ՆՈՐ ՎԻՃԱԿԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒՄ

Հա­մաշ­խար­հա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան կա­ճա­ռի դա­սա­խօս­նե­րէն Փոլ Կո­պըլ յայ­տա­րա­րեց, որ Ատր­պէյ­ճա­նի Նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիեւ չի կրնար լուրջ փոխ­զի­ջում­նե­րու եր­թալ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նա­հար­ցին մէջ։ «Ա­զա­տու­թիւն» ռա­տիօ­կա­յա­նի հա­ղոր­դում­նե­րով, Փոլ Կո­պըլ բա­ցա­ռիկ հար­ցազ­րոյց մը տուաւ «Ա­մե­րի­կա­յի ձայնը»ին եւ այս առ­թիւ մեկ­նա­բա­նու­թիւն­նե­րով հան­դէս ե­կաւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ։ Ան­ցեա­լի մէջ ալ Փոլ Կո­պըլ այս հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման ա­ռըն­չու­թեամբ կ՚ար­տա­յայ­տէր ու­շագ­րաւ միտ­քեր, մա­նա­ւանդ որ օ­րա­կար­գի վրայ բե­րած էր նաեւ Հա­յաս­տա­նի եւ Ար­ցա­խի մի­ջեւ Լա­չի­նի վրա­յով, իսկ Ատր­պէյ­ճա­նի եւ Նա­խի­ջե­ւա­նի մի­ջեւ Զան­գե­զու­րի վրա­յով մի­ջանցք­ներ բա­նա­լու առ­ա­ջար­կը։

Խօ­սե­լով հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցի ներ­կայ եւ ան­ցեալ փու­լե­րուն շուրջ՝ վեր­լու­ծա­բա­նը ընդգ­ծեց, թէ բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թա­ցի այժ­մու հանգ­րուա­նը հիմ­նո­վին կը տար­բե­րի տասն­հինգ տա­րի ա­ռա­ջուան ի­րա­վի­ճա­կէն, երբ կը կար­ծուէր, թէ Քի Ո­ւես­տի կամ Փա­րի­զի հան­դի­պում­նե­րու ար­դիւնք­նե­րով կող­մե­րուն մի­ջեւ կրնայ նոյ­նիսկ ո­րե­ւէ փաս­տա­թուղթ ստո­րագ­րուիլ։

Փոլ Կո­պը­լի հա­մոզ­մամբ, գո­յու­թիւն ու­նե­ցող կա­րե­ւոր տար­բե­րու­թիւն­նե­րէն մէ­կը Ատր­պէյ­ճա­նի նախ­կին նա­խա­գահն էր։ «Հա­շուի առ­նե­լով իր ե­զա­կի դե­րը՝ Հայ­տար Ա­լիեւ Ատր­պէյ­ճա­նի մէջ կ՚ըն­կա­լուէր որ­պէս մարդ մը, որ միա­ւո­րած էր եր­կի­րը եւ պե­տու­թիւն կա­ռու­ցած։ Ան իս­կա­պէս կրնար լուրջ փոխ­զիջ­ման եր­թալ ղա­րա­բա­ղեան հար­ցին մէջ, ա­ւե­լին՝ ան այդ մա­սին կը յայ­տա­րա­րէր Քի Ուես­տի եւ Փա­րի­զի հան­դի­պում­նե­րուն ըն­թաց­քին», ը­սաւ Կո­պըլ։

Ի տար­բե­րու­թիւն իր հօր՝ ներ­կայ նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիեւ շատ ա­ւե­լի կա­խում ու­նի Ատր­պէյ­ճա­նի զա­նա­զան ու­ժա­յին լծակ­նե­րէ։ Վեր­լու­ծա­բա­նը հա­մո­զուած չէ, որ Իլ­համ Ա­լիեւ ու­նի փոխ­զիջ­ման եր­թա­լու նոյն­քան հնա­րա­ւո­րու­թիւն։ «Կը կար­ծեմ՝ Իլ­համ Ա­լիեւ ա­ւե­լի շատ կա­խուած է տար­բեր ու­ժե­րու շա­հե­րէն եւ այս պատ­ճա­ռով չի կրնար դիւ­րու­թեամբ եր­թալ այն փոխ­զի­ջում­նե­րուն, ո­րոնք հնա­րա­ւոր էին իր հօր հա­մար», ը­սաւ Փոլ Կո­պըլ։

Միւս տար­բե­րու­թիւ­նը, ըստ Փոլ Կո­պը­լի, այն է, որ խո­շոր դե­րա­կա­տար­նե­րու ազ­դե­ցու­թեան աս­տի­ճա­նը վեր­ջին շրջա­նին զգա­լիօ­րէն փոխուած է հա­կա­մար­տու­թեան տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս, Ռու­սաս­տան ինք­զինք շատ ա­ւե­լի հզօր կը զգայ եւ շատ ա­ւե­լի մեծ հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ կը տես­նէ Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի վրայ ազ­դե­լու հա­մար։ «Գո­յու­թիւն ու­նի առնուազն մէկ ուժ, որ չի փա­փա­քիր, որ­պէս­զի խնդի­րը կար­գա­ւո­րուի եւ կը շա­հի խնդրի կար­գա­ւո­րուած չըլ­լա­լուն բե­րու­մով։ Սա Ռու­սաս­տա­նի դաշ­նակ­ցու­թիւնն է, որ կը շա­հի Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի մի­ջեւ լարուա­ծու­թեան գո­յու­թե­նէն», ը­սաւ Փոլ Կո­պըլ։

Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ Փոլ Կո­պըլ ընդգ­ծեց, որ ե­թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը այ­սօր կար­գա­ւո­րուէր, Մոս­կուա­յի ազ­դե­ցու­թիւ­նը Ե­րե­ւա­նի եւ Պա­քուի վրայ զգա­լիօ­րէն տկա­րա­ցած պի­տի ըլ­լար։ Ան շա­րու­նա­կեց. «Մոս­կուա­յի հա­մար Կով­կա­սի մէջ Վրաս­տա­նը ու­ղին է, Հա­յաս­տա­նը՝ գոր­ծի­քը, իսկ Ատր­պէյ­ճա­նը՝ շա­հու­մը, նաւ­թի եւ Ռու­սաս­տա­նի ու Ի­րա­նի մի­ջեւ ցա­մա­քա­յին սահ­ման ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Այ­սինքն, ե­թէ Մոս­կուա յա­ջո­ղի ա­պա­հո­վել Պա­քուի մէջ ար­մա­տա­կան քա­ղա­քա­կան փո­փո­խու­թիւն եւ Ատր­պէյ­ճան ե­թէ են­թար­կուի Ռու­սաս­տա­նին, ա­պա Ռու­սաս­տան պատ­րաստ է Հա­յաս­տա­նը զո­հա­բե­րե­լու յա­նուն այդ նպա­տա­կին»։

Նոյն հար­ցազ­րոյ­ցին մէջ վեր­լու­ծա­բա­նը ընդգ­ծեց նաեւ ան­ցեա­լի ու ներ­կա­յի մի­ջեւ վեր­ջին տար­բե­րու­թիւն մը։ Ար­դա­րեւ, այ­սօր Ա­րեւ­մուտ­քի եւ Ռու­սաս­տա­նի մի­ջեւ վատ­թա­րա­ցող յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ ի յայտ կու գան այլ խնդիր­ներ, ո­րոնք խո­շոր պե­տու­թիւն­նե­րու հա­մար ա­ւե­լի կա­րե­ւոր են, քան Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախն­դի­րը, որ այս պա­րա­գա­յին կը դառ­նայ երկ­րոր­դա­կան։