ՅՈՅՍԸ՝ ԿԵՆԱԳՈՐԾ ՈՒԺԸ

Քա՛ջ ըլլանք նեղութիւններու դէմ եւ յոյսով յաղթահարենք բոլոր նեղութիւնները՝ որոնք կը պաշարեն մեզ, մեր առօրեան։

Թէեւ լռութիւնը հոգիի մաքրման սկիզբն է, բայց կարելի չէ լուռ մնալ Friedrich Nietzsche-ի (1844-1900) սա խօսքին մասին թէ՝ «Յոյսը ամենամեծ գէշութիւնն է, քանի որ տանջանքը կ՚երկարաձգէ»։

Այս կէտին պէտք է անդրադառնանք Պօղոս առաքեալի խօսքերուն, որ կ՚ըսէ. «Արդ՝ մենք հաւատքով արդարացած ըլլալով՝ խաղաղութիւն ունինք Աստուծոյ հետ մեր Տէրոջը Յիսուս Քրիստոսի ձեռքով որով ընդունեցինք հաւատքով, այս շնորհքին մօտենալը, որուն մէջ կեցեր ենք եւ Աստուծոյ փառքին յուսովը կը պարծինք։ Ո՛չ միայն այսքան՝ հապա նաեւ նեղութիւններու մէջ կը պարծինք. վասնզի գիտենք թէ նեղութիւնը համբերութիւն կը գործէ եւ համբերութիւնը՝ փորձառութիւն եւ փարձառութիւնը՝ յոյս. եւ յոյսը ամօթով չի ձգեր, որովհետեւ Աստուծոյ սէրը մեր սրտերուն մէջ տարածուած է Սուրբ Հոգիին միջոցով, որ մեզի տրուեցաւ». (ՀՌՈՎՄ. Ե 1-5)։

Գալով Նիցչէի յոյսի մասին ըսած խօսքին։ Նախ պէտք է ընդունիլ, որ խօսք մը կարելի է մեկնաբանել զանազան կերպերով, ուստի կարեւոր է խօսքը ըսողին՝ մանաւանդ այդ պահուն ունեցած հոգեվիճակը, զոր օրինակ, յուսալքուած եւ ծայր աստիճան մտահոգ մէկը կրնայ յոյսը «չարութիւն», «գէշութիւն» նկատել։ Արդարեւ, մարդ կրնայ ունենալ պահեր, թաղուած՝ հոգերու եւ կասկածներու մէջ, որ իր շուրջը ամէն ինչ խաւարի, մութի մէջ կը տեսնէ, մինչեւ իսկ, պայծառ եւ կապոյտ երկինքը մութ եւ ամպածածկ կ՚երեւի իրեն։

Ո՞վ չէ ապրած այսպիսի պահեր, երանի չապրուին այդպիսի պահեր, անշուշտ, բայց ա՛յս է կեանքը, չէ՞ որ Յիսուս կ՚ըսէ. «Աշխարհի վրայ նեղութիւն պիտի ունենաք, բայց քաջասի՛րտ եղէք…». (ՅՈՎՀ. ԺԶ 33), եւ ուրեմն ապրուած այդ նեղութեան պահերուն մարդ կրնայ խօսքեր ըսել, որ աւելի վերջ պիտի զղջայ։

Յետոյ, խօսքը ըսողին նպատակն ալ կարեւոր է, պէտք է լաւ հասկնալ, թէ՝ ի՛նչ է խօսքին բուն նպատակը։ Բայց սա ճշմարտութիւն մըն է, թէ «յոյս»ը երբեք չարութիւն մը՝ գէշութիւն մը չէ, եւ չի կրնար ըլլալ, քանի որ մարդ առանց յոյսի չի կրնար ապրիլ եւ իր կեանքը գոյատեւել, քանի որ ամէն խաւարի ետին լոյս եւ ամէն մութ ամպի վրայ պայծառ, լուսաւոր երկինք կա՛յ։

Ուստի, Պօղոս առաքեալի խօսքերով, «Նեղութիւնը համբերութիւն կը գործէ եւ համբերութիւնը՝ փորձառութիւն եւ փորձառութիւնը՝ յոյս, եւ յոյսը ամօթով չի ձգեր…»։

Այս իմաստով, արդեօք Նիցչէ այդ համբերութեան շրջանը նկատի ունենալով յոյսը «չարութիւն» նկատա՞ծ է։ Թերեւս… բայց քանի որ նեղութիւնը անխուսափելի է մարդուս կեանքին մէջ, համբերութիւնը միջոց մըն է անոր տոկալու, եւ քանի որ համբերութիւնը փորձառութիւն եւ փորձառութիւնն ալ յոյս կը ստեղծէ, ապա ուրեմն յոյսը «չարութիւն» մը չի կրնար ըլլալ եւ ընդհակառակը՝ բարութի՛ւն մը նեղութիւններու այս կեանքին մէջ։ Նիցչէի ըսած «տանջանքը երկարաձգել» խօսքը, ուրեմն, պէտք է հասկնալ «համբերութեան» իմաստով։ Իրականին, համբերութիւնը տանջալի, տքնաջան եւ յաճախ տաժանելի ժամանակաշրջան մը՝ կեանքի ընթացքին մէջ դժուար միջոց մըն է. բայց այդ շրջանը տանելի ե հանդուրժելի ընողը եւ համբերութեան ծանրութիւնը թեթեւցնող ուժն ալ յո՛յսն է։

Ժողովրդական իմաստութիւնը, հասարակաց միտքը կ՚ըսէ, թէ՝ համբերութիւնը կեանք է, բայց շատն ալ՝ տանջանք։ Նիցչէի խօսքը կարելի՞ է արդեօք այս իմաստուն խօսքով՝ առածով ամբողջացնել։ Ի՞նչ է ձեր կարծիքը այս մասին իմ սիրելի՜ ընթերցող բարեկամներ։

Արդարեւ, ամէն անձկութիւն, կասկած եւ մտահոգութիւն եւ յուսահատութիւն չարչարանք մը, տանջանք մըն է մարդուս համար։ Սակայն հաւատքով զօրացած եւ սիրով ամրապնդուած ճշմարիտ յոյսը դարմանն է փրկուելու այդ բարոյական տանջանքներէն եւ չարչարանքներէն։

Յոյսը այն առաքինութիւնն է՝ որով մարդ կը բաղձայ հասնիլ իր բարի նպատակին՝ բարոյական երջանկութեան՝ իր վստահութիւնը դնելով խոստումներու վրայ եւ ապաւինելով ո՛չ թէ իր սեփական ուժերուն, այլ գերազանց ուժի մը օգնութեան։ Աստուածաբանական տեսակէտով յոյսը՝ առաքինութիւն մը՝ ազնիւ զգացում մըն է, որուն միջոցով մարդ կը ձգտի երանութեան, այսինքն երկինքի Արքայութեան եւ յաւիտենական կեանքի։ Եւ քրիստոնեայ հաւտացեալի համար ասիկա կ՚իրականանայ իր վստահութիւնը դնելով Քրիստոսի խոստումներուն վրայ։ Մարդ պէտք է յուսայ, թէ Աստուած իրեն պիտի տայ կարելիութիւնը փոխադարձաբար սիրելու եւ գործելու սիրոյ պատուէրներուն համաձայն։

Յոյսը, ո՛չ թէ չարութիւն, ո՛չ թէ գէշութիւն, այլ աղբիւր է ուրախութեան եւ երջանկութեան։ Եւ յոյսը կը բխի Յիսուսի անհո՜ւն սիրոյն եւ անկեղծ սիրոյն գիտակցութենէն։ Երբեք անյոյս չըլլանք սիրելինե՜ր, որովհետեւ յոյսը կեա՛նք է…

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Դեկտեմբեր 20, 2024, Իսթանպուլ