ԵՐԱԶ ՈՒՆԵՑԷ՛Ք

Մարդկային կեանքի հիմնաքարերէն մէկը եղած է երազը եւ գուցէ այդ գիտակցութեամբ է, որ հոգելոյս Զարեհ. Արք. Ազնաւորեան իր գրութիւններէն մէկուն մէջ խօսքը ուղղելով երիտասարդութեան՝ հետեւեալ յորդորը կը բարձրացնէ. «երա՛զ ունեցէք»: Երազը անհրաժեշտութիւն է, որովհետեւ կը սնուցանէ մարդու հոգին եւ զինք ոգեշնչելով դէպի առաջ, դէպի յաղթանակ կ՚առաջնորդէ։ Հիմքն են յաջողութեան երազանքները, որոնք մարդու անյստակ ճամբուն փարոս մը դառնալով՝ զինք կ՚առաջնորդեն դէպի նպատակ: Ամէն բանէ աւելի սակայն, սրբազանը կ՚ուզէ, որ այդ երազը ունենան երիտասարդները, որովհետեւ մեր ապագան երիտասարդութիւնն է եւ երազ չունեցող երիտասարդութիւն մը չի՛ կրնար տէր կանգնիլ բոլոր այն ժառանգներուն, որոնք մեզմէ պիտի փոխանցուին նորերուն: Իրապէս երազել գիտցող երիտասարդն է, որ գիտէ պայքարիլ եւ յաղթահարել մարտահրաւէրները։ Երազի տէր երիտասարդն է, որ առանց յուսահատելու յամառութեամբ կը նուաճէ ամէն խոչընդոտ:

Տակաւին տասնամեակներ առաջ սրբազանը իր բողոքի ձայնը կը բարձրացնէր ըսելով. «Այժմու երիտասարդութեան ցաւն է՝ աներազ ըլլալը»։ Ի տարբերութիւն սրբազան հօր ժամանակաշրջանին, մերօրեայ երիտասարդութիւնը աւելիով եւս կը տառապի այս ախտով: Յաճախ կը հպարտանանք արհեստագիտութեան յառաջդիմութեամբ, սակայն, միւս կողմէ, կ՚անգիտանանք, որ այդ բոլորը, իրենց ամէն տեսակի զարգացումներով կը բթացնեն երիտասարդութիւնը, անոնց մէջէն վերացնելով երազելու անհրաժեշտ ունակութիւնը՝ որով ապագան կը կերտուի:

Առանց երազի երիտասարդութիւն մը նման է առանց նաւավարի հովերէն քշուող նաւի մը, որ երբեք չի՛ կրնար հասնիլ հոն՝ որ ծրագրած է եւ կ՚ուզէ հասնիլ. փոթորիկը շատ աւելի դիւրութեամբ կը խորտակէ նաւ մը, որ չունի նաւապետ եւ հետեւաբար աներազ երիտասարդը շատ աւելիով ատակ է կորսուելու՝ մանաւանդ դժուարին այս օրերուն, ուր բոլորը չե՛ն որ, կ՚արժանանան իրենց երազի իրականացումը տեսնելու:

Այս նիւթը կը կարեւորենք, որովհետեւ կը հաւատանք, որ երազի մը բացակայութիւնը անձը վնասելէ անդին վնաս է նաեւ հասարակութեան, որովհետեւ երազ չունենալը ծնունդ կու տայ միջակութիւններու եւ մահամերձ ազգի մը ժառանգութիւնը միջակութիւնները չեն կրնար պահել: Աներազ երիտասարդը իր գոյութիւնը կը քաշքշէ, սակայն երազի տէր երիտասարդն է, որ իր գոյութեան կողքին կը յաջողի եւ կը պայքարի պահելու գոյութիւնը այլոց, մանաւանդ երբ անոնց կը տրուի ժառանգութիւն մը, որ պապենական է եւ սուրբ:

Այսօր պահ մը դուրս ելէք եւ փորձեցէք մի քանի երիտասարդի հարցնել իրենց երազներուն մասին. եթէ նոյնիսկ ունին երազը, ի՞նչ կ՚երազեն. նոր մեքենա՞յ, թէ ոչ անսահմանափակ հարստութիւն մը՝ որպէսզի իրենց մարդկային զեխութիւնները գոհացնեն։ Մեր օրերուն երազելը կապուած է նիւթական արժէքներու, որոշ նիւթական ձեռքբերումներու, սակայն երազը, որուն մասին կը խօսինք, վե՛ր ու հեռու է այդ բոլորէն: Զարեհ սրբազան հետեւեալ տողերով կը բացատրէ երազ բառին ճշմարիտ իմաստը. «Երազ ըսելով կը հասկնանք՝ սեփական կեանքին, ազգին եւ աշխարհին կամ մարդկութեան վերաբերեալ նոր, բարձրագոյն եւ ազնուագոյն մտապատկեր մը ունենալը, տեսի՜լք ունենալը»։ Պատմութիւնը շատ դիւրաւ կրնայ մոռացութեան տալ մարդոց, որոնց երազը նիւթականն է՝ նոյնիսկ եթէ այդ երազները իրականութիւն դառնան. սակայն կը յիշէ այն մշակները, որոնց երազը ունի նոյնութիւնը սրբազան հօր պատկերացուցած երազին, որուն մէջ ազգի մը արժէքը ամբողջ կարելի է տեսնել: Երազի տէր է այն երիտասարդը, որ կը հաւատայ, թէ նիւթական հարստութենէն առաջնահերթ է մտային ու հոգեկան հարստութիւնը, որովհետեւ ճշմարիտ գետնի վրայ մարդ կը չափուի իր արժէքներով, իր հոգեկան ու մտային հարստութեամբ եւ ո՛չ նիւթականով:

Մարդկային գոյութիւնը պահելու համար մարդ արարածէն աշխատանք կը պահանջուի եւ այդ աշխատանքի հիմքը վստահաբար երազն է եւ երազը մարդէն կը պահանջէ որոշ զոհողութիւններ։ Երազի իրականացումը երկինքէն չի՛ տրուիր, որովհետեւ երազը «տրուելիք» մը չէ. երազը կը կերտէ եւ իրապէս յաջողակ է ան, որ կը յաջողի նախ երազը նպատակ եւ ապա այդ նպատակը իրականութիւն դարձնել: Ինչքա՜ն այժմէական են սրբազան հօր բառերը. «երա՜զ ունեցէք, որովհետեւ աներազ երիտասարդութիւն մը՝ մահամերձ ժողովուրդի մը անզօր շունչին կը նմանի եւ անոր մահուան դատակնիքն է»:

Երիտասարդութեան կը յորդորենք երազ ունենալ, սակայն միւս կողմէ կը մտածենք, թէ ո՞վ պիտի առաջնորդէ երիտասարդութիւնը առողջ երազներ ունենալու. եթէ յոյսը աշխարհն է՝ ապա այդ երազները ոչնչութիւն են պարզապէս. տրամաբանականօրէն կը հաւատանք, որ մեր կրթական համակարգը հայ պատանի երիտասարդին թուաբանութենէն աւելի բան ունի տալիք. շատ մը թուաբանական լուծումներ մարդկային կեանքի մէջ կրնայ պէտք չըլլալ, սակայն երազն ու երազել գիտնալը անհրաժեշտութիւն է։ Պէտք է յստակ տարբերութիւն մը դնել դպրոցին եւ կրթարանին միջեւ, որովհետեւ մեզի համար անհրաժեշտ է երկրորդը. մենք դասագիրքէն անդին, ազգային ու մարդկային կրթութիւն պարտինք տալ երիտասարդութեան, որպէսզի ապագային իրաւունքը ունենանք արդարօրէն պահանջել՝ փոխան քննադատելու: Այսօրուան երիտասարդը պէտք չէ քննադատել այնքան ժամանակ, որքան անոր չենք յաջողիր տալ անմիջական կրթութիւնն ու դաստիարակութիւնը, որ իր մէջ կը ներառէ նաեւ երազը:

Նոր տարուան շեմին, մեր մեծագոյն մաղթանքն է, որ իւրաքանչիւր երիտասարդ ունենայ երազ՝ տրամաբանական ու ազգօգուտ երազ մը, որովհետեւ բարձրանայ, ինչպէս նաեւ բարձրացնէ ազգը:

ՀԱՐՑ՝ ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

Հարցում. Երազները ինչպէ՞ս իրականութիւն կը դառնան:

Պատասխան. Երազները իրականութիւն կը դառնան, երբ կը սնուին կիրքով եւ կ՚առաջնորդուին յստակ նպատակներով եւ յամառ ջանքերով: Երազները իրականութիւն դարձնելու համար պէտք է հաւատալ սեփական անձին եւ հաւատալով յաղթահարել բոլոր դժուարութիւններն ու մարտահրաւէրները: Պէտք է պատրաստակամութիւնը յարմարեցնել հնարաւորութիւններուն եւ այն ինչ որ հեռաւոր տեսիլք կը թուի, կամաց-կամաց դարձնել շօշափելի իրականութեան:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Երեւան