Նիսի մէջ ազգային-եկեղեցական կեանքէ ներս ջուրերը դեռ չեն հանդարտիր…

Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ Ֆրան­սա­յի Թե­մի Նի­սի ծու­խին ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը Ս. Աս­տուա­ծած­նի տա­ղա­ւա­րին ըն­դա­ռաջ վերս­տին օ­րա­կար­գի վրայ են։ Օ­րի­նա­ւոր Ծխա­կան խոր­հուր­դը ար­դէն բո­լոր պատ­րաս­տու­թիւն­նե­րը տե­սած է տա­ղա­ւա­րին առ­թիւ։ Տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րը տե­ղի կ՚ու­նե­նան Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն տրա­մադ­րուած ֆրան­սա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Ար­դա­րեւ, Նի­սի հայ­կա­կան ե­կե­ղե­ցին վեր­ջին տա­րի­նե­րուն առգ­րա­ւուած է այժմ ար­դէն նախ­կին ծխա­կան խոր­հուր­դին կող­մէ։ Այս վերջ­նոյն ըն­կե­րակ­ցու­թիւ­նը ֆրան­սա­կան դա­տա­կան մար­մին­նե­րուն կող­մէ զրկուած է Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­նու­նը օգ­տա­գոր­ծե­լու հնա­րա­ւո­րու­թե­նէն։

Ա­մօ­թա­լի ու եր­կա­րա­տեւ այս խնդրին շուրջ մօ­տա­ւո­րա­պէս եր­կու տա­րուան ըն­թաց­քին յոյ­սի նշոյլ­ներ ծա­գած էին՝ Տ. Վա­հան Եպսկ. Յով­հան­նէ­սեա­նի թե­մա­կալ ա­ռաջ­նորդ ընտ­րուե­լուն զու­գա­հեռ։ Դժբախ­տա­բար, օ­րի­նա­կան հան­գա­ման­քէ զուրկ նախ­կին վա­րիչ­նե­րուն կող­մէ առգ­րա­ւուած հայ­կա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ այս շա­բա­թա­վեր­ջին դար­ձեալ ա­րա­րո­ղու­թիւն­ներ նա­խա­տե­սուած են՝ կար­գա­լոյծ հո­գե­ւո­րա­կա­նի մը կող­մէ։

Վեր­ջերս, հա­ճոյքն ու­նե­ցանք խմբագ­րա­տանս մէջ հիւ­րըն­կա­լե­լու Նի­սի Ծխա­կան խոր­հուր­դի ա­տե­նա­պետ Ար­թօ Օգ­սա­յեա­նը։ Վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ան ամ­րան ար­ձա­կուր­դի շրջա­նին կ՚այ­ցե­լէ քա­ղաքս՝ քա­նի որ նախ­կին պոլ­սա­հայ մըն է։ Իր այ­ցե­լու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քին Օգ­սա­յեան ան­պայ­ման կը հան­դի­պի խմբագ­րա­տունս, ինչ որ ա­ռիթ կը հան­դի­սա­նայ Նի­սի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու ամ­փոփ­ման։

Նի­սի նախ­կին ծխա­կան խոր­հուր­դի կազմն ու իր հա­մա­խոհ­նե­րը վեր­ջերս ա­ռած են հեր­թա­կան ցա­ւա­լի քայլ մը։ Ա­նոնք նոր դատ մը բա­ցած են, որ­պէս­զի հո­գե­ւոր հո­վիւ Հայր Գրի­գոր Խա­չատ­րեան դա­տար­կէ հո­վուա­տու­նը։ Թէեւ բուն հայ­կա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ շէն­քը առգ­րա­ւուած է նախ­կին վա­րիչ­նե­րուն կող­մէ, սա­կայն հո­գե­ւոր հո­վի­ւը կը շա­րու­նա­կէ օգ­տա­գոր­ծել հո­վուա­տու­նը։ Նի­սի ա­պօ­րի­նի վար­չա­յին­նե­րը մի­ջոց մը ա­ռաջ նոյն պա­հան­ջով բա­ցած էին դատ մը, սա­կայն դա­տա­րա­նը տե­ղե­կա­ցու­ցած էր, որ լիա­զօ­րու­թիւն չու­նի քննար­կե­լու այդ­պի­սի հարց մը։ Հի­մա նոյն ա­տեա­նին մօտ նոյն պա­հան­ջով նոր դատ մը բա­ցուած է, ո­րով­հե­տեւ ըն­թաց­քին ե­ղած են օ­րէն­քի փո­փո­խու­թիւն­ներ եւ այժմ այդ դա­տա­րա­նը ու­նի հա­մա­պա­տաս­խան լիա­զօ­րու­թիւն­նե­րը։ Նի­սի նախ­կին վար­չա­յին­նե­րը կը պա­հան­ջեն, որ հո­գե­ւոր հո­վի­ւը դա­տար­կէ հո­վուա­տու­նը եւ 70 հա­զար եւ­րօ վճա­րէ որ­պէս հա­տու­ցում։ Յա­ռա­ջի­կայ Հոկ­տեմ­բե­րի 20-ին նա­խա­տե­սուած է դա­տա­կան նիս­տը։

Ա­տե­նա­պետ Ար­թօ Օգ­սա­յեա­նի խօս­քե­րով, նոր ա­ռաջ­նոր­դի ընտ­րու­թեան զու­գա­հեռ սկսած շփում­նե­րը յոյ­սի նշոյլ­ներ կու տա­յին, սա­կայն հի­մա այս նոր դա­տա­վա­րու­թիւ­նը դար­ձած է «պաղ տուշ» մը, «սա­ռը ցնցուղ» մը ի­րենց հա­մար։

Օգ­սա­յեա­նի փո­խան­ցած բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րով, նոր ա­ռաջ­նոր­դի պաշ­տօ­նի ձեռ­նարկ­ման զու­գա­հեռ Նի­սի մէջ գոր­ծի լծուած են հաշ­տու­թեան խում­բեր՝ չոր­սա­կան հո­գիէ բաղ­կա­ցեալ։ Այդ խում­բե­րէն մին կը ներ­կա­յաց­նէր այժ­մու օ­րի­նա­կան ծխա­կան խոր­հուր­դը։ Ան­դամ­նե­րէն եր­կու­քը ընտ­րեալ ծխա­կան­ներ են, իսկ միւս եր­կու­քը՝ ծու­խի պարզ ան­դամ­ներ։ Նախ­կին ծխա­կան­նե­րու խում­բի չորս ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն բո­լորն ալ չընտ­րուած ան­դամ­ներ են։ Դժբախ­տա­բար այդ շփում­նե­րը ներ­կա­յիս մատ­նուած են փա­կու­ղիի։ «Ա­նոնց մէջ ալ կան մար­դիկ, ո­րոնք կողմ­նա­կից են հաշ­տու­թեան։ Բայց եւ այն­պէս վա­րա­գոյ­րին ե­տե­ւը կանգ­նած են եր­կու դէմ­քեր, ո­րոնք ամ­բողջ գոր­ծըն­թա­ցը կը խան­գա­րեն եւ այդ եր­կու հո­գին պատ­ճառ կը դառ­նայ մեր փոքր ծու­խի պա­ռակտ­ման։ Մենք կ՚ը­սենք, որ ե­կե­ղե­ցին ժո­ղո­վուրդն է։ Իսկ ի­րենք կ՚ը­սեն, որ ե­կե­ղե­ցին ի­րենց կը պատ­կա­նի։ Ժո­ղո­վուր­դը այ­լեւս յոգ­նած է», ը­սաւ Օգ­սա­յեան։

Նի­սի օ­րի­նա­կան ծխա­կան խոր­հուր­դը հրա­ւէր ուղ­ղած է, որ­պէս­զի նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բը միա­նայ ի­րենց ըն­կե­րակ­ցու­թեան, սա­կայն ա­նոնք մեր­ժած են այդ հրա­ւէ­րը։ Ու­րեմն, Ծխա­կան խոր­հուր­դը ա­ռա­ջար­կեց հիմ­նել բո­լո­րո­վին նոր ըն­կե­րակ­ցու­թիւն մը եւ հա­մախմ­բուիլ ա­նոր հո­վա­նիին ներ­քեւ։ Օգ­սա­յեա­նի խօս­քե­րով, այս ամ­բողջ գոր­ծըն­թա­ցը հի­մա մե­ռեալ կէ­տի մը վրայ է։ «Չենք խզած մեր կա­պե­րը, միջ­նորդ­նե­րուն հետ շփում կը պա­հենք։ Մենք օր մը չենք փա­կած դու­ռը, բայց զի­ջում­ներն ալ սահ­ման մը պէտք է ու­նե­նան։ Ժո­ղո­վուր­դը, գա­ղու­թը միաց­նելն է մեր նպա­տա­կը։ Խտրա­կա­նու­թիւ­նը յաղ­թա­հա­րենք, որ­պէս­զի ուժ մը, կշիռ մը ու­նե­նանք։ Զի­րար թշնա­մի չնկա­տենք՝ որ­պէս հայ», ը­սաւ Օգ­սա­յեան եւ ա­ւել­ցուց, թէ հաշ­տու­թեան խում­բե­րու ան­դամ­նե­րուն մի­ջեւ գո­նէ մարդ­կա­յին շփում­նե­րը լաւ են, ինչ որ կը հա­մա­րուի ձեռք­բե­րում մը։ Մեր զրոյ­ցին տե­ւո­ղու­թեան Ար­թօ Օգ­սա­յեան բա­ցատ­րեց, որ ա­մէն Կի­րա­կի շուրջ քա­ռա­սուն հա­ւա­տա­ցեալ­ներ կը մաս­նակ­ցին ի­րենց կազ­մա­կեր­պած ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն, ինչ որ ա­նան­տե­սե­լի թիւ մը չէ Նի­սի նման փոքր ծու­խի մը պա­րա­գա­յին։ Իսկ նախ­կին վար­չա­յին­նե­րը ի­րենց կող­մէ առգ­րա­ւուած հայ­կա­կան ե­կե­ղեւ­ցոյ շէն­քին մէջ տա­րին հա­զիւ ե­րեք-չորս ան­գամ ա­րա­րո­ղու­թիւն կը կազ­մա­կեր­պեն՝ կար­գա­լոյծ հո­գե­ւո­րա­կա­նով։ Նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բը ազ­դե­ցու­թեան պայ­քա­րի վե­րա­ծած է նոյ­նիսկ 14 Յու­լի­սին Նի­սի մէջ պա­տա­հած սար­սա­փե­լի ա­հա­բեկ­չու­թեան հայ զո­հին յու­ղար­կա­ւո­րու­թիւ­նը։ Ա­նոնք քու­լի­սա­յին աշ­խա­տանք տա­րած են, որ­պէս­զի յու­ղար­կա­ւո­րու­թիւ­նը տե­ղի ու­նե­նայ ի­րենց կող­մէ առգ­րա­ւուած, կար­գա­լոյծ հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րու իբր թէ ծի­սա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րով սրբապղ­ծուած ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Ըն­տա­նի­քը տե­ղի չէ տուած այդ մի­ջամ­տու­թիւն­նե­րուն եւ նա­խընտ­րած է օ­րի­նա­ւոր ծու­խի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն հետ կազ­մա­կեր­պել այդ յու­ղար­կա­ւո­րու­թիւ­նը։ «Ե­րե­ւա­կա­յե­ցէք, նախ­կին վար­չա­յին­նե­րը նոյ­նիսկ այդ յու­ղար­կա­ւո­րու­թեան չմաս­նակ­ցե­ցան», ա­ւել­ցուց Օգ­սա­յեան ու ցաւ յայտ­նեց, թէ Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­նու­նը օգ­տա­գոր­ծե­լու ի­րա­ւուն­քէն զրկուած նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու ա­պօ­րի­նի խում­բը դժբախ­տա­բար հա­ւա­սար­նե­րու մի­ջեւ շփում մը չի նա­խա­տե­սեր այս ճգնա­ժա­մի կար­գա­ւոր­ման ճա­նա­պար­հին։ Այդ խում­բը կը փա­փա­քի, որ բո­լո­րը ստո­րա­դաս հա­մա­րուին իր մօտ։ Ըստ Օգ­սա­յեա­նի, ա­նոնք այս ըն­թաց­քը որ­դեգ­րած են՝ հա­կա­ռակ ա­նոր, որ հա­ւա­նա­կան հաշ­տու­թե­նէ, միա­ցու­մէ մը վերջ ի­րենք չու­նին նաեւ պաշ­տօն­ներ զբա­ղեց­նե­լու ձգտու­մը։ «Ե­թէ միւս կող­մի երկ­խօ­սու­թեան կողմ­նա­կից­նե­րը կա­րե­նան ճնշել մնա­ցեալ­նե­րուն վրայ, ա­պա մենք պի­տի ու­նե­նանք յոյ­սեր», նշեց Ար­թօ Օգ­սա­յեան եւ ընդգ­ծեց, որ շուրջ վեց տա­րուան այս խնդի­րը այ­լեւս ձանձ­րա­ցու­ցած է բո­լո­րը ու եր­կու կող­մերն ալ ի զուր կը վճա­րեն փաս­տա­բան­նե­րու հա­մար։

Նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բը մի­ջոց մը ա­ռաջ նոյ­նիսկ պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւն յայտ­նած էր նե­րո­ղու­թիւն խնդրե­լու հա­մար ներ­կա­յա­նալ Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սին։ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը, սա­կայն, պա­տաս­խա­նած է՝ որ անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն մը չկայ ի­րեն ներ­կա­յա­նա­լու հա­մար։ Նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բը պէտք է դրա­կան ո­գիով շփման մէջ անց­նի Փա­րի­զի հետ՝ տեղ­ւոյն վրայ Ֆրան­սա­հա­յոց Թե­մի ղե­կա­վա­րու­թեան հետ աշ­խա­տե­լով լու­ծե­լու հա­մար խնդիր­նե­րը։

Ար­թօ Օգ­սա­յեան կը նշէ, թէ նախ­կին վար­չա­յին­նե­րը մէկ կող­մէ հաշ­տու­թեան փոր­ձեր կը կա­տա­րեն Ա­ռաջ­նորդ Սրբա­զա­նին հետ, իսկ միւս կող­մէ տա­կա­ւին կը շա­րու­նա­կեն հրա­ւի­րել կար­գա­լոյծ հո­գե­ւո­րա­կան­ներ։ Ըստ իր խօս­քե­րուն, դժբախ­տա­բար Փա­րի­զի կեդ­րո­նին եւ Նի­սի ծու­խին մի­ջեւ ալ եր­բեմն կը յա­ռա­ջա­նան թիւ­րի­մա­ցու­թիւն­ներ։ «Ա­ռաջ­նորդ Սրբա­զա­նը մե­զի կ՚ը­սէ, թէ բան մը չէ խոս­տա­ցած Նի­սի նախ­կին վա­րիչ­նե­րու խում­բին, իսկ ա­նոնք կը պնդեն, որ ա­ռաջ­նորդ սրբա­զա­նը խոս­տում­ներ տուած է ի­րենց։ Փա­րի­զի եւ Նի­սի նախ­կին վա­րիչ­նե­րու խում­բին մի­ջեւ տե­ղի ու­նե­ցած թղթակ­ցու­թիւն­նե­րէն մենք տե­ղեակ չենք ըլ­լար։ Թէ՛ անձ­նա­կան եւ թէ մեր փաս­տա­բան­նե­րուն մի­ջո­ցաւ ե­ղած պա­հանջ­նե­րը կը մնան ան­պա­տաս­խան», դի­տել կու տայ Օգ­սա­յեան։ Յա­ռա­ջի­կայ Սեպ­տեմ­բե­րին, ըստ Ար­թօ Օգ­սա­յեա­նի փո­խան­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն, Նի­սի տագ­նա­պին տե­սան­կիւ­նէն պի­տի ապ­րուի նաեւ ու­րիշ կա­րե­ւոր ի­րա­դար­ձու­թիւն մը։ Այս­պէս, յա­ռա­ջի­կայ Սեպ­տեմ­բե­րին ալ Նի­սի տագ­նա­պին տե­սա­կէ­տէ կը սպա­սուի կա­րե­ւոր ի­րա­դար­ձու­թեան մը։ Ֆրան­սա­կան դա­տա­կան մար­մին­նե­րը Նի­սի ե­կե­ղեց­ւոյ շէն­քը առգ­րա­ւած նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բը զրկած են Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ա­նու­նը օգ­տա­գոր­ծե­լու ի­րա­ւուն­քէն։ Այդ դա­տավճ­ռի խախտ­ման իւ­րա­քան­չիւր օ­րուան հա­մար սահ­մա­նուած է 100 եւ­րօ ար­ժո­ղու­թեամբ տու­գանք։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ այդ խում­բը չի հնա­զան­դիր սոյն դա­տավճ­ռին՝ այժմ շուրջ 40 հա­զար եւ­րօ տու­գանք վճա­րե­լու ստի­պո­ղու­թեան հետ դէմ յան­դի­ման պի­տի մնայ։ Այդ տու­գան­քը պի­տի ստա­նայ Նի­սի ծու­խին օ­րի­նա­կան վար­չու­թիւ­նը՝ գլխա­ւո­րու­թեամբ Ար­թօ Օգ­սա­յեա­նի։ Ըստ ֆրան­սա­կան դա­տա­կան նա­խըն­թաց­նե­րուն, դա­տավճ­ռին հի­ման վրայ պատ­րաս­տուած գանձն­ման փաս­տա­թուղ­թով մը պաշ­տօ­նեա­ներ պի­տի ներ­կա­յա­նան ե­կե­ղե­ցին առգ­րա­ւած նախ­կին վար­չա­յին­նե­րու խում­բին եւ մի­ջամ­տու­թիւն պի­տի կա­տա­րեն՝ դա­տավ­ճի­ռը ի կա­տար ա­ծե­լու հա­մար։

Օգ­սա­յեան դի­տել կու տայ, թէ այդ խում­բը միշտ կը գան­գա­տի մի­ջոց­ներ չու­նե­նա­լէ, սա­կայն ա­մէն ա­տեն կը յա­ջո­ղի գու­մար ճա­րել՝ կար­գա­լոյծ հո­գե­ւո­րա­կա­նը Նիս հրա­ւի­րե­լու հա­մար։ Այդ կար­գա­լոյ­ծին ճա­նա­պար­հա­ծախսն ու կե­ցու­թիւ­նը կը վճա­րուի եւ ի­րեն հա­մար կը կա­տա­րուի յատ­կա­ցում մը։ Բաց աս­տի, նախ­կին վար­չու­թիւ­նը իր ձեռ­նարկ­նե­րուն հա­մար կը հրա­ւի­րէ եր­գիչ­ներ, կը կազ­մա­կեր­պէ ճաշ­կե­րոյթ­ներ ու կը վար­ձէ փաս­տա­բան­ներ։ Ա­ւե­լի՛ն, Օգսա­յեան կը յի­շեց­նէ, որ մի­ջոց­նե­րու սղու­թե­նէն կը գան­գա­տի այս խում­բը, որ ան­ցեա­լի մէջ կը տնօ­րի­նէր ե­կե­ղե­ցա­պատ­կան կա­լուած­ներ։ Այդ խում­բը մի­ջոց մը ա­ռաջ ալ նոյն պաշ­տօ­նա­կան դրու­թեան հի­ման վրայ 3500 եւ­րօ հա­տու­ցում մը վճա­րած էր օ­րի­նա­կան Ծխա­կան խոր­հուր­դին։

Ըստ ե­րե­ւոյ­թին, Նի­սի ա­փին հա­յոց ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քէն ներս ջու­րե­րը տե­սա­նե­լի ա­պա­գա­յին դժուար թէ հան­դար­տին։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ