ՆՈՒԻՐԱԿԱՆ ԶՕՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ԽՈՐՀՐԴԱՒՈՐ ԲԱՂԱԴՐՈՒԹԻՒՆ…

Օ­ծու­մը ու­նի նուի­րա­գոր­ծո­ղի եւ սրբա­գոր­ծո­ղի ի­մաստ։ Այս­պէս, Աս­տու­ծոյ սպա­սար­կու­թեան կո­չուած ան­ձեր, պաշ­տօ­նեա­ներ, ա­ռար­կա­ներ եւ ա­նօթ­ներ կ՚օ­ծուէին ձի­թե­նիի իւ­ղով Աս­տուա­ծըն­տիր ան­ձե­րու ձե­ռամբ։ Օ­ծու­մով իշ­խա­նու­թեան կու գա­յին նաեւ թա­գա­ւոր­նե­րը, օ­րէն­քով կա­ռա­վա­րե­լու հա­մար ի­րենց ժո­ղո­վուր­դը։

Հայ քրիս­տո­նեա­յին հա­մար Սուրբ Միւ­ռո­նը ա­մե­նէն նուի­րա­կան եւ խորհր­դա­ւոր սրբու­թիւնն է։

Իւ­րա­քան­չիւր անձ կամ իւ­րա­քան­չիւր իր, որ կապ ու­նի քրիս­տո­նէա­կան պաշ­տա­մուն­քի հետ, սրբա­զան բնու­թիւն եւ նկա­րա­գիր կը ստա­նայ, ե­թէ ու­նի Սուրբ Միւ­ռո­նի օ­ծու­մը եւ կը կրէ ա­նոր դրոշ­մը իր վրայ։

Աս­տուա­ծա­յին շնորհ ըն­ծա­յող եւ նուի­րա­գոր­ծող օծ­ման իւ­ղը բա­ղադ­րու­թիւնն է բազ­մա­տե­սակ նիւ­թե­րու, գլխա­ւո­րա­պէս ձէ­թի եւ չա­փա­ւոր քա­նա­կու­թեամբ բա­լա­սան եւ դար­ձեալ քա­ռա­սու­նէ ա­ւե­լի հո­տա­ւէտ խուն­կե­րու եւ բոյ­սե­րու։

Ա­րեւմ­տեան ե­կե­ղե­ցին, Սուրբ Միւ­ռո­նի պատ­րաս­տու­թեան հա­մար ան­փո­փոխ կը պա­հէ ձէ­թի եւ բա­լա­սա­նի բա­ղադ­րու­թիւ­նը։ Իսկ Ա­րե­ւե­լեան ե­կե­ղե­ցի­նե­րը, բա­ցի այս եր­կու գլխա­ւոր նիւ­թե­րէն, կը գոր­ծա­ծեն նաեւ վարդ, սպի­տակ խունկ, քրքում, մուշկ, կի­նա­մոն ե­ւայլն։

Յայտ­նի չէ, թէ հին շրջան­նե­րուն ի՛նչ կը գոր­ծա­ծէր Հայ Ե­կե­ղե­ցին Սուրբ Միւ­ռո­նի պատ­րաս­տու­թեան հա­մար, բա­ցի ձէ­թէ եւ բա­լա­սա­նէ։ Լամբ­րո­նա­ցիի Մաշ­տո­ցին մէջ այս մա­սին ոչ մէկ յի­շա­տա­կու­թիւն կայ։ Գէոր­գեան Մաշ­տո­ցը, որ տպուած է 1876-ին Վա­ղար­շա­պա­տի (Էջ­միա­ծին) մէջ, Կա­նոն օրհ­նու­թեան Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նի, կու տայ քա­ռա­սու­ն­չորս հո­տա­ւէտ ծա­ղիկ­նե­րու եւ ա­նու­շա­բոյր ար­մատ­նե­րու եւ հուն­տե­րու ցանկ մը, թրքե­րէն ա­նուն­նե­րով ու չա­փե­րով։

Այդ հո­տա­ւէտ ծա­ղիկ­նե­րու ա­նուն­նե­րը ի­րենց չա­փե­րով ստո­րեւ կու տանք.-

1-ՅՈՒՏ­ՊԱ­ԼԱ­ՍԱՆ (Բա­լա­սան Հրէաս­տա­նի, կամ բա­լա­սան Ե­գիպ­տո­սի, կամ սպի­տակ բա­լա­սան. տաճ­կե­րէն Մեք­քէ բէ­լէ­սէն­կի, կամ խա­հու­տի բէ­լէ­սէն­կի). 20 տիր­հեմ (*)։

2-ՀԱՊ­ՊԱ­ԼԱ­ՍԱՆ (բա­լա­սան Փե­րուի. տաճ­կե­րէն ե­նի տիւ­նիա բէ­լէ­սէն­կի). 10 տիր­հեմ։

3-ՂԱ­ՐԱՆ­ՖՈՒԼ (մե­խակ. տաճ­կե­րէն քա­րան­ֆիլ). 10 տիր­հեմ։

4-ՃԱՒԶ­ՊՈ­ՒԱ (ըն­կոյզ հնդկաց. տաճ­կե­րէն հին­տիս­տան ճե­վի­զի). 10 տիր­հեմ։

5-ՂԱ­ՍԱՊ­ԶԱ­ՐԻ­ՐԷ 10 տիր­հեմ։

6-ՍՆՊՈՒԼ ՀՆԴԻ, որ եւ ՍՆՊՈՒԼ ԽԱ­ԹԱ­ՅԻ (յասմիկ, տաճ­կե­րէն սիւն­պիա­լի հին­տի կամ սիւն­պիա­լի խի­թա­յի). 10 տիր­հեմ։

7-ՔԱ­ՊԱ­ՊԻԷ (տաճ­կե­րէն քե­պա­պիէ). 10 տիր­հեմ։

8-ՊԱՍ­ՊԱ­ՍԱ­ՐՈՒ­ՄԻ (սա­միթ յու­նա­կան. տաճ­կե­րէն պե­սուս, պօյ թո­հու­մու). 10 տիր­հեմ։

9-ՍԱ­ՏԷՃ ՀՆԴԻ 20 տիր­հեմ։

10-ՏԱՐ­ՉԻՆ (դա­րի­սե­նիկ. կի­նա­մոն, տաճ­կե­րէն դար­չին). 10 տիր­հեմ։

11-ՀԱՅ­ԽՈՒՆԿ (տաճ­կե­րէն քիւն­նիւկ). 10 տիր­հեմ։

12-ՂՐՏԻ­ՄԱ­ՆԷ (խո­պո­պիք, տաճ­կե­րէն քա­լու­լէ). 20 տիր­հեմ։

13-ԲՈՒ­ԽՈՒՐ ՄԱ­ՐԻԱՄ (տաճ­կե­րէն՝ պու­հուր մերիէմ). 10 տիր­հեմ։

14-ՃԱԻ­ՐԻ ՃԱՊՈՒՌ 10 տիր­հեմ։

15-ՍԱՆ­ԴԱ­ԼԱ­ՊԵԱՏ (սան­դալ սպի­տակ, տաճ­կե­րէն սան­տալ). 20 տիր­հեմ։

16-ՄԻԵԱ­ՍԱ­ՅԻ­ԼԷ (նա­րին­ջի ծաղ­կա­ջուր, տաճ­կե­րէն չի­չէք սու­յու). 20 տիր­հեմ։

17-ԶԱՖ­ՐԱՆ 20 տիր­հեմ։

18-ՄԱՐ­ՏԱ­ԿՈՒՉ (ման­րա­գոր. տաճ­կե­րէն քան­քու­րու­տան, մեր­տիւ­կիւ). 20 տիր­հեմ։

19-ՄԱՆ­ԼԱՊ (մէլապ-քըրքմոյ(. 10 տիր­հեմ։

20-ԻԹ­ԽԻՐ­ՏԷ­ՔԷ 20 տիր­հեմ։

21-ՍՕ­ՏԻՔ­ՀՕ­ՀԻ որ է կի­պա­րիս (Ա­րաբ. սիւ­հիւտ-տիւ­հի, որ է պարս­կե­րէն միւշ­ժի զե­մին այլ է եւ կի­պա­րիոն, տաճ­կե­րէն սել­վի). 30 տիր­հեմ։

22-ԱՍԱՐԻՈՆ (տաճ­կե­րէն էզա­րուն). 10 տիր­հեմ։

23-ՋՐՎԱՐԴ (պլպլուկ-վարդ). 40 տիր­հեմ։

24-ՊԱ­ՊՈՒ­ՆԱՃ (ե­րի­ցուկ. տաճ­կե­րէն պապու­նէճ-փա­փա­թիա չի­չէ­յի). 40 տիր­հեմ։

25-ՄԱ­ՆՈՒ­ՇԱԿ (տաճ­կե­րէն մե­նեք­շէ). 120 տիր­հեմ։

26-ՆՈՒ­ՆՈՒ­ՖԱՌ (կո­կոռ. տաճ­կե­րէն իւ­լիւ­ֆէր չի­չէ­յի կամ նի­նի­ֆէր). 40 տիր­հեմ։

27-ԹԱՐՆ­ՋԱ­ԾԱ­ՂԻԿ (տաճկերէն թու­րունչ չի­չէ­յի). 40 տիր­հեմ։

28-ՖԼՖՈՒԼ (սպի­տակ ու ա­նու­շա­հոտ պղպեղ. տաճ­կե­րէն ֆիլ­ֆիլ). 10 տիր­հեմ։

29-ԿԱ­ԼԱ­ՍԻ ՏԵ­ՐԵՒ 40 տիր­հեմ։

30-ՄՐՏԻ ՏԵ­ՐԵՒ (տաճ­կե­րէն Մեր­սին եափ­րա­ղը). 40 տիր­հեմ։

31-ՆԷՐ­ԿԻԶ, ՆՐՃԷՍ (նար­գէս). 40 տիր­հեմ։

32-ՀԱՊԼ­ՂԱՐ (պտուղ դափն­ւոյ. տաճ­կե­րէն տեֆ­նէ թո­հու­մու). 20 տիր­հեմ։

33-ՆՈՒ­ՄԱ որ է ԿԱՊԻ ԾԱՂԻԿ (ըստ բա­ռա­կա­նին տաճ­կե­րէն նու­ման չի­չէ­յի, կե­լին­ճիք չի­չէ­յի(, 20 տիր­հեմ։

34-ԼԱ­ՏԷՆ (տաճ­կե­րէն Ա­ֆիոն րու­հու). 10 տիր­հեմ։

35-ԶԱՆ­ՃԱ­ՖԻԼ, ԿՈՃԱՊՂՊԵՂ (տաճ­կե­րէն զին­ճեֆիլ). 10 տիր­հեմ։

36-ՄԱԶ­ՏԱ­ՔԻ (տաճ­կե­րէն սա­քըզ). 20 տիր­հեմ։

37-ՅՈՒՏ որ է ծխա­նե­լիք (հա­լուէ. տաճ­կե­րէն էրտ ա­ղա­ճը). 20 տիր­հեմ։

38-ՊԱ­ԼԱ­ՍԱՆ (բա­լա­սան. տաճ­կե­րէն բէ­լէ­սէնկ). 120 տիր­հեմ։

39-ԱՄ­ՊԱՐ (տաճ­կե­րէն ամ­պէր). 5 տիր­հեմ։

40-ՄՈՒՇԿ (տաճ­կե­րէն միսք). 5 տիր­հեմ։

41-ՊԱ­ՆԱԽ­ՇԻ ՔԷՕՔ (մա­նու­շա­կի ար­մատ. տաճ­կե­րէն մե­նեք­շէ քէօ­քիւ). 10 տիր­հեմ։

42-ՀՈ­ՌՈՄ ԽՈՒՆԿ որ է ՄԻԱՅ 20 տիր­հեմ։

43-ՎԱՐ­ԴԻ ՆԻՒԹ 10 տիր­հեմ։

44-ԳԻ­ՆԻ 325 տիր­հեմ։

Այս ցան­կէն ետք գրուած են «Ծա­նօ­թու­թիւն» մը եւ մե­ռո­նե­փի հրա­հանգ մը՝ հե­տե­ւեալ խո­րագ­րով. «Յա­ղագս ե­փե­լոյ զնիւթս Սրբոյ Միւ­ռո­նին, որ դիւ­րին է յոյժ»։­

Ե­թէ այդ նիւ­թե­րէն եւ ծա­ղիկ­նե­րէն մէ­կը կամ եր­կու­քը կամ ե­րե­քը պակ­սին, պէտք չէ ար­գի­լել միւ­ռո­նի օրհ­նու­թիւ­նը, քան­զի գլխա­ւոր նիւթ Սրբոյ Միւ­ռո­նին հա­մա­րի ձէ­թի ձի­թե­նեաց եւ իւղ բա­լա­սա­նի։

Տա­րա­կոյս չկայ որ ձէ­թը որ­չափ ըն­տիր ըլ­լայ, այն­չափ յստակ եւ բնա­կան գոյն մը կ՚ու­նե­նայ միւ­ռո­նը։ Իսկ ըն­տիր ձէ­թը ա՛յն է, որ կը հա­նուի լաւ հա­սուն­ցած պտուղ­նե­րէ (ձի­թապ­տուղ­նե­րէ) ա­ռա­ջին ճմլու­մով եւ կ՚ը­սուի ա­ռա­ջին ձէթ, կոյս ձէթ։

Հա­յաս­տա­նեայց Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ հաս­տա­տուն օր մը չու­նի միւ­ռո­նի օրհ­նու­թիւ­նը։ Գէոր­գեան Մաշ­տո­ցը կ՚ը­սէ. «Զսուրբ Մե­ռոնն աս­տուա­ծա­գործ՝ օրհ­նէ Հայ­րա­պետն ըստ վա­ղե­մի սո­վո­րու­թեան ե­կե­ղեց­ւոյ յա­ւուր Մե­ծի Հինգ­շաբ­թուան, կամ ի Պեն­տե­կոս­տէին եւ կամ միում ի պատ­շա­նա­կան կիւ­րա­կէից տար­ւոյ»։­

Այս հա­տուա­ծը ամ­բող­ջաց­նե­լու հա­մար մէջ­բե­րենք Գերշ. Տ. Շա­հան Ս. Արք. Սվա­ճեա­նի հե­տե­ւեալ տո­ղե­րը.

«… Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղե­ցի­նե­րու հին ու կա­րե­ւոր ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րէն մին է։ «Մեր մէջ, ըստ ա­ւան­դու­թեան, Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րի­չով սկսած է Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը։ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ միւ­ռո­նը միայն կա­թո­ղի­կոս­նե­րը կրնան օրհ­նել, մինչ ու­րիշ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու ե­պիս­կո­պոս­ներ միւ­ռոն օրհ­նե­լու իշ­խա­նու­թիւն ու­նին։

«Մեր մէջ ալ մին­չեւ Սիոն Ա. Բա­ւո­նե­ցի Կա­թո­ղի­կոս (Ը. դար), հայ ե­պիս­կո­պոս­ներ կրնա­յին միւ­ռո­նի օրհ­նու­թիւն կա­տա­րել։ Բայց Պար­տա­ւի ժո­ղո­վով՝ այդ ի­րա­ւուն­քը տե­ղին ըլ­լա­լով, Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սին վե­րա­պա­հ-ւե­ցաւ։ Նաեւ այդ ի­րա­ւուն­քը ճանչ-ցըւե­ցաւ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սին, որ 1441 թուա­կա­նէն սկսեալ մին­չեւ օրս միայն իր թե­մե­րուն հա­մար կրնայ կա­տա­րել միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւն»։

***

Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան հա­մար Հայ­րա­պե­տին կող­մէ ճշդուած օ­րէն քա­ռա­սուն օր ա­ռաջ Մայր Ա­թո­ռի լու­սա­րա­րա­պետ ե­պիս­կո­պո­սը կը մէկ­տե­ղէ ձէթ, դափ­նիի իւղ, գի­նի եւ քա­ռա­սու­ն­չորս տե­սակ մաք­րուած ծա­ղիկ­նե­րու ծե­ծուած հիւ­թը, զա­նոնք կ՚ե­փէ նշա­նա­կե­լի քա­նա­կու­թեամբ բա­լա­սա­նի եւ ծա­ղի­կի իւ­ղե­րու մէջ, յե­տոյ քա­նիցս կը քա­մէ եւ կը դնէ միւ­ռո­նի կաթ­սա­յին մէջ, ո­րու վրայ կ՚ա­ւելց­նէ նա­խա­պէս օրհ­նուած միւ­ռո­նէն մաս մը։ Կաթ­սան կը տե­ղա­ւո­րէ ա­ւագ սե­ղա­նին վրայ, փակ կա­փա­րի­չով եւ եօթ շղարշ­նե­րով ծած­կուած։ Քա­ռա­սուն օր շա­րու­նակ ե­րե­կո­յեան ժա­մեր­գու­թե­նէն վերջ կը կա­տա­րուի Հսկման կարգ։

Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեան ըն­թաց­քին ար­քե­պիս­կո­պոս մը կ՚երդմ­նեց­նէ միւ­ռո­նին նիւ­թը.

«Երդմ­նե­ցու­ցա­նեմ զքեզ նիւթ ձի­թոյ յա­նուն հօր ա­մե­նա­կա­րո­ղի, որ ա­րար զեր­կինս եւ զեր­կիր, եւ գծով եւ զոր ի նո­սա, զի ա­մե­նայն ներ­գոր­ծու­թիւն սա­տա­նա­յի եւ չա­րու­թիւն նո­րա ե­թէ ի­ցէ ի քեզ, հե­ռա­ցել լի­նի ի քէն, որ­պէս­զի օրհ­նու­թեամբ զօ­րաս­ցիս յօ­ծեալսն՝ քեզ տպա­ւո­րել զհո­գին Սուրբ յա­նուն հօր ա­մե­նա­կա­լի եւ որդ­ւոյն նո­րա Տեառն Մե­րոյ Յի­սու­սի Քրիս­տո­սի եւ Հոգ­ւոյն Սրբոյ, այժմ եւ միշտ յա­ւի­տեանս։

«Երդմ­նե­ցու­ցա­նեմ զքեզ պիղծ հո­գի դի­ւա­կան, զի հա­լա­ծես­ցի յայս ձի­թէս ա­մե­նայն նեն­գու­թեամբ քո, յա­նուն հօր եւ որդ­ւոյն եւ հոգ­ւոյն, սրբոյ, զի լի­ծի սա յօծ»։­

Էջ­միած­նա­կան զե­կոյց մը կ՚ը­սէ.

Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­մե­նա­նուի­րա­կան սրբու­թիւնն է, ո­րով կը փո­խան­ցուին Աս­տու­ծոյ սուրբ եւ բա­րե­րար հոգ­ւոյն շնորհ­նե­րը։ Երկ­նա­յին ու խնկե­լի իւղն իր զօ­րու­թիւ­նը կը ստա­նայ օրհ­նու­թեամբ, որ Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Սուրբ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ վե­րա­պա­հուած է միայն Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սին։

Ըստ ա­ւան­դու­թեան, ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նօր­հու­թիւ­նը կա­տա­րած է հա­յոց ա­ռա­ջին կա­թո­ղի­կո­սը՝ Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ, Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ։

Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեան եւ պատ­րաստ­ման կար­գը, ո­րու մա­սին ա­մե­նա­հին տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը ԺԴ. դա­րու ձե­ռա­գիր Մաշ­տո­ցին մէջն են, ան­փո­փոխ է ցայ­սօր։

Մինչ Միւ­ռո­նի օրհ­նու­թեան սր­բա­զան ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը, կը պատ­րաս­տուին եւ ման­րակր­կիտ կը մշա­կուին սրբա­լոյս իւ­ղի բա­ղադ­րիչ մա­սե­րը։ Ա­նոնց­մէ կա­րե­ւո­րա­գոյ­նը բա­լա­սանն է, որ կը բե­րուի Իս­րա­յէ­լէն կամ Հնդկաս­տա­նէն։ Ան կը խառ­նուի մա­քուր ձի­թաիւ­ղին։ Միւ­ռո­նի պատ­րաստ­ման ժա­մա­նակ կ՚օգ­տա­գոր­ծուին նաեւ քա­ռա­սու­նէ ա­ւե­լի ծա­ղիկ­ներ, բոյ­սե­րու ար­մատ­ներ, ծաղ­կա­հիւ­թեր, հո­տա­ւէտ տե­րեւ­ներ։

Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ Սուրբ Միւ­ռո­նով կ՚օ­ծուին եւ կը սրբա­գոր­ծուին պաշ­տա­մուն­քա­յին կա­ռոյց­ներն ու ա­ռար­կա­նե­րը՝ ե­կե­ղե­ցին, ա­նոր սուրբ ա­ւա­զա­նը, խա­չը, սուրբ սե­ղա­նը, պատ­կեր­նե­րը, աս­տուա­ծա­պաշ­տու­թեան մէջ կի­րա­ռուող սպաս­նե­րը։ Ե­րա­նե­լի իւ­ղով կ՚օ­ծուին Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ սպա­սա­ւոր­նե­րը՝ քա­հա­նա­նե­րը, ե­պիս­կո­պոս­ներն ու կա­թո­ղի­կո­սը։ Իւ­րա­քան­չիւր հա­յոր­դի, մկրտուե­լով Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ, կը ստա­նայ Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նի դրոշ­մը՝ իբ­րեւ երկ­նա­յին շնորհ։ Միւ­ռո­նը կ՚օգ­տա­գործուի նաեւ ջրօրհ­նեաց ա­րա­րո­ղու­թեան ժա­մա­նակ ի յի­շա­տակ մկրտու­թե­նէ վերջ Յի­սու­սի վրայ Սուրբ Հոգ­ւոյ իջ­ման։ Ան­ցեա­լին Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նով օ­ծուած են հա­յոց ար­քա­նե­րը։

Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան պար­բե­րա­կա­նու­թիւ­նը սահ­մա­նող յա­տուկ կա­նոն­ներ չկան։ Սո­վո­րա­բար ան կ՚օրհ­նուի հինգ-եօթ տա­րին ան­գամ մը։ Նա­խորդ 20-րդ դա­րու ըն­թաց­քին Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ Միւ­ռո­նօրհ­նէք կա­տա­րուած է տասն ան­գամ։ Դա­րաս­կիզ­բի Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քը 1903 թուա­կա­նին կա­տա­րած է Մկրտիչ Ա. Խրի­մեան Կա­թո­ղի­կոս։ 1912 եւ 1926 թուա­կան­նե­րուն Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւն կա­տա­րած է Գէորգ Ե. Սու­րէ­նեանց Կա­թո­ղի­կոս։ Միւ­ռո­նի յա­ջորդ օրհ­նու­թիւ­նը կա­տա­րուած է քսա­նի­նն տա­րի անց 1955 թուին։ Ան Վազ­գէն Ա. Կա­թո­ղի­կո­սի ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նօր­հու­թիւնն էր, որ­մէ վերջ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը եր­կա­րա­մեայ գա­հա­կա­լու­թեան ըն­թաց­քին Սուրբ Միւ­ռո­նը օրհ­նած է նաեւ 1962, 1969, 1976, 1983 եւ 1991 թուա­կան­նե­րուն։ Հարկ է նշել, որ 1991-ի Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը ու­նէր պատ­մա­կան նշա­նա­կու­թիւն, ո­րով­հե­տեւ դա­րեր անց ա­ռա­ջին ան­գամ Հա­յաս­տա­նի ան­կախ պե­տա­կա­նու­թեան շրջա­նին զու­գա­դի­պե­ցաւ եւ կո­չուե­ցաւ «Ան­կա­խու­թեան Միւ­ռոն»։ Դա­րա­վեր­ջի Միւ­ռո­նօրհ­նէ­քը կա­տա­րուե­ցաւ 1996 թուա­կա­նին, ձե­ռամբ Գա­րե­գին Ա. Կա­թո­ղի­կո­սի։

Ի սփիւռս աշ­խար­հի կը ցրուի Սրբա­լոյս Միւ­ռո­նը՝ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ բո­լոր զա­ւակ­նե­րը միեւ­նոյն միւ­ռո­նով մկրտե­լու հա­մար, եւ այս­պէս, միւ­ռո­նը մե­զի հա­մար կ՚ըլ­լայ հո­գե­ւոր միու­թեան եւ եղ­բայ­րակ­ցու­թեան ան­քակ­տե­լի կա­պե­րէն մին եւ խորհր­դա­նի­շը՝ ցրուած հա­յու­թեան հա­մար։

***

Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ կը գտնուին չորս Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան կաթ­սա­ներ, ո­րոնք զա­նա­զան ա­ռիթ­ներով նուի­րուած են. ա­ռա­ջի­նը՝ թիֆ­լի­զե­ցի հա­յե­րուն կող­մէ 1672-ին, երկ­րոր­դը՝ կալ­կա­թա­ցի (Հնդկաս­տան) հա­յե­րուն կող­մէ 1941-ին, եր­րոր­դը՝ վա­նայ հա­յե­րուն կող­մէ 1883-ին, իսկ չոր­րոր­դը, որ ա­մե­նա­մեծն է (ար­ծա­թեայ) 1895-ին նուի­րուած է Մոս­կուա­յի հա­յե­րուն կող­մէ, գոր­ծը՝ Նա­խի­ջե­ւա­նի հայ վար­պետ­նե­րուն։ Այս վեր­ջին կաթ­սա­յին մէջ է որ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը ներ­կա­յիս կը կա­տա­րուի։

21-րդ դա­րու ա­ռա­ջին Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը մե­ծա­հան­դէս շու­քով կա­տա­րուե­ցաւ 2001 թուա­կա­նին, ձե­ռամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Ծայ­րա­գոյն Պատ­րիարք եւ Ա­մե­նայն Հա­յոց Սրբազ­նա­գոյն Վե­հա­փառ Կա­թո­ղի­կո­սին։ 2001-ին Միւ­ռո­նօրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թեան եօթ­նա­մեայ պար­բե­րա­կա­նու­թիւ­նը խախ­տուե­ցաւ, ո­րով­հե­տեւ կը նշուէր Հա­յաս­տա­նի մէջ քրիս­տո­նէու­թեան պե­տա­կան կրօն հռչակ­ման 1700-ա­մեա­կի հա­մազ­գա­յին մեծ յո­բե­լեա­նը։ Իսկ վա­ղը, Գա­րե­գին Բ. (Ներ­սի­սեան) Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը պի­տի կա­տա­րէ 21-րդ դա­րու եր­րորդ Միւ­ռո­նօրհ­նու­թիւ­նը, որ նա­խոր­դին նման տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի նո­րա­կա­ռոյց բա­ցօ­թեայ խո­րա­նին առ­ջեւ։

---

Գրուած՝ հանգուցեալ Վա­րու­ժան Քէօ­սէեա­նի ու­սում­նա­սի­րու­թեան հի­ման վրայ։

(*) 400 տիր­հե­մը 1 օ­խա է, 1 օ­խան 1282 կրամ է։