ԶԳԱՑՈՒԻԼ ԵՒ ՀԱՍԿՑՈՒԻԼ՝ ՄԱՐԴԿԱՅԻՆ ԿԵՆՑԱՂԻ ԾԱՐԱՒԸ

Ամէն մարդ կը փափաքի զգացուիլ։ Զգալ, թէ ինք ներկայ է ուրիշի կեանքին մէջ, իր մտածումները, զգացումները ու ներկայութիւնը նշանակութիւն ունին։ Մարդ էակը միշտ ունի երկու խորունկ փափաքներ՝ զգացուիլ եւ հասկցուիլ։ Անոնք, որոնք կը զգան իրենց ի սրտէ ընդունուած, արժեւորուած եւ լուռ լեզուով մը հասկցուած, կրնան աւելի վստահ ու բաց կանգնիլ աշխարհի վրայ։ Իսկ երբ մարդ զրկուած է անոնցմէ, կը յայտնուի առանձնութեան, մեկուսացման մէջ, զոր ոչ մէկ աղմկոտ ընկերութիւն կրնայ լեցնել։

Բայց միայն զգացուիլը բաւարար չէ։ Մարդիկ նաեւ կ՚ուզեն ըմբռնուիլ՝ հասկնալու առումով, զգացումներուն խորքը ճանչնալու իմաստով։ Երբ ոեւէ մէկը կը զգայ, թէ զինք իսկապէս հասկցած են, սա հոգեկան հաստատութիւն մըն է։ Կը զգայ, թէ ինք ընդունուած է ամբողջութեամբ, իր առաւելութիւններով ու թերութիւններով։

Մերօրեայ աշխարհին մէջ, ուր հաղորդակցութիւնը աւելի արագ ու լայնածաւալ է, զգացուիլը եւ ըմբռնուիլը աւելի դժուար դարձած են։ Թէեւ մենք միշտ կապի մէջ ենք՝ հեռաձայնով, համացանցով կամ լրատուամիջոցներով, սակայն, այդ կապերը յաճախ մակերեսային են։ Մարդ կը խօսի, բայց չի լսուիր։ Մարդ կը լռէ, որովհետեւ համոզուած է, թէ անոր ձայնը բաւարար խորքով պիտի չընկալուի։

Հոգեբանական վերլուծութիւններու համաձայն, մարդ արարածին ամենամեծ վախերէն մէկը մերժուիլն է։ Իսկ մերժուիլը միշտ բացարձակ մերժումի ձեւով չի գար։ Երբ մարդ կը զգայ, թէ իր խօսքը ոչ ոք իսկապէս կը լսէ, իր ցաւերը անտեսուած են, կամ իր ուրախութիւնը բաժնեկից չունի, կը սկսի զգալ մեկուսացում, զրկուած ըլլալու խոր զգացում։ Այս զգացումը քիչ քիչ կը փոխակերպուի ինքնավստահութեան կորուստի եւ յառաջիկային՝ ընկճախտի։

Միւս կողմէ, երբ մարդ մը կը հանդիպի անձի մը, որ անկեղծօրէն զինք կը լսէ, կ՚ուզէ հասկնալ եւ ոչ թէ դատել կամ ուղղել, այդ պահուն կը բացուի բարեկամութեան եւ ապաքինումի դուռ մը։ Զգացուիլը կապ չունի միայն սիրային յարաբերութիւններու հետ։ Աշխատավայրի, ընտանիքի, ընկերութեան շրջանակին մէջ՝ իւրաքանչիւր մարդ կարիքը ունի զգալու, որ ինք կարեւոր է, իր փորձառութիւնները լսելի են եւ ինք պատկանելիութեան զգացում ունի։

Մեծահասակներու կեանքին մէջ այս կարիքը յաճախ ստուեր կը մնայ։ Մենք կը սորվինք արտայայտուիլ խելքով, ոչ թէ սրտով։ Բայց սիրտը, որ չի լսուիր, կսկիծով կը լռէ։ Ժամանակի ընթացքին, չզգացուիլը կը վերածուի «յարաբերական ներկայութեան». այնպիսի իրավիճակ մը, ուր մարդը իր շուրջ ունի մարդիկ, բայց միեւնոյն ժամանակ առանձին է։ Այս տեսակ առանձնութիւնը աւելի խոր է քան ֆիզիքական հեռաւորութիւնը։ Ան հիւծիչ է, որովհետեւ ներսէն կ՚ուտէ վստահութիւնը։

Այսպէս, կը զարգանայ լռութեան, մեկուսացման եւ միայնութեան ներհուն ցաւը։ Այդ ցաւը մեզ կը զրկէ վստահութենէն։ Կը սկսինք հարց տալ՝ «Ես արժէք ունի՞մ», «Իմ զգացումները նշանակութիւն ունի՞ն»։

Իսկ ինչպէ՞ս կարելի է այս վիհը նուազեցնել։

Առաջին քայլը՝ ունկնդրելն է։ Ո՛չ միայն ականջ տալ, այլ՝ իսկապէս լսել։ Երբ մէկը մեզի հետ կը խօսի, պէտք է փորձենք իրմէ հասկնալ ո՛չ միայն բառերը, այլեւ այն՝ ինչ որ ան չ՚ըսեր բառացիօրէն։ Իր ձայնի դանդաղութիւնը, աչքերուն խօսքը, լռութեան մէջ հնչող ցաւը… Երբ մենք անկեղծ կերպով ունկնդրենք, կ՚արձակենք մարդուն հոգին։ Ան կը զգայ, թէ ինք տեսնուած է։ Ան կը զգայ, թէ ինք ըմբռնուած է։

Երկրորդ՝ պէտք է մեր զգացումները արտայայտել։ Յաճախ կը սպասենք, որ ուրիշները մեզ հասկնան՝ առանց որեւէ բացատրութեան։ Բայց ըմբռնուիլը միակողմանի շարժում մը չէ։ Երբ մենք բաժնենք, երբ կը խօսինք մեր խոցելի պահերուն մասին, կը բացուին իսկական կապերու կամարները։

Երրորդ՝ պէտք է ընդունինք, որ ըմբռնումը հաւասար չէ համաձայնութեան։ Կարելի է մէկը հասկնալ՝ առանց համաձայնելու։ Երբ մարդը կը զգայ, թէ իր դիրքորոշումը ընդունուած է որպէս իր իրաւունքը՝ նոյնիսկ առանց ամբողջական համախոհութեան, կը բարձրանայ փոխադարձ յարգանքը։

Վերջապէս, պէտք է ժամանակ տրամադրել։ Զգալու եւ ըմբռնելու գործընթացները ժամանակի հետ կ՚աճին։ Ոչ մէկը մէկ գիշերով կ՚իմանայ մարդուն խորքը։ Բայց պատրաստակամութիւնը՝ միասին ըլլալու, միասին լռելու եւ միասին հասկնալու՝ կը կերտէ վստահութեան կամուրջներ։

Այսպէս, զգացուիլը ու ըմբռնուիլը լոկ զգացումներ չեն։ Անոնք կենսական ուժեր են, որոնք մարդը կը պահեն մարդկութեան մէջ։ Երբ մենք զիրար կը լսենք, կը բացուինք, կը յարգենք ու կը զգանք, մեր աշխարհը աւելի իսկական, աւելի յարգալից ու աւելի մարդկային կը դառնայ։

Զգացուիլը եւ հասկցուիլը շքեղութիւններ չեն, այլ մարդու հիմնական կարիքներու շարքին են։ Որպէս մարդկային հասարակութիւն, մեր յառաջդիմութիւնը պէտք չէ մնայ միայն արհեստագիտական եւ տնտեսական ոլորտներուն մէջ։ Աւելի խոր բարելաւում է՝ իրարու լաւ ըմբռնելու կարողութիւնը զարգացնելը։ Եթէ իւրաքանչիւր մարդ ի վիճակի ըլլայ մէկ ուրիշի աչքերուն մէջ նայելով ըսելու՝ «ես քեզ կը տեսնեմ, ես քեզ կը լսեմ, ես քեզ կը հասկնամ», բազում վիրաւոր հոգիներ կրնան ապաքինիլ։

Ապագայի առողջ ընկերութիւնը պիտի կառուցուի ո՛չ միայն արդիւնաւէտութեան, այլ փոխյարաբերական ըմբռնման հիման վրայ։ Մարդիկ, որոնք զիրար կը հասկնան, աւելի լաւ կ՚աշխատին, կ՚ապրին եւ կը սիրեն։ Եւ այդ բոլորը կու գան մէկ կէտէ՝ անկեղծ ունկնդրելու եւ զգացական ներկայութեան ընդունակութենէն։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ