ՅՍՏԱԿ ՈՒ ՎՃՌԱԿԱՄ

Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան ե­րէկ հիւ­րըն­կա­լեց Եւ­րո­միու­թեան խոր­հուր­դի նա­խա­գահ Տո­նալտ Թուս­քը, որ պաշ­տօ­նա­կան այ­ցե­լու­թիւն մը կու տայ Թուր­քիա։ Նա­խա­գա­հա­կան պա­լա­տին մէջ տե­ղի ու­նե­ցած դի­մա­ւոր­ման ա­րա­րո­ղու­թե­նէն վերջ Էր­տո­ղան եւ Թուսք ու­նե­ցան ա­ռանձ­նազ­րոյց մը, իսկ ա­ւե­լի վերջ գլխա­ւո­րե­ցին պա­տուի­րա­կու­թիւն­նե­րու բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը։ Ա­նոնք Պէշ­թէ­փէի մէջ սար­քե­ցին նաեւ հա­մա­տեղ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը, ո­րու ըն­թաց­քին Րէճէպ Թայյիպ Էր­տո­ղան ը­սաւ. «Մենք քա­ղա­քա­կա­նու­թեան լե­զուով կը խօ­սինք ա­նոր հետ, որ կը խօ­սի քա­ղա­քա­կա­նու­թեան լե­զուով։ Քա­ղա­քա­կա­նու­թեան մի­ջոց­նե­րով կը փո­խա­դար­ձենք ա­նոնց, ո­րոնք պայ­քար կը մղեն քա­ղա­քա­կան ճա­նա­պար­հով։ Բայց եւ այն­պէս, ինք­զին­քը ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան, ա­հա­բեկ­չու­թեան հետ նոյ­նաց­նողն ալ կը հա­մա­րենք ա­հա­բե­կիչ ու կը վա­րուինք ըստ այդմ»։­

Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ Էր­տո­ղան տե­ղե­կա­ցուց, թէ Տո­նալտ Թուս­քի հետ ի­րենց ու­նե­ցած տե­սակ­ցու­թեան ըն­թաց­քին ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն օ­րա­կար­գի վրայ ե­կած է ա­հա­բեկ­չու­թեան դէմ պայ­քա­րի խնդի­րը։ Այս կա­պակ­ցու­թեամբ Էր­տո­ղան անդ­րա­դար­ձաւ ա­հա­բեկ­չա­կան դէպ­քե­րուն եւ պե­տու­թեան կող­մէ ձեռ­նար­կուած պայ­քա­րին։ «Մեր անվ­տան­գու­թեան ու­ժե­րը վճռա­կա­մու­թեամբ պայ­քար կը մղեն ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան եւ ա­նոր շա­ռա­ւիղ­նե­րուն դէմ», ը­սաւ Էր­տո­ղան եւ ա­ւել­ցուց, թէ այս պայ­քա­րը ա՛լ ա­ւե­լի կը դժուա­րաց­նեն կարգ մը քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­ներ, ո­րոնք ջուր կը լեց­նեն ա­հա­բեկ­չու­թեան ջա­ղաց­քին։ Քննա­դա­տու­թիւն­ներ հաս­ցէագ­րե­լով ՀՏՓ­-ի վար­չա­յին­նե­րուն՝ Էր­տո­ղան յայտ­նեց, թէ եր­կի­րը ու­նի ոչ թէ խա­փա­նա­րար, այլ պա­տաս­խա­նա­տու քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րու կա­րի­քը։ Ըստ ի­րեն, ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան, խա­ղա­ղու­թեան ու եղ­բայ­րու­թեան նման հաս­կա­ցու­թիւն­նե­րը յա­ճախ կրկնե­լով հան­դերձ, գործ­նա­կա­նին մէջ, այդ կու­սակ­ցու­թեան վա­րիչ­նե­րը ա­մէն տե­սակ ֆա­շի­զան ճնշու­մը կը գոր­ծադ­րեն ի­րենց այ­լա­խոհ­նե­րուն դէմ։ Ա­նոնք ա­մէն առ­թիւ հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահն ու կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը ամ­բաս­տա­նե­լով կը փոր­ձեն թաքց­նել ա­հա­բեկ­չու­թեան եւ ի­րենց մի­ջեւ առ­կայ յա­րա­բե­րու­թիւ­նը ու կը փոր­ձեն թի­րախ մո­լո­րեց­նել։ Էր­տո­ղան շեշ­տեց, որ այս­տեղ նպա­տակն է քա­ղա­քա­կա­նու­թեան դաշ­տը դա­տար­կել, ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան մի­ջոց­ներն ու հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը չէ­զո­քաց­նել եւ այս­պէ­սով զան­գուած­նե­րը դարձ­նել ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան հե­տե­ւորդ։ Այս բո­լո­րին լոյ­սին տակ Էր­տո­ղան հեր­թա­կան ան­գամ կոչ ուղ­ղեց այս կու­սակ­ցու­թեան, որ կը դժուա­րա­նայ հե­ռա­ւո­րու­թիւն պա­հել ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան հետ։ Ըստ ի­րեն, ան կա՛մ պի­տի դիր­քա­ւո­րուի ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան կող­քին եւ կամ՝ ա­հա­բեկ­չու­թեան։ «Ե­թէ ա­հա­բեկ­չու­թեան կող­քին դիրք գրա­ւէք, փո­խար­ժէ­քը պի­տի վճա­րէք։ Կա՛մ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան կող­քին պի­տի ըլ­լաք եւ կամ ա­հա­բեկ­չու­թեան, այս գոր­ծին մի­ջի­նը չ՚ըլ­լար», ը­սաւ Էր­տո­ղան եւ ա­ւել­ցուց, թէ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւ­նով, խա­ղա­ղու­թիւ­նով եւ ա­զա­տու­թիւ­նով սկսող նա­խա­դա­սու­թիւն­նե­րը պէտք չէ վեր­ջա­նան սպառ­նա­լիք­նե­րով, ա­հա­բե­կիչն ու ա­հա­բեկ­չու­թիւ­նը խրա­խու­սե­լով։

Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գա­հը ընդգ­ծեց նաեւ, թէ պե­տու­թիւնն ու ազ­գը պի­տի չիյ­նան ծու­ղա­կի մէջ ու պի­տի չթոյ­լատ­րեն, որ զգա­ցում­նե­րը գե­րա­դաս դառ­նան տրա­մա­բա­նու­թեան։ Ա­նոնք կ՚ու­զեն, որ առ­կայ կրա­կը տա­րա­ծուի երկ­րին ա­մէն կող­մը։ «Տա­րած­քաշր­ջա­նի բնա­կիչ­նե­րը պի­տի չլքենք ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան եւ ա­նոր քա­ղա­քա­կան շա­ռա­ւիղ­նե­րու զու­լու­մին», ը­սաւ Էր­տո­ղան։

«Ա­նա­տո­լու» գոր­ծա­կա­լու­թեան հա­ղոր­դում­նե­րով, ան նշեց նաեւ, թէ ան­ջա­տո­ղա­կան ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու-­թիւ­նը չի կրնար ըլ­լալ քրդա­կան ար­մատ­նե­րով հայ­րե­նա­կից­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը։

Իր կար­գին, Տո­նալտ Թուսքն ալ յայտ­նեց, թէ վճռած են պայ­քա­րիլ Եւ­րո­պա­յէ ներս ՓՔՔ­-ի գո­յու­թեան դէմ։ Ըստ ի­րեն, իր այ­ցե­լու­թիւ­նը զու­գա­դի­պած է Թուր­քիոյ, տա­րած­քաշր­ջա­նի եւ Եւ­րո­պա­յի տե­սա­կէ­տէ դժուա­րին ժա­մա­նա­կա­հա­տուա­ծի մը։ «Կա­րի­քը կը զգանք վստա­հու­թեան ու բա­րե­կա­մու­թեան։ Ես կը հա­ւա­տամ, որ ներ­կայ դժուար ժա­մա­նակ­նե­րուն եր­կուքն ալ պի­տի կա­րե­նանք ցու­ցա­բե­րել փո­խա­դար­ձա­բար։ Կը հա­ւա­տամ, որ պի­տի կա­րե­նանք ա­պա­ցու­ցա­նել, թէ ի՛նչ է զօ­րակ­ցու­թիւնն ու հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը», ը­սաւ Թուսք։

Ան­գա­րա­յի մէջ Թուսք յայտ­նեց նաեւ, որ վեր­ջին շա­բաթ­նե­րուն Թուր­քիա կ՚են­թարկուի ա­հա­բեկ­չա­կան ան­գութ յար­ձա­կում­նե­րու։ Ա­հա­բեկ­չու­թիւ­նը սաս­տիկ ձե­ւով պէտք է պա­խա­րա­կուի՝ ո՛ւր որ ալ պա­տա­հի եւ ո՛վ որ ալ ըլ­լայ իր թի­րա­խը։ Թուսք մատ­նան­շեց, թէ Եւ­րո­միու­թիւնն ալ դէմ յան­դի­ման կը գտնուի ա­հա­բեկ­չա­կան սպառ­նա­լի­քի հետ։ «Ձե­զի կը վստա­հեց­նեմ, որ Եւ­րո­միու­թիւ­նը ա­հա­բեկ­չու­թեան հար­ցին շուրջ կը փա­փա­քի սերտ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւն ծա­ւա­լել Թուր­քիոյ հետ ու մենք վճռա­կան ենք ա­հա­բեկ­չու­թեան դէմ պայ­քա­րի, Եւ­րո­պա­յէ ներս ՓՔՔ­-ի գո­յու­թեան դէմ պայ­քա­րի ուղ­ղու­թեամբ», ը­սաւ Թուսք։

Հա­մա­տեղ մամ­լոյ ա­սու­լի­սին ըն­թաց­քին Թուսք ընդգ­ծեց, թէ իր ու­ղե­ւո­րու­թեան հիմ­նա­կան շար­ժա­ռիթ­նե­րէն մին գաղ­թա­կան­նե­րու ճգնա­ժամն է։ «Ես կը հա­ւա­տամ, որ Թուր­քիա կրնայ վերս­տին կա­յու­նու­թիւն ա­պա­հո­վել տա­րած­քաշր­ջա­նին ու մա­նա­ւանդ Սու­րիոյ հա­մար։ Սա կ՚են­թադ­րէ ա­հա­բեկ­չու­թեան դէմ պայ­քա­րի գծով բո­լոր բնա­գա­ւառ­նե­րէն ներս վճռա­կան ջան­քեր։ «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն»ի յար­ձա­կում­նե­րը որ­քան ա­տեն որ շա­րու­նա­կուին, որ­քան ա­տեն որ մար­դոց ա­պօ­րի­նի շրջա­գա­յու­թիւ­նը կազ­մա­կեր­պող­ներ ըլ­լան ա­զատ՝ կա­յու­նու­թիւն պի­տի չհաս­տա­տուի։ Թուր­քիա եւ Եւ­րո­միու­թիւ­նը այս­պի­սի ճնշու­մի մը տակ կը գտնուին», ընդգ­ծեց Թուսք եւ ա­ւել­ցուց, թէ Եւ­րո­միու­թիւ­նը կը փա­փա­քի ա­ւե­լի քան եր­բեք ազ­դու գոր­ծել եւ այս նիւ­թին շուրջ Թուր­քիոյ հետ նա­խա­տե­սուած հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը մաս կը կազ­մէ եւ­րո­պա­կան կող­մի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն­նե­րու շար­քին։

ՈՒԱՇԻՆԿԹԸՆ ԿԸ ՊԱԽԱՐԱԿԵՑ ՓՔՔ-Ի ՅԱՐՁԱԿՈՒՄՆԵՐԸ

Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Ճոն Քէօր­պի յայ­տա­րա­րեց, որ ա­մուր ձե­ւով կը պա­խա­րա­կեն ան­ջա­տո­ղա­կան ա­հա­բեկ­չա­կան ՓՔՔ կազ­մա­կեր­պու­թեան կող­մէ կա­տա­րուած յար­ձա­կում­նե­րը։ «Ա­նա­տո­լու» գոր­ծա­կա­լու­թեան հա­ղոր­դում­նե­րով, Ո­ւա­շինկ­թը­նի մէջ սար­քած օ­րուայ ըն­թա­ցիկ մամ­լոյ ա­սու­լի­սին ըն­թաց­քին Քէօր­պի յայտ­նեց, թէ ա­մե­րի­կեան կող­մը կը պա­խա­րա­կէ ՓՔՔ ա­հա­բեկ­չա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան կող­մէ թրքա­կան անվ­տան­գու­թեան ու­ժե­րու դէմ կա­տա­րուած յար­ձա­կում­նե­րը։ Ըստ ի­րեն, վեր­ջին դէպ­քե­րուն շուրջ ա­մե­րի­կեան կող­մը նոյն շար­քե­րուն վրայ կը գտնուի թուրք ժո­ղո­վուր­դին հետ։

Ճոն Քէօր­պի մատ­նան­շեց, թէ յի­շեալ յար­ձա­կում­նե­րը կ՚ա­ւելց­նեն բռնի դէպ­քե­րու շրջագծով մա­հե­րը ու կը վնա­սեն քիւր­տե­րուն, ո­րոնք կը փա­փա­քին խա­ղա­ղու­թեան մէջ ապ­րիլ։ Քէօր­պի ցա­ւակ­ցու­թիւն յայտ­նեց վեր­ջին դէպ­քե­րուն զոհ գա­ցած զի­նուոր­նե­րու եւ ոս­տի­կան­նե­րու ըն­տա­նիք­նե­րուն։ Ճոն Քէօր­պի միեւ­նոյն ժա­մա­նակ կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի ՓՔՔ մեր­ժէ բռնու­թիւ­նը ու վե­րա­դառ­նայ խա­ղաղ, քա­ղա­քա­կան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին։

«Թուր­քիոյ ժո­ղովր­դա­վա­րու­թիւ­նը կա­րե­ւոր է մե­զի հա­մար, ա­ւե­լի կա­րե­ւորն ալ այն է, որ Թուր­քիոյ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան հաս­տա­տու­թիւն­նե­րը կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նեն թուրք ժո­ղո­վուր­դին տե­սա­կէ­տէ», ը­սաւ Ճոն Քէօր­պի եւ ա­ւել­ցուց, թէ Թուր­քիա ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան եր­կիր մըն է եւ ա­մե­րի­կեան կող­մը կը փա­փա­քի ա­նոր ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան զար­գա­ցումն ու հարս­տա­ցու­մը։