ՌԱԶՄԱՎԱՐԱԿԱՆ ՆՊԱՏԱԿ

Հայաստանի կառավարութիւնը անհրաժեշտ կը նկատէ հանրաքուէի մը կազմակերպումը՝ նոր սահմանադրութեան մը ընդունման համար։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան սա կ՚որակէ ռազմավարական նպատակ։ Արցախի երկրորդ պատերազմին յաջորդած ծանր իրադրութեան պայմաններուն ներքեւ, Հայաստան շուրջ հինգ տարիէ ի վեր Ատրպէյճանի կողմէ ճնշումներու կ՚ենթարկուի՝ իր Սահմանադրութիւնը փոխելու համար։ Պաքու մասնաւորապէս անհանգստութիւն կը յայտնէ՝ Սահմանադրութեան մէջ Հայաստանի Անկախութեան հռչակագրին կատարուած յղումին համար։ Երեւանն ալ նոյնը կ՚ըսէ Ատրպէյճանի Սահմանադրութեան պարագային։ Ատրպէյճան կը պնդէ, որ Հայաստանի Սահմանադրութեան մէջ կան իրեն դէմ տարածքային պահանջներու վերաբերեալ տրամադրութիւններ։

Հայաստանի իշխանութիւնները երկար ժամանակէ ի վեր ջանք կը գործադրեն՝ Ատրպէյճանի պահանջէն անկախ նոր սահմանադրութեան մը մշակման անհրաժեշտութիւնը հիմնաւորելու համար։ Յամենայնդէպս, որքան որ ալ Հայաստան Ատրպէյճանի Սահմանադրութեան մէջ կը նկատէ իր հասցէին տարածքային նկրտումներ՝ այդ երկրէն ներս սահմանադրութեան փոփոխութեան նախաձեռնութիւն մը կամ խօսակցութիւն մը խնդրոյ առարկայ չէ։ Իրերամերժ եւ հակասական իրադարձութիւններու ժամանակագրութիւն մը կը պարզէ այս գործընթացը, որու շրջադարձը հանդիսացաւ վարչապետ Փաշինեանի կողմէ երէկ ժողովուրդին ուղղուած պատգամը, որու բովանդակութեան մէջ ան մանրամասնօրէն ներկայացուց իր միտքերն ու մօտեցումները։

Նիկոլ Փաշինեան, որ վերջին շրջանին յաճախ կը խօսի «Իրական Հայաստան»ի յղացքին մասին, երէկ ալ նոյն մեկնակէտով նիւթը մատուցեց ժողովուրդին։ Իր խօսքով՝ իրական Հայաստանը միջազգային հանրութեան կողմէ ճանչցուած, 29 հազար 743 քառակուսի քիլօմեթր տարածքով Հայաստանն է։ Ան անդրադարձաւ նաեւ նոր սահմանադրութեան մը ընդունման անհրաժեշտութեան եւ ըսաւ. «Այս համակարգի համար էական է համաժողովրդական հանրաքուէով նոր սահմանադրութեան մը ընդունումը, որովհետեւ գործող Սահմանադրութեան ընդունման համար տեղի ունեցած նախկին բոլոր հանրաքուէները առնուազն հանրային ընկալման մէջ ունին օրինականութեան լրջագոյն պակաս։ Նոր սահմանադրութեան ընդունման ռազմավարական նպատակը անցումն է՝ պետականազուրկ ազգի մնացորդային գործելակարգէն դէպի պետականակերտ ժողովուրդի գործելակարգ»։

Վարչապետին խօսքով՝ իրական Հայաստանի գաղափարախօսութիւնը հայրենիքը կը նոյնացնէ միջազգայնօրէն ճանչցուած պետութեան՝ Հայաստանի Հանրապետութեան հետ, իսկ հայրենասիրութիւնը՝ այդ պետութեան շահերու, անոր մէջ սահմանուած իրաւունքներու եւ պարտականութիւններու համակարգին հետ։ Ան շարունակեց. «Հայրենասիրութեան այս մոտելի զարգացման համար էական է, որ ժողովուրդը, քաղաքացին ինքն իրեն ընկալէ ո՛չ միայն որպէս պետութեան հիմնադիր, այլեւ պետութեան մէջ հաստատուած իրաւակարգի աղբիւր, պետութեան մէջ սահմանադրական կարգը ընկալուի որպէս համակեցութեան՝ իր մասնակցութեամբ եւ որոշմամբ ձեռք բերուած համաժողովրդական պայմանաւորուածութիւն»։

Վարչապետը երէկուան ելոյթին մէջ իրական Հայաստանի գաղափարախօսութիւնը բիւրեղացուց հետեւեալ 14 կէտերուն շուրջ.

1- Հայրենիքը պետութիւնն է, կը սիրե՞ս հայրենիքդ՝ ուժեղացուր պետութիւնդ։

2- Ինչպէս հոգին մարմնով կը դառնայ մարդ, այնպէս ալ ազգը պետութեամբ կը դառնայ ժողովուրդ։

3- Այստեղ պետութիւն՝ այստեղ հաց, այստեղ հայրենիք՝ այստեղ կաց։

4- Հարստացիր եւ հարստացուր։

5- Մարդը բարձրագոյն արժէք է։ Սա կը նշանակէ, որ մարդու առաջնային կարիքները հոգալը առաջնահերթութիւն է։

6- Հայաստանը իմ օճախն է, ժողովուրդը իմ ընտանիքն է։

7- Հայաստանի ապագան կախեալ է մէկ մարդէ եւ այդ մէկ մարդը դո՛ւն ես։

8- Երջանիկ անհատ։

9- Հոգատար հանրութիւն։

10- Հզօր պետութիւն։

11- Վերափոխումը ո՛չ միայն ամօթալի չէ, այլեւ կենսական անհրաժեշտութիւն է։

12- Անկախութիւնը քիչերէ կախուածութիւնը փոխարինելն է շատերէ կախուածութեամբ։

13- Խաղաղութիւնը հարեւաններու միջավայրի մէջ, առանց կողմնակի աջակցութեան ապրելու հմտութիւնն է։

14- Ապագայ կա՛յ, կայ ապագայ։

Այս 14 հիմնական կէտերու ամբողջին մէջ, Նիկոլ Փաշինեանի երէկուան ելոյթին ժամանակ սահմանում մը առաջարկուած էր նաեւ հայ ժողովուրդի (Հայաստանի Հանրապետութեան) ազգային արժէքներուն համար։ Այսպէս, այդ արժէքները թուարկուած են ըստ հետեւեալի. 

1- Հայաստանի Հանրապետութիւնը։

2- Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութիւնը, ինքնիշխանութիւնը, քաղաքացիութիւնը, ժողովրդավարութիւնը, բանակը։

3- Հայաստանի պատմութիւնը, հայ բանահիւսութիւնը, էպոսը, հաւատալիքները, առասպելները։

4- Հայոց լեզուն եւ գիրերը, հայ գրականութիւնը՝ ներառեալ թարգմանական գրականութիւնը, գիտելիքը, գիտութիւնը։

5- Համահայկական ներուժը, հայկական սփիւռքը։ 

6- Հայրենիքը, ընտանիքը, անհատը։

7- Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին, Հայ կաթողիկէ եկեղեցին, Հայ աւետարանական եկեղեցին. քրիստոնէութիւնը։

8- Հայ աշուղական, գուսանական, ժողովրդական, դասական, հեղինակային եւ էստրատային երաժշտութիւնը, հայկական պարարուեստը, հայկական կերպարուեստը, հայկական բեմարուեստը, հայկական ճարտարապետութիւնը։

9- Հայրենի բնաշխարհը՝ իր կենսաբազմազանութեամբ։

10- Առաջդիմութիւնը, ազատասիրութիւնը, ինքնասիրութիւնը, հիւրասիրութիւնը, կրթասիրութիւնը, աշխատասիրութիւնը, օրինապահութիւնը, մարդասիրութիւնը, յարգանքն ու հանդուրժողականութիւնը ուրիշ մարդոց, ժողովուրդներու եւ կրօններու նկատմամբ։

11- Տարածաշրջանային պատկանելիութիւնը, համաշխարհային քաղաքակրթութիւնը տարածաշրջանային, դասական եւ ժամանակակից մշակոյթը։

12- Եղբայրական զգացումներն ու յարաբերութիւնները Հայաստանի Հանրապետութեան ազգային փոքրամասնութիւններուն նկատմամբ եւ անոնց հետ անքակտելի միութիւնը՝ արտայայտուած Հայաստանի Հանրապետութեան քաղաքացիութեամբ։ Հայաստանի Հանրապետութեան ազգային փոքրամասնութիւններու աւանդոյթները, կրօնները, հաւատալիքները։

13- Հայկական խոհանոցը, նիւթական ու ոչ-նիւթական ժառանգութեան բոլոր այն նմոյշները, որոնք կ՚արտայայտեն, կը պատկերեն, կը նկարեն կամ կը խորհրդանշեն հայ ժողովուրդի (Հայաստանի Հանրապետութեան) վերը նկարագրուած ազգային արժէքները։

Փաշինեանի բանաձեւումով՝ իրական Հայաստանը հետամուտ է հանրապետութեան յառաջընթացին ու զարգացման։ Այդ գաղափարախօսութեան վրայ հիմնուած տեսլականը բազմաշերտ է եւ պէտք է արտայայտուի պետական, հանրային կեանքի բոլոր ոլորտներուն մէջ։

Պաշտօնական աղբիւրներու հաղորդումներով սոյն նախագծի վերաբերեալ դիտարկումներն ու առաջարկները կրնան ուղարկուիլ RealArmenia@gov.am ելեկտրոնային փոստի հասցէին։