ՏԵԱՌՆԸՆԴԱՌԱՋ

«Տօներուն նպատակը հանդէս կատարել չէ բնաւ, հանդիսակատարութիւնը միջոց մըն է լոկ, նպատակ ունենալով ոգեւորութիւն արթնցնել եւ այդ կերպով անձը ընդունակ ընել հոգեւոր օգուտի եւ շնորհներու, աստուածային տնօրինութեանց, սրբոց բարեխօսութեան եւ աղօթանուէր ինքնամփոփման միջոցաւ», կ՚ըսէ Թորգոմ Պատրիարք Գուշակեան։

14 փետրուար՝ տօն է քառասնօրեայ գալստեան Քրիստոսի տաճար, որ է Տեառնընդառաջ։ Այս է Ս. Ծննդեան քառասուներորդ օրը։ Արդարեւ, Յիսուսի մանկութեան, պատանեկութեան եւ երիտասարդութեան կեանքի բոլոր այն յիշատակները, որոնք արձանագրուած են Աւետարանի պատմութեան մէջ, ամփոփուած են Աստուածայայտնութեան եւ յարակից տօներու խմբութեան մէջ։

Աստուածայայտնութեան բաղկացուցիչ տօները չպահեցին իրենց նախկին դիրքը Հայ Եկեղեցւոյ մէջ եւ ժամանակի ընթացքին տոմարական նկատումներով՝ երբ Սուրբ Կոյս Մարիամ Աստուածածնի տօները յատուկ բարեպաշտութեան եւ ըստ այդմ մասնաւոր կարգադրութեան առարկայ եղան, Քառասնօրեայ տաճար ընծայումը եւս փոխադրուեցաւ փետրուար 14-ին։

Յիսուսի տաճար ընծայումը. «Մովսէսին օրէնքին համեմատ երբ անոնց մաքրութեան օրերը լմնցան, Երուսաղէմ տարին զանիկա Տէրոջը առջեւ հանելու, (ինչպէս գրուած է Տէրոջը օրէնքին մէջ, թէ՝ ամէն արու որ արգանդ կը բանայ՝ Տէրոջը սուրբ ըսուի՛), Տէրոջը օրէնքին մէջ ըսուածին պէս ընծայ տալու՝ զոյգ մը տատրակ կամ աղաւնիի երկու ձագ։ Այն ատեն Երուսաղէմի մէջ մարդ մը կար, որուն անունը Սիմէոն էր. անիկա արդար եւ աստուածավախ էր։ Իսրայէլի մխիթարութեանը կը սպասէր եւ Սուրբ Հոգին անոր վրայ էր։ Անոր յայտնուած էր Սուրբ Հոգիէն, թէ մահ պիտի չտեսնէ, մինչեւ Տէրոջը Օծեալը տեսնէ։ Ան ալ Հոգիով տաճարը եկաւ։ Եւ երբ ծնողքը բերին Յիսուս մանուկը, որպէսզի օրէնքին սովորութեանը պէս անոր համար ընեն, ինքն ալ զանիկա իր գիրկը առաւ եւ օրհնեց Աստուած եւ ըսաւ.- Ալ հիմա, ո՛վ Տէր, արձակէ քու ծառադ խաղաղութիւնով քու խօսքիդ համեմատ. վասնզի իմ աչքերս տեսան քու փրկութիւնդ, որ բոլոր ժողովուրդներուն առջեւ պատրաստեցիր. Լոյս մը հեթանոսները լուսաւորելու եւ փառք քու Իսրայէլ ժողովուրդիդ։

«Յովսէփ եւ Անոր մայրը զարմացած էին այս բաներուն վրայ՝ որոնք անոր համար կը խօսուէին։ Սիմէոն օրհնեց զանոնք եւ անոր մօրը՝ Մարիամին ըսաւ.- Ահա այս Մանուկը Իսրայէլի մէջ շատ մարդոց իյնալուն եւ ելլելուն համար եւ հակառակութեան նշան մը ըլլալու համար կեցած է։ Եւ քու սրտէդ ալ թուր մը պիտի անցնի, որպէսզի այսպէս շատ սրտերէ խորհուրդներ յայտնուին։

«Հոն էր Աննա մարգարէն, Փանուէլին աղջիկը, Ասերի ցեղէն. ասիկա իր օրերը անցուցած էր, ամուսնոյն հետ եօթը տարի կենալով իր կուսութեան ժամանակէն եւ որբեւարի էր գրեթէ ութսունչորս տարեկան եւ տաճարէն չէր զատուեր, հապա ծոմով եւ աղօթքով Աստուծոյ ծառայութիւն կ՚ընէր գիշեր եւ ցորեկ։ Ասիկա նոյն ժամուն եկաւ եւ Տէրոջը գոհութիւն տուաւ եւ անոր վրայով խօսեցաւ այն ամենուն՝ որոնք Երուսաղէմի մէջ փրկութեան կը սպասէին». (ՂՈՒԿ. Բ 22-38)։

Եւ ուստի, Յիսուսի տաճար ընծայումը կը յայտնէ, թէ Ան է Տիրոջ պատկանող Անդրանիկը. «Այն ամէնը որ արգանդ կը բանայ, Տէրոջը համար պիտի զատես եւ քու ունեցած անասունիդ ամէն անդրանիկ արուները Տէրոջը պիտի ըլլան։ Եւ իշուն ամէն անդրանիկը ոչխարով մը փրկես եւ եթէ չփրկես, անոր վիզը կտրես։ Քու որդիներուդ մէջ մարդոց ամէն անդրանիկին փրկագին պիտի տաս». (ԵԼԻՑ. ԺԳ 12-13)։

Սիմէոնի եւ Աննայի մէջէն՝ Իսրայէլի ամբողջ սպասումն է, որ ընդ առաջ կու գայ իր Փրկչին, ինչ որ աւանդութիւնը կը կոչէ Տեառնընդառաջ այս իրադարձութիւնը։ Յիսուս կը ճանչցուի իբրեւ հինէն ի վեր սպասուած Մեսիան, իբր «լոյս ազգերուն» եւ «Փառք Իսրայէլի», բայց նաեւ իբր «նշան հակառակութեան»։

Մարիամը խոցող նախագուշակուած սուրը նախանշա՛նն է Խաչին միւս միակ եւ կատարեալ ընծայումին՝ որ պիտի բերէ այն փրկութիւնը՝ զոր Աստուած «պատրաստած է բոլոր ժողովուրդներուն համար»։

Յիսուսի հլու հպատակութիւնը Իր մօր եւ Իր օրինական հօր՝ չորրորդ պատուիրանին կատարելապէս գործադրումն է, երկնաւոր Հօր հանդէպ Անոր որդիական հնազանդութեան պատկերացումն է. «Ոչ թէ Իմ կամքս…». (ՂՈՒԿ. ԻԲ 42)։

Օրհնաբեր եւ շնորհաւոր տօնն Տեառնընդառաջ…

ՄԱՇՏՈՑ ՔՀՆՅ. ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Փետրուար 12, 2025, Իսթանպուլ