ՓԱՅԼՈՒՆ ՀՈՐԻԶՈՆ

Եւ­րո­միու­թեան Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան գա­գա­թա­ժո­ղո­վը ե­րէկ եզ­րա­փա­կուե­ցաւ Ռի­կա­յի մէջ։ Այս հա­ւա­քը էա­կան նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցաւ Հա­յաս­տան-Եւ­րո­միու­թիւն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ա­պա­գա­յին տե­սա­կէ­տէ։ Ար­դա­րեւ, թէ՛ տա­րած­քաշր­ջա­նի եւ թէ մի­ջազ­գա­յին նոր ի­րադ­րու­թեան պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ ստեղ­ծուե­ցան նա­խադ­րեալ­ներ՝ որ­պէս­զի կող­մե­րու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը նոր հար­թու­թեան մը վրայ դնե­լու հա­մար ստեղ­ծուի անհ­րա­ժեշտ ի­րա­ւա­կան հիմ­քը։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի մաս­նակ­ցու­թեամբ տե­ղի ու­նե­ցած Ռի­կա­յի գա­գա­թա­ժո­ղո­վը կա­րե­ւոր ձեռք­բե­րում մը հան­դի­սա­ցաւ Հա­յաս­տա­նի տե­սա­կէ­տէ։ Ռի­կա­յի գա­գա­թա­ժո­ղո­վը բնո­րո­շուե­ցաւ նաեւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րին շուրջ ծա­գած տա­րա­կար­ծու­թիւ­նով։ Ար­դա­րեւ, Ատր­պէյ­ճան մեր­ժեց դնել իր ստո­րագ­րու­թիւ­նը եզ­րա­փա­կիչ յայ­տա­րա­րու­թեան տակ՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ ա­նոր մէջ տեղ տրուած բա­նա­ձե­ւում­նե­րուն հե­տե­ւան­քով։ Գա­գա­թա­ժո­ղո­վի ա­տե­նա­պետ Սեր­ճիօ Մա­թա­րել­լա վրդո­վե­ցաւ եւ յայ­տա­րա­րեց չնա­խա­տե­սուած ընդ­մի­ջում մը։ Վեր­ջին պա­հուն Ատր­պէյ­ճան հրա­ժա­րե­ցաւ ստո­րագ­րե­լէ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի Հան­րա­պե­տու­թեան վե­րա­բե­րեալ ձե­ւա­կեր­պում­նե­րուն պատ­ճա­ռով եւ այս քայ­լը հիաս­թա­փու­թիւն յա­ռա­ջա­ցուց եւ­րո­պա­կան եր­կիր­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն մօտ։ Պա­քուի ղե­կա­վա­րու­թեան կող­մէ այս գա­գա­թա­ժո­ղո­վին կը մաս­նակ­ցէր Ատր­պէյ­ճա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Էլ­մար Մա­մէ­տեա­րով։

Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ե­դուարդ Նալ­պան­տեան Ռի­կա­յի մէջ բա­ցա­ռիկ հար­ցազ­րոյց մը տուաւ «Ա­զա­տու­թիւն» ռա­տիօ­կա­յա­նին եւ ը­սաւ. «Այն ինչ որ կը սպա­սուէր, մենք այ­սօր ու­նինք»։ Հա­յաս­տան-ԵՄ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ լա­ւա­տես յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ ը­նե­լու ա­ռըն­թեր՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հար­ցին շուրջ ապ­րուած տա­րա­կար­ծու­թիւն­ներն ալ մեկ­նա­բա­նեց Նալ­պան­տեան եւ ընդգ­ծեց, թէ Ատր­պէյ­ճան ան­գամ մը եւս յայտ­նուած է մե­կու­սաց­ման մէջ։ Ըստ ի­րեն, 28 եր­կիր հա­մա­ձայ­նու­թեան հա­սած էր, որ­պէս­զի ձե­ւա­կեր­պում­ներ ըլ­լա­յին ընդ­հա­նուր հռչա­կագ­րին մէջ, ուր կը խօ­սուէր ա­ջակ­ցու­թեան մա­սին ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րու ջան­քե­րուն, նաեւ Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րու ջան­քե­րուն եւ կա­տա­րած յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն, 2009 թուա­կա­նէն սկսեալ։ Նալ­պան­տեա­նի խօս­քով, այդ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ հայ­կա­կան կող­մը բազ­միցս նշած է, թէ իր մօ­տե­ցում­նե­րը հա­մա­հունչ են ա­նոնց մէջ կա­տա­րուած ա­ռա­ջարկ­նե­րուն ու նա­խա­տե­սուած դրու­թիւն­նե­րուն։ Ատր­պէյ­ճանն է, որ մին­չեւ հի­մա չէր ար­տա­յայ­տուած այդ հար­ցին շուրջ։

«Այս ան­գամ սա մտաւ նաեւ ԵՄ-ի եւ Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան եր­կիր­նե­րու այդ ընդ­հա­նուր հռչա­կագ­րին մէջ, իսկ Ատր­պէյ­ճան ու­նէր կարգ մը խնդիր­ներ եւ այդ էր պատ­ճա­ռը, որ ի­րենց ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րը լքեց, փաս­տօ­րէն դահ­լի­ճը, ա­յո, ու կը փոր­ձէին զին­քը ետ բե­րել, բայց այդ­պէս ալ կա­րե­լի չե­ղաւ։ Վեր­ջա­ւո­րու­թեան հա­մա­պա­տաս­խան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու ար­դիւն­քին պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն ձեռք բե­րուե­ցաւ, որ­պէս­զի հռչա­կա­գի­րը ըն­դու­նուի, իսկ Ատր­պէյ­ճան իր ա­ռար­կու­թիւ­նը ներ­կա­յաց­նէ հա­մա­պա­տաս­խան կէ­տին վե­րա­բե­րեալ։ Այ­սինքն, Հա­յաս­տան եւ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան կա­րե­ւոր մա­սը՝ Եւ­րո­միու­թեան ան­դամ եր­կիր­նե­րը, նաեւ Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան այլ եր­կիր­ներ միա­կար­ծիք են այդ հար­ցին վե­րա­բե­րեալ, իսկ Ատր­պէյ­ճան դար­ձեալ դէմ դուրս ե­կաւ», ը­սաւ Նալ­պան­տեան։

ՍԵՐԺ ՍԱՐԳՍԵԱՆ. «ՀԱՅԱՍՏԱՆ ՅԱՆՁՆԱՌՈՒ Է ԵՄ-Ի ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՆԵՐՈՒՆ ՀԵՏ ՔԱՅԼԵՐՈՒ ՁԵՌՆԱՐԿԵԼՈՒ՝ ՁԵՒԱՒՈՐԵԼՈՎ ՄԵՐ ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ՆՈՐ ՀԻՄՔԸ»

Հայաստանի Նախագահ Սերժ Սարգսեան երէկ Ռիկայի մէջ ԵՄ-ի Արեւելեան գործընկերութեան գա-գաթաժողովին ընթացքին ունեցաւ հետեւեալ ելոյթը։

Լաթվիոյ յարգարժան վարչապետ Սթրաիւմա,

ԵՄ-ի խորհուրդի յարգարժան նախա-գահ Թուսք,

Տիկնայք եւ պարոնայք,

Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան մեկ­նար­կէն սկսեալ մենք զայն դի­տար­կած ենք որ­պէս ԵՄ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը խո­րաց­նե­լու, մեր հա­սա­րա­կու­թիւն­նե­րուն մի­ջեւ շփում­նե­րը խրա­խու­սե­լու, զա­նա­զան ո­լոր­տա­յին ուղ­ղու­թիւն­նե­րով թի­րա­խա­յին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւն ծա­ւա­լե­լու ձե­ւա­չափ։ Այս ըն­թաց­քին ԵՄ-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ամ­րապն­դու­մը նոր թափ տուաւ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան, մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րու եւ ի­րա­ւուն­քի գե­րա­կա­յու­թեան սկզբունք­նե­րուն հի­ման վրայ մեր պե­տու­թեան ար­դիա­կա­նաց­ման ուղ­ղեալ ջան­քե­րուն, խթա­նեց լայ­նա­ծա­ւալ բա­րե­փո­խում­նե­րու մեր օ­րա­կար­գը, նշա­նա­կա­լիօ­րէն նպաս­տեց քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կու­թեան ամ­րապնդ­ման։

Յարգելի գործընկերներ,

Բա­ժա­նա­րար գի­ծե­րէ զերծ Եւ­րո­պա­յի մը կերտ­ման ճա­նա­պար­հին կա­րե­ւոր է նաեւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ կար­գա­ւո­րու­մը։ Հա­յաս­տա­նի մօ­տե­ցում­նե­րը հա­մա­հունչ են մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան դիր­քո­րո­շում­նե­րուն, ինչ որ ար­տա­յայ­տուած է նաեւ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի ե­ռա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րու ղե­կա­վար­նե­րուն ըն­դու­նած յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ։ Յայտ­նի է, որ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան գոր­ծըն­թա­ցին մէջ բա­նակ­ցող կող­մե­րը Ռու­սաս­տա­նի, Ֆրան­սա­յի եւ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու միջ­նոր­դու­թեամբ հա­մա­ձայ­նած են, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը պէտք է կար­գա­ւորուի ՄԱԿ-ի կա­նո­նադ­րու­թեան եւ Հել­սին­քիի եզ­րա­փա­կիչ աք­թի դրոյթ­նե­րուն, մաս­նա­ւո­րա­պէս, ժո­ղո­վուրդ­նե­րու ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­ւու­նքի, ու­ժի կամ ու­ժի սպառ­նա­լի­քի չկի­րառ­ման եւ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան սկըզ-բունք­նե­րուն հի­ման վրայ։ Յայտ­նի է նաեւ, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ ո­րե­ւէ ա­ռըն­չու­թիւն չու­նի Ատր­պէյ­ճա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան հետ, ո­րով­հե­տեւ եր­բեք չէ հան­դի­սա­ցած ան­կախ Ատր­պէյ­ճա­նի մաս, մինչ­դեռ այդ երկ­րի իշ­խա­նու­թիւ­նը, տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը հա­մա­րե­լով միակ սկզբունք եւ դրօշ դար­ձու­ցած, հե­տե­ւո­ղա­կա­նօ­րէն կը վի­ժեց­նէ խա­ղաղ կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցը՝ մեր­ժե­լով կար­գա­ւոր­ման միւս՝ հա­մա­հա­ւա­սար ու կա­րե­ւոր սկզբունք­նե­րը։ Ա­յո, տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը 21-րդ դա­րուն պէտք է յար­գուի պե­տու­թիւն­նե­րուն կող­մէ, սա­կայն երբ այդ ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը կը դառ­նայ տուեալ հա­սա­րա­կու­թեան մէկ մա­սի ճա­կա­տագ­րի խեղ­ման, ա­նոր հա­մար զար­գաց­ման ա­մէն տե­սակ հե­ռան­կա­րի վախ­ճան, ոե­ւէ մէ­կը չի կրնար ստո­րա­դա­սել ժո­ղո­վուրդ­նե­րու ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­ւուն­քի սկզբուն­քը։ Վեր­ջին հա­շուով, ե­թէ խա­ղի միակ կա­նո­նը ըլ­լար տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան սկզբուն­քը, ա­պա այ­սօր այս սե­ղա­նին շուրջ այս­քան եր­կիր­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ չէին ըլ­լար, ո­րով­հե­տեւ պար­զա­պէս այդ­քան եր­կիր չէր ըլ­լար։

Յարգելի գործընկերներ,

Այս տա­րի մենք կ՚ո­գե­կո­չենք Օս­մա­նեան կայս­րու­թեան մէջ ի­րա­գոր­ծուած Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան 100-րդ տա­րե­լի­ցը։ Եւ­րո­պա­կան բազ­մա­թիւ եր­կիր­ներ միա­ցան մե­զի՝ յար­գան­քի տուրք մա­տու­ցե­լով յի­շա­տա­կին այն մէ­կու­կէս մի­լիոն զո­հե­րուն, ո­րոնք նա­հա­տա­կուե­ցան միայն հայ եւ քրիս­տո­նեայ ըլ­լա­լու հա­մար։ Մենք ե­րախ­տա­պարտ ենք բո­լոր ա­նոնց, ո­րոնք քա­ղա­քա­կան նպա­տա­կա­յար­մա­րու­թեան տուրք չտա­լով, ի­րենց ա­ւան­դը կը բե­րեն մարդ­կու­թեան դէմ յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու կան­խար­գիլ­ման գոր­ծին։ 2015 թուա­կա­նի Ապ­րի­լի 15-ին ԵՄ-ի ա­մե­նա­ներ­կա­յա­ցուց­չա­կան կա­ռոյ­ցը ըն­դու­նեց Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան վե­րա­բե­րեալ բա­նա­ձե­ւը՝ ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը ճանչ­նա­լու պատ­գամ յղե­լով միա­ցեալ Եւ­րո­պա­յի եր­կիր­նե­րուն, նաեւ՝ Թուր­քիոյ։

Յարգելի գործընկերներ,

Հա­յաս­տան յանձ­նա­ռու է ԵՄ-ի գոր­ծըն­կեր­նե­րուն հետ ձեռ­նար­կե­լու քայ­լե­րու՝ ձե­ւա­ւո­րե­լու մեր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ի­րա­ւա­կան նոր հիմ­քը, որ մէկ կող­մէ պի­տի ար­տա­ցո­լէ ԵՄ-ի հետ Հա­յաս­տա­նի նա­խորդ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն բո­վան­դա­կու­թիւ­նը, միւս կող­մէ՝ հա­մա­տե­ղե­լի պի­տի ըլ­լայ այլ հա­մարկ­ման գոր­ծըն­թաց­նե­րու, մաս­նա­ւո­րա­պէս՝ Եւ­րոա­սիոյ տնտե­սա­կան միու­թեան մեր ան­դա­մակ­ցու­թե­նէն բխած յանձ­նա­ռու­թիւն­նե­րուն հետ։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ, Հա­յաս­տան կը կա­րե­ւո­րէ իւ­րա­քան­չիւր երկ­րի նկատ­մամբ, ընդ­հա­նուր ար­ժէք­նե­րու ա­ռանց­քին շուրջ ի­րա­կա­նա­ցուող բա­րե­փո­խում­նե­րուն մէջ ար­ձա­նագ­րուած յա­ռա­ջըն­թա­ցին հի­ման վրայ, տար­բե­րա­կուած մօ­տեց­ման կի­րա­ռու­մը եւ «ա­ւե­լին՝ ա­ւե­լիին դի­մաց» սկզբուն­քի վե­րա­հաս­տա­տու­մը։ Մենք ա­ռա­ւել քան հա­մո­զուած ենք, որ պէտք է ըլ­լայ բո­լոր գոր­ծըն­կեր­նե­րու հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը ընդ­հա­նուր ար­ժէք­նե­րուն եւ տա­րած­քաշր­ջա­նի մէջ խա­ղա­ղու­թեան ու կա­յու­նու­թեան ա­պա­հով­ման։ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թիւ­նը պի­տի շա­րու­նա­կէ աշ­խա­տիլ այս իսկ ճա­նա­պար­հով։

Շնորհակալութիւն։

ՇՈՒԷՏԻ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻՆ ՀԵՏ ՏԵՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ ՌԻԿԱՅԻ ՄԷՋ

Սերժ Սարգ­սեան ե­րէկ Ռի­կա­յի մէջ հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ Շուէ­տի Վար­չա­պետ Սթե­ֆան Լիւ­վէ­նի հետ։ Քննար­կուե­ցան երկ­կող­մա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն եւ զա­նա­զան ո­լորտ­նե­րէ ներս հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան վե­րա­բե­րեալ հար­ցեր, ինչ­պէս նաեւ Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան շրջա­նակ­նե­րէն ներս Հա­յաս­տան-Եւ­րո­միու­թիւն հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան շուրջ խնդիր­ներ։

Սթե­ֆան Լիւ­վէն ընդգ­ծեց, որ Հա­յաս­տան կը հան­դի­սա­նայ տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս Եւ­րո­միու­թեան ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կեր­նե­րէն մին։ Ուս­տի, ան ող­ջու­նեց Հա­յաս­տա­նի՝ Եւ­րոա­սիոյ տնտե­սա­կան միու­թեան եւ Եւ­րո­միու­թեան մի­ջեւ կա­մուրջ մը դառ­նա­լու ուղ­ղեալ քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը։ Շուէ­տի վար­չա­պե­տին հա­մոզ­մամբ, սա կրնայ դառ­նալ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան կա­րե­ւոր հար­թակ մը։

Սարգ­սեան եւ Լիւ­վէն Ռի­կա­յի զրոյ­ցին ըն­թաց­քին միջ­պե­տա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն շրջագ­ծով կա­րե­ւոր տեղ վե­րա­պա­հե­ցին ա­ռեւտ­րատն­տե­սա­կան կա­պե­րուն եւ ընդգ­ծե­ցին այդ բնա­գա­ւա­ռէն ներս հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը խո­րաց­նե­լու, Հա­յաս­տա­նի շու­կա­յէն ներս շուէ­տա­կան ներդ­րում­ներն ու նոր ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու մուտ­քը խթա­նե­լու եւ խրա­խու­սե­լու ուղ­ղու­թեամբ երկ­կող­մա­նի աշ­խա­տան­քին անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը։ Զրու­ցա­կից­նե­րը երկ­կող­մա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ա­ռա­ւել ամ­րապնդ­ման ա­ռու­մով կա­րե­ւո­րե­ցին նաեւ Ե­րե­ւա­նի եւ Սթոք­հոլ­մի մէջ հաս­տա­տուած դես­պա­նու­թիւն­նե­րուն գոր­ծու­նէու­թիւ­նը։ Ա­նոնք քննար­կե­ցին նաեւ մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու շրջա­նակ­նե­րէն ներս եր­կու եր­կիր­նե­րու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան վե­րա­բե­րեալ հար­ցեր։

Սերժ Սարգ­սեան միեւ­նոյն ժա­մա­նակ շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նեց Սթոք­հոլ­մի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն՝ ան­ցեալ Ապ­րի­լին Ե­րե­ւա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած ո­գե­կոչ­ման ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն Շուէ­տի պաշ­տօ­նա­կան մաս­նակ­ցու­թեան հա­մար։