիտի չգտնէ եւ անդադար պիտի աւելնան նոր յաճախորդներ, որոնք իրենց կարգին պիտի բերեն նաեւ նորերը. պետութիւններ լաւապէս կը գիտակցին այս իրողութեան. կը հաւատանք, որ պետութիւն մը եթէ իրապէս ուզէ, կրնար ամբողջութեամբ տարուան մը մէջ ամբողջութեամբ ոչնչացնել թէ՛ թմրանիւթը եւ թէ զայն վաճառողները։ Այսօր շատ մը օգտագործողներէ կը լսենք, որ թմրանիւթ գտնելն ու ձեռք բերելը շատ դիւրին է. եթէ պարզ անհատ մը դիւրութեամբ ձեռք կը բերէ թմրանիւթ, ապա պետութիւնը իր հսկայական կարողութիւններով պիտի չյաջողի՞ բռնել ու կասեցնել առեւտուրը:

Հետեւաբար կը հաւատանք, որ պետական գործիչներ միայն ժողովուրդին տուած հարկերով չէ՛, որ կը հարստանան, այլ միջամուխ կ՚ըլլան ազգն ու երիտասարդութիւնը կործանող նման շահաբեր գործերու մէջ. իսկ ձերբակալուողները անոնք են, որոնք անկախ պետութենէն, կը փորձեն այդ մեծ ծովէն կաթիլ մը ջուր առնել։ Նման մարդիկ օգուտ են պահպանելու պետութեան վարկանիշը՝ անոնց ձերբակալութեամբ ցոյց տալու թմրանիւթերու դէմ մղուած պայքարը, նման այն գողին, որ իր գողութիւնը ծածկելու համար ուրիշ գողի մը գաղտնիքները հրապարակ կը հանէ:

ՀԱՐՑ՝ ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

Հարցում. Թմրանիւթի օգտագործումը երբեւէ վերջ պիտի գտնէ՞:

Պատասխան. Թմրանիւթի օգտագործումը դժուար թէ երբեւէ վերջ գտնէ, որովհետեւ խոր արմատներ ձգած է մարդկային էութեան եւ հասարակութեան մէջ: Պատմութեան ընթացքին մարդիկ նիւթեր փնտռած են, հեռանալու համար ցաւէն եւ իրականութենէն: Կրթութիւնը եւ որոշ օրէնքներ կրնան նուազեցնել անոր օգտագործումը, սակայն, թմրամիջոցի օգտագործման պատճառներն ու հոգեբանական գործօնները շատ են ու մշտական: Ամբողջութեամբ կարելի չէ վերացնել, սակայն, պէտք է գտնել այլընտրանքներ, պահպանելու համար հոգեկան առողջութիւնը:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երեւան