ԱՋՆ ՈՒ ՁԱԽԸ ՀԱՇՏՈՒԱԾ

Կար ժամանակ, երբ ամբողջ աշխարհը, ներառեալ եկեղեցականները կը հաւատային, թէ մեծագոյն իմաստութիւններէն մէկն է «աջ ձեռքին տուածը ձախը պիտի չգիտնայ» համոզումը. սակայն, ժամանակին հետ միասին կը փոխուին նաեւ համոզումները, մանաւանդ նման համոզում մը, որ ծագած է հազարամեակներ առաջ, թշնամիներ դարձնելով ձախն ու աջը: Բայց բարեբախտաբար այսօր այդ թշնամութիւնը վերացած է. այսօր աջը կ՚օգնէ եւ ձախը կը նկարահանէ, ձախը կ՚օգնէ եւ աջը կը տարածէ եւ այսպէս միասնաբար մարդասիրական առաքելութեան կը լըծ-ւին: Եւ գուցէ ճիշդն ալ այդ է, որովհետեւ եթէ աջը ընէ ու ձախը չգիտնայ, աջը չի՛ կրնար փաստել որ «ըրաւ» եւ եթէ ձախը պիտի չգիտնայ, վերջապէս աջը ինչո՞ւ ընէ. լուրջ փիլիսոփայական հարցեր են:

Ինչո՞ւ համար թշնամացնել աջն ու ձախը, երբ անոնք ծափ տալու համար միմեանց կարիքը ունին եւ իրարմէ ծածուկ պահուած մարդասիրական օգնութիւն մը նման է մէկ ձեռքով ծափ տալու: Երկու ձեռքով աղմուկ բարձրացնելը շատ աւելի դիւրին է եւ, հետեւաբար, օգնութիւնը ինքնին աղմուկ կ՚ենթադրէ: Ամէն ժամանակէ աւելի այսօ՛ր պէտք է ձախը գիտնայ, թէ ի՛նչ կ՚ընէ աջը, որպէսզի Աստուծոյ անարդար հատուցման դիմաց համացանցի մէջ տեղադրուած նկարներու կողքին ունենայ փաստ մը ցոյց տալու եւ բողոքելու դրախտային որոշումին դէմ։ Աստուած գիտէ քանի՜ քանի հոգի ձախին չգիտութեան պատճառով բռնեց գեհենի ճամբան:

Սկզբնական շրջանին աջը իր բարեգործութիւնը կ՚ընէր միայն ինքն իրեն համար՝ անտեղեակ պահելով նաեւ ձախը. ժամանակ մը ետք այդ մէկը անհետաքրքրիր թուալով աջը սկսաւ ամէն բան պատմել ձախին. որոշ ժամանակ զիրար ըսի-ըսաւներով գոհացնելէ ետք այդ բամբասանքի արարողութիւնն ալ սկսաւ չգոհացնել զիրենք. աջը իր ըրածները իր ենթադրած ձեւով պատմելու սկսաւ ուրիշներուն, իսկ ձախը՝ յաճախ խեղաթիւրելով ճշմարտութեան քով սուտ մըն ալ աւելցնելով սկսաւ տարածել, սակայն աջը երբեք չի՛ բողոքեց, որովհետեւ հիմնականը տարածում գտնելն էր:

Ճիշդն ալ այդ չէ՞ միթէ. այսօր ո՞ր դերասանը պիտի ուզէր բեմ բարձրանալ ու առանց հանդիսատեսի եւ նկարահանման թատրոն ներկայացնել. եթէ ձեր պատասխանը ո՛չ ոք է, ապա ինչո՞ւ համար աջ ձեռքը ելոյթ պիտի ունենայ, երբ ձախը ներկայ չէ  եւ աւելին՝ տեղեակ անգամ չէ: Պատկերացուցէք Պարոնեան ինքզինք ձախ ձեռքի տեղ դրած ըլլալով քօղարկէր բոլոր այն բարիքներն ու բարերարութիւնները, զորս պիտի ընէր Աբեսաղոմ Աղա (որ իր հերթին տրամաբանականօրէն անոնցմէ ո՛չ մէկը պիտի ընէր, եթէ չըլլար ձախ ձեռքը): 

Պէտք է համոզուիլ, որ չհրապարակուած բարի գործ մը, չհրապարակուած եւ չյայտնաբերուած չար գործէ մը տարբերութիւն չունի. վերջապէս պէտք է բարձրաձայնել, որ յըս-տակ տարբերութիւն մը յայտնուի երկուքին միջեւ. վերջապէս ամէն մարդ պէտք է գիտնայ չէ՞, թէ ինչքան անշահա-խնդիր, բարի ու մարդասէր էք դուք. գուցէ այդ մէկը պատճառ ըլլայ, որ ուրիշին մէջ «բարի նախանձ» մը ծնունդ առնէ եւ ի՛նք ալ դառնայ բարեսիրտ եւ ինչու չէ, գուցէ այդ իսկ պատճառով արժանանայ երկինքի արքայութեան:

Գուցէ այս համոզումներով էր, որ անցնող մի քանի օրերու ընթացքին Բերիոյ ազգային առաջնորդարանը սեղանի մը վրայ տրցակ-տրցակ դրամներ դրած կը ծանուցէր, որ ժողովուրդի զաւակներուն նիւթական օժանդակութիւն կը տրամադրէ. գուցէ այս նպատակով է, որ Արամ Կաթողիկոս կը յայտարարէ, թէ սուրիահայ բոլոր հայ ընտանիքները (առանց յարանուանութեան խտրութեան) Նորին Սրբութեան տնօրինութեամբ նիւթական օժանդակութիւն պիտի ստանան: Գուցէ նոյն այս համոզումով է, որ մեր կուսակցութիւնները իրենց համացանցի էջերը կը լեցնեն նման «բարեսիրական» օժանդակութեան լուրերով ու նկարներով, որպէսզի վերջապէս ձախը գիտնայ, թէ ի՛նչ ըրաւ աջը:

Հայ ժողովուրդին մօտ նորաձեւութիւն մըն է այս մէկը. նկարել, թէ ինչպէս օգնութիւն կը բաժնեն. նկարել դէմքերը, նկարել, թէ ինչպէս ձեռքէ կը ստանձնեն գումարը եւ կամ նը-պաստը, որ կը տրամադրուի եւ հաւատացէ՛ք, որ ժողովուրդէն ու նպաստէն աւելի կարեւորութիւն կը տրուի նկարներու կատարելութեան. լաւ չնկարուած բարեգործութիւն մը ձախող ներկայացում մըն է պարզապէս, իր նպատակէն շատ հեռու եւ դժբախտ: Անշուշտ, այս ցուցադրութիւնը ըրած ժամանակ պէտք չէ մոռնալ նաեւ պաշտպանական դէզը ձեռք պահել. այդ նկարահանումները կը կատարուին հիմնական մի քանի պատճառներով.-

Ա.- Որպէսզի մեր ժողովուրդի զաւակները տեղեակ ըլլան:

Բ.- Որպէսզի ժողովուրդը տեսնէ, թէ եկեղեցին, կուսակցութիւնները «անգործ» չեն նստած:

Գ.- Որպէսզի ծափահարեն ու գնահատեն եկեղեցին:

Այստեղ կ՚ուզենք յստակ ձեւով ըսել. ո՛չ եկեղեցին եւ ոչ կուսակցութիւնները ժողովուրդին «բարիք» չեն կատարեր. թէ՛ եկեղեցին եւ թէ կուսակցութիւնները հարստացած են թէ՛ ժողովուրդով եւ թէ ժողովուրդի հաշուին եւ այսօր եթէ բարեգործութիւն մը կը կատարեն, պարզապէս ժողովուրդէն իրենց առածը կը վերադարձնեն. հետեւաբար, այդ մէկը ո՛չ թէ «բարիք»ի եւ կամ «բարեգործութեան», այլ պարտաւորութեան անուան տակ պէտք է հրապարակել, որովհետեւ պարտաւո՛ր են հոգալ ժողովուրդը՝ որուն հաշւոյն իրենց գոյութիւնը կը պահեն:

ՀԱՐՑ՝ ԱՐՀԵՍՏԱԿԱՆ ԲԱՆԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ

Հար­ցում. Ին­չո՞ւ հա­մար ձա­խը պի­տի չգիտ­նայ, թէ ա­ջը ի՛նչ կ՚ը­նէ:

Պա­տաս­խան. Այն միտ­քը, որ ձա­խը պի­տի չգիտ­նայ, թէ ի՛նչ կ՚ը­նէ ա­ջը, կը խորհր­դան­շէ անձ­նու­րաց ու զուսպ կեր­պով գոր­ծե­լու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, յատ­կա­պէս բա­րե­գոր­ծա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­ներ կա­տա­րած ժա­մա­նակ: Այս միտ­քը կը յոր­դո­րէ, որ լաւ գոր­ծե­րը պէտք չէ ը­նել հան­րա­յին ճա­նա­չում ձեռք բե­րե­լու եւ այդ մի­ջո­ցով շահ հե­տապն­դե­լու հա­մար, այլ պէտք է կա­տա­րուին ներ­քին ար­ժէք­նե­րու եւ հա­մո­զում­նե­րու հա­մար: Կա­տա­րուա­ծը գաղտ­նի պա­հե­լը մար­դուն մօտ կը պահ­պա­նէ խո­նար­հու­թիւ­նը։ Այս վեր­ջի­նը մար­դուն մօտ կը խթա­նէ կա­րեկ­ցան­քի սկզբունքն ու ազ­նուու­թիւ­նը՝ օգ­նե­լով, որ գոր­ծը կեդ­րո­նա­ցած մնայ նպա­տա­կին վրայ:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂ­ԼԵԱՆ

Երեւան