ՓԱԽՉՈՂ ՔԱՂԱՔԸ…

Թրքա­կան «Այ­րըն­թը» հրատարակչու­թիւնը «Ընդյատակեայ գրականութիւն» մատենաշա­րով հրատարակած է Հայաս­տա­նի գրականու­թեան ե­րիտասարդ ու նոր հեղինակ­ներէն Յովհան­նէս Թէքկէօ­զեա­նի «Փախչող քաղաքը» վէպը, որ դար­ձած է գրո­ղի՝ ցարդ հրա­տա­րա­կուած թի­ւով վե­ցե­րորդ գիր­քը: Թր­քե­րէ­նը ե­ղաւ ա­ռա­ջին լե­զուն, ո­րով թարգ­մա­նուե­ցաւ հայ ե­րի­տա­սարդ գրո­ղի այս գիր­քը, որ լայն ար­ձա­գանգ ու­նի Հա­յաս­տա­նի մէջ: Այժմ կը պատ­րաս­տուի «Փախչող քաղաքը» վէպի անգ­լե­րէն թարգ­մա­նու­թեան հրա­տա­րա­կու­թիւ­նը, պատ­րաստ է նաեւ ռու­սե­րէն տար­բե­րա­կը: Վէ­պի հան­դէպ հե­տաքրք­րու­թիւն ցու­ցա­բե­րած են նաեւ այլ հրա­տա­րակ­չատու­ն­եր՝ Ֆրան­սա­յէն եւ Ի­տա­լիա­յէն:

Յով­հան­նէս Թէք­կէօ­զեա­ն հրա­ւի­րուած է Մա­յիս ամ­սուն մաս­նակ­ցե­լու Իս­թան­պու­լի Թան­փը­նա­րի ա­նուան մի­ջազ­գա­յին գրա­կան փա­ռա­տօ­նին, ին­չ որ հնա­րա­ւո­րու­թիւն կու տայ նաեւ՝ ներ­կայ գտնուիլ գիր­քի շնոր­հան­դէ­սին եւ այլ գրա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րու: Թրքե­րէն թարգ­մա­նու­թիւ­նը հնա­րա­ւոր դար­ձած է շնոր­հիւ Հա­յաս­տա­նի Ա­ռա­ջին գրա­կան ընկերակցու­թեան եւ Թուր­քիո­յ «Քա­լէմ» գրա­կան ընկերակցու­թեան մի­ջեւ ծա­ւա­լուած հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան, որու շնոր­հիւ գրքի հրա­տա­րա­կու­մը կա­տա­րուած է կարճ ժա­մա­նա­կի ըն­թացքին: «Փախ­չող քա­ղա­քը» վէ­պը թրքե­րէ­նի թարգ­մա­նած է ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի խմբագիր Սե­ւան Տէ­յիր­մեն­ճեան:

ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ Ե­րե­ւա­նի մէջ հան­դի­պում ու­նե­ցաւ ե­րի­տա­սարդ եւ ծա­նօթ ա­րուես­տա­գէտ, գրող, թատ­եր­ագիր, դե­րա­սան, քա­ղա­քա­ցիա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան շար­ժում­նե­րու մաս­նա­կից Յով­հան­նէս Թէք­կէօ­զեա­նին հետ: Զրու­ցե­ցինք իր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան գոր­ծու­նէու­թեան, հայ գրո­ղի խնդիր­նե­րու, ինչպէս նաեւ թատ­րո­նի մա­սին, ո­րուն ինք նուի­րած է իր կեան­քի քսան տա­րին՝ աշ­խա­տե­լով Հրա­չեայ Ղափ­լա­նեա­նի ա­նուան թատ­րո­նին մէջ իբ­րեւ դե­րա­սան՝ մինչ այդ ստա­նա­լով իր թա­տե­րա­կան ու­սու­մը՝ Ե­րե­ւա­նի Թատրոնի ու շարժա­րուեստի պե­տական հիմնարկէն ներս։

Բացի «Փախ­չող քա­ղա­քը» վէ­պէն, ան հրա­տա­րա­կած է այլ վէպ մը, պատ­մուածք­ներ, վի­պակ­ներ, թատ­րեր­գու­թիւ­ններ, իսկ մա­մու­լին մէջ զա­նա­զան տա­րի­նե­րու լոյս տե­սած են շուրջ հարիւր յիսուն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն: Յով­հան­նէս Թէք­կէօ­զեան ը­սաւ, որ ունի չորս գիրք եւս, ո­րոնք կը սպա­սեն տպագ­րու­թեան: Թէք­կէօզեան կ՚աշ­խա­տի Հա­յաս­տա­նի «Ան­տա­րես» հրա­տա­րակ­չու­թեան մէջ, իբ­րեւ ձեռ­նարկ­նե­րու կազ­մա­կերպ­ման պա­տաս­խա­նա­տու եւ գրա­կան նո­րա­տիպ գոր­ծե­րու մա­սին սիւ­նակ մը ունի մա­մու­լին մէջ:

-Յով­հան­նէս, ի՞նչ են Ձեր զգա­ցո­ղու­թիւն­նե­րը, որ Ձեր գիր­քը այս տա­րուան ըն­թաց­քին թարգ­մա­նուե­ցաւ թրքե­րէ­նի:

-Սկզբնա­կան շրջա­նին, երբ ա­ռա­ջար­կը ստա­ցայ, հայկական Ա­ռա­ջին գրա­կան ընկերակցութեան եւ թրքա­կան «Քա­լէմ» գրա­կան ընկերակցութեան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան իբ­րեւ ար­դիւնք թարգ­մա­նե­լու եւ տպագ­րե­լու իմ այս վէպը, սկիզ­բէն քիչ մը տա­րօ­րի­նակ զգա­ցո­ղու­թիւն ապ­րե­ցայ, թէ ին­չո՞ւ այդ գիր­քը ընտ­րած են ի­րենք, ո­րով­հե­տեւ այլ հայ գրող­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներ ալ ներ­կա­յա­ցուած էին: Բացի այդ, «Փախ­չող քա­ղա­քին» մէջ մեր եր­կի­րը ներ­կա­յա­ցուած է բա­ւա­կա­նին տա­րօ­րի­նակ կեր­պով, հոն կան պատ­մու­թիւն­ներ ալ, որոնք կրնան հե­տաքրք­րա­կան թուիլ, մա­նա­ւանդ ե­թէ նկա­տի առ­նենք, որ վէ­պի հե­րոս­նե­րէն մէ­կը թուրք է, հա­կա­ռակ ա­նոր, որ վէ­պի ա­ւար­տին միայն պարզ կը դառ­նայ ա­նոր թուրք ըլ­լա­լը: Կան հան­գամանքներ, որ թե­րեւս նկա­տի առ­նուած են գիր­քին ընտ­րու­թեան հար­ցին մէջ: Իմ այս վէպը տար­բեր ժան­րե­րու հա­մադ­րու­թեամբ գրուած ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն մըն է՝ տար­բեր սկզբունք­նե­րու, տե­սա­կէտ­նե­րու, հա­յեացք­նե­րու հա­մադ­րում: Հե­րոս­նե­րը հիմ­նա­կա­նը ի­րա­կան մար­դիկ են, բա­ցա­ռու­թեամբ մէկ-եր­կու­քին: Թուրք կնոջ կեր­պա­րը յօ­րի­նուած է, բայց ես այն­պէս ը­րած եմ, որ ան չըլ­լայ այն կարծ­րա­տի­պա­յին թուրք կնոջ կեր­պա­րը, զոր այ­սօր հա­յե­րու մեծ մա­սը ու­նի: Ան բա­ցա­սա­կան կեր­պար մը չէ: Հե­տաքրք­րա­կանը այն է, որ ինչ­պէս իմ այս վէ­պին մէջ, այն­պէս ալ միւս ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուս մէջ մար­դիկ յա­ճախ կը ճանչ­նան ու կը տես­նեն ինքզինք: Այն­քան ի­րա­կան կ՚ըլ­լան նկա­րագ­րու­թիւն­նե­րը, որոնց ընթացքին հե­րոս­նե­րը բա­ցա­յայտ կ՚ե­րե­ւին, թէ ով­քեր են: Ես, իբ­րեւ դե­րա­սան, յատ­կու­թիւն մը ու­նիմ զգա­լու դի­մա­ցի­նին նե­րաշ­խար­հը, դիւ­րին կը ճանչ­նամ մար­դը եւ կրնամ նկա­րագ­րել զայն՝ հնա­րա­ւո­րինս ի­րա­կան գոյ­նե­րով:

-Իսկ ինչ­պէ՞ս կը վե­րա­բե­րի մար­դը, երբ ինք­զինք գտնէ գրա­կան ստե­ղա­գոր­ծու­թեան մէջ, իբ­րեւ հե­րոս:

-Միշտ չէ, որ հան­գիստ կը վե­րա­բե­րին: Դիւ­րին չէ ըն­դու­նիլ ճշմար­տու­թիւ­նը, եւ եր­բեմն ուղ­ղա­կի կ՚եր­թան հա­շիւ­ներ պար­զե­լու ճա­նա­պար­հով: Ընդ­հա­նուր առ­մամբ, ե­թէ նկա­րագ­րեմ, թէ ի՛ն­չի մա­սին է իմ գրա­կա­նու­թիւնը, կրնամ ը­սել, որ ես կը գրեմ ին­ծի ցաւ պատ­ճա­ռած մար­դոց, դէպ­քե­րու եւ ե­րե­ւոյթ­նե­րու մա­սին:

Եւ իմ գոր­ծերը գնա­հա­տե­լու, չա­փե­լու ձեւ մը ու­նիմ։ Ե­թէ տա­րի­ներ ետք կար­դամ եւ ա­նոնց­մէ բան մը սո­րվիմ, բա­ցա­յայ­տում մը ը­նեմ, ու­րեմն այդ գործս յա­ջո­ղած է: Ես իմ գրած­նե­րէն շատ բան կը սո­րվիմ:

-Ինչ­պի­սի՞ն են ա­ռա­ջին ար­ձա­գանգ­նե­րը՝ թուրք ըն­թեր­ցո­ղի կող­մէ:

-Նախ զիս հրա­պու­րած է այն փաս­տը, որ գիր­քը լոյս տե­սած է «Այ­րըն­թը» հրա­տա­րակ­չու­թեան «Ընդ­յա­տա­կեայ գրա­կա­նու­թիւն» մա­տե­նա­շա­րով: Լոյս տես­նե­լէն ետք ես եր­կու-ե­րեք օ­րը մէկ ար­ձա­գանգ­ներ կը ստա­նամ թուրք գրող­նե­րէ, ըն­թեր­ցող­նե­րէ, եր­բեմն ըն­թեր­ցե­լէն ան­մի­ջա­պէս ետք կը գրեն, թարմ տպա­ւո­րու­թեան ներ­քոյ: Ար­ձա­գանգնե­րը հիմ­նա­կա­նը դրա­կան են:

Գիր­քը կրնայ քիչ մը խրթին թուիլ, ո­րով­հե­տեւ բազ­մա­թիւ են­թամ­շա­կու­թա­յին շեր­տեր ու­նի կա­պուած Ե­րե­ւա­նի հետ: Դիւ­րին կը կար­դա­ցուի, բայց ըն­կալ­ման իմաս­տով ո­րո­շա­կի բար­դու­թիւն այ­նուա­մե­նայ­նիւ կրնայ ու­նե­նալ, իբր այդ պէտք է զայն դի­տար­կել ամ­բող­ջու­թեան մէջ եւ չտես­նել իբ­րեւ խճան­կար, չեր­թալ այդ խճան­կա­րի ե­տե­ւէն, որ­պէս­զի չխճճուի: Ան խճան­կա­րի ձե­ւով ստեղ­ծուած է, բայց ամ­բող­ջու­թեան մէջ այդ խճան­կա­րը կա­պուած է թե­լե­րով:

-Հա­յաս­տա­նի մէջ ինչ­պի­սի՞ն ե­ղած են ար­ձա­գանգ­նե­րը՝ տպագ­րուե­լէն ետք:

-Մաս­նա­գի­տա­կան ար­ձա­գանգներ ե­ղած են, գրուած են գրա­խօ­սա­կան­ներ, բայց ես շատ չեմ հե­տե­ւիր այդ ըն­թաց­քին, քա­նի որ կ՚ու­զեմ հե­ռու մնալ թեքս­տէն, որ­պէս­զի նո­րը ստեղ­ծեմ: Որ­պէս գրող, ես իմ թեքստը ա­զատ ձգած եմ, նոյ­նիսկ շատ ան­գամ քննար­կում­նե­րուն չեմ մաս­նակ­ցիր, չեմ ու­զեր զայն եր­կար մնայ մէջս, կ՚ու­զեմ ա­զա­տուիլ, որպէսզի նո­րին նա­յիմ: Բան մը կայ՝ ե­թէ գոր­ծը քա­լե­լու ա­ռիթ ու­նի, թող քա­լէ, ես թեքս­տի խնա­մա­կա­լը չեմ ու­զեր դառ­նալ:

Իմ այս վէպը գրած եմ 2007 թուականին, բայց որե­ւէ ակն­կա­լիք չու­նէի, որ նոյ­նիսկ Հա­յաս­տա­նի մէջ ան կը տպուի: Տա­րի­ներ ետք, երբ ան տպուե­ցաւ, ու երբ կրկին կար­դա­ցի (մոռ­ցած էի ո­րոշ բա­ներ), ի­նն տա­րի ան­ցած էր, ին­ծի հա­մար ան ա­ւե­լի ար­ժէք ստա­ցաւ, եւ տե­սայ, որ ար­դիա­կան է, եւ շատ բա­ներ ուղ­ղա­կի ներ­կայ են այ­սօ­րուան պէս: 2006-2007 թուա­կան­նե­րուն մեր մօտ հա­սա­րա­կա­կան, քա­ղա­քա­ցիա­կան շար­ժում­նե­րը այդ­քան զար­գա­ցած չէին, 2012 թուակա­նին, երբ «Ան­տա­րե­ս»ը լոյս ըն­ծա­յեց, տե­սայ, որ շատ մի­ջա­դէպեր, որոնք ես նկա­րագ­րած եմ գիր­քին մէջ, ուղ­ղա­կի տե­ղի ու­նե­ցած են:

-Այ­սինքն կրնանք ը­սել, որ գիր­քը մեր հա­սա­րա­կու­թեան ծնունդն է:

-Իմ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն մէջ վայրերը, մար­դիկ յստակ նշանա­կու­թիւն ու­նին եւ ի­րա­կա­նու­թե­նէ դուրս չեն:

-Հայ գրա­կա­նու­թիւ­նը ի՞նչ նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցած է Ձե­զի հա­մար:

-Կան հե­ղի­նակ­ներ, որ նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցած են, բայց այն հե­ղի­նակ­նե­րուն ա­նուն­նե­րը, զորս պի­տի նշեմ, ցա­ւօք մին­չեւ հի­մա ար­ժե­ւո­րուած չեն: 1990-ա­կան­նե­րու սկիզբին ռուս­ե­րը կրցան վե­րար­ժե­ւո­րել, նոր աչ­քով նա­յիլ լու­սանց­քէ դուրս մնա­ցած ի­րենց գրող­նե­րը, մենք այդ մէ­կը չկրցանք ը­նել: Ինծի հա­մար շատ կա­րե­ւոր գրող­ներ են Վի­գէն Խե­չու­մեա­նը, Վա­հան Թոթ­ովեն­ցը, բա­նաս­տեղծ Ա­բո­վը, ու­րիշ հե­ղի­նակ­ներ ալ կան, ո­րոնք, ազ­դե­ցու­թիւն չը­սեմ, բայց նշա­նա­կու­թիւն մը ու­նե­ցած են ին­ծի հա­մար: Ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­նալն ալ վատ բան չէ, կա­րե­ւո­րը՝ կա­րենաս այդ ազ­դե­ցու­թիւն­նե­րու մէ­ջէն դուրս ել­լել քու սե­փա­կան վեր­լու­ծում­նե­րով: Կա­րե­ւորը այն է, որ մարդ մշտա­պէս չիյ­նայ ինքն իր ազ­դե­ցու­թեան տակ, ո­րով­հե­տեւ այդ մէ­կը մշտա­պէս կրկնու­թիւն­­ներու տե­ղի կու­ տայ, այն ի­մաս­տով, որ ես միշտ կը փոր­ձեմ իմ ժանրը փո­խել, ը­նել բա­ներ, որ չեմ ը­րած: Ան­շուշտ, չես կրնար ամ­բող­ջովին հե­ռա­նալ դուն քեզ­մէ, բայց ա­մէն պա­րա­գա­յի ո­րո­նում­ներ պի­տի ըլ­լան:

-Ու­րեմն ի՞նչ փո­փո­խու­թիւն­ներ կը սպա­սուին յա­ռա­ջի­կա­յին:

-Յա­ռա­ջի­կա­յին ես կ՚ու­զեմ գրել ե­ռա­չափ ձե­ւա­չա­փով վէպ մը, ո­րու փոր­ձե­րը ը­րած եմ իմ նա­խորդ՝ «Մաշ­կա­ցաւ» վէ­պի եր­րորդ մա­սին մէջ: Նո­րէն Ե­րե­ւա­նի մա­սին պի­տի ըլ­լայ, բայց ամ­բող­ջը թա­տե­րա­կան ի­րա­կա­նու­թեան մա­սին, ո­րոշ ի­մաս­տով ստուա­րա­թուղ­թէ ի­րա­կա­նու­թիւն մը պի­տի ներ­կա­յաց­նեմ:

Իմ հե­րոս­ները միշտ լու­սանց­քի վրայ յայտ­նուած մար­դիկ ե­ղած են, ընկ­ճուած ե­ղած են, բայց նոր վէ­պիս մէջ ես պի­տի ջա­նամ ուղ­ղել այդ սխա­լը եւ հպարտ մար­դոց մա­սին գրել:

-Եր­կար տա­րի­ներ աշ­խա­տե­լով թատ­­րո­նի մէջ, իբ­րեւ դե­րա­սան, ին­չո՞ւ ձգած էք թատ­րո­նը:

-Պարզ պատ­ճա­ռով մը՝ դիակ­նե­րը ու­նին սար­սա­փե­լի յատ­կու­թիւն մը. ա­նոնք, ե­թէ չեն թա­ղուիր, հե­տե­ւո­ղա­կա­նօ­րէն կը քա­մեն ող­ջե­րուն կեան­քը, իսկ ա­րուես­տին մէջ դիակ­նե­րը յա­ւերժ կը մնան ան­թաղ: Փո­խա­բե­րա­կան այս հա­մե­մա­տու­թե­նէն ետք ը­սեմ, որ ին­ծի համար հե­տաքր­քրական չէր այ­լեւս թատ­րո­նին մէջ մնալ, ան վեր­ջա­ցած ա­րուես­տի պէս ե­ղած էր: Բան մըն ալ ը­սեմ՝ հե­ռա­նա­լը ստեղ­ծա­գոր­ծե­լէն կա­րե­ւոր է․ միայն այդ պա­րա­գա­յին դուն վե­րա­դար­ձի հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նիս:

-Իսկ փոր­ձա՞ծ էք շունչ տալ, կեն­դա­նաց­նել, այն, որու մա­սին կ՚ը­սեք, թէ վեր­ջա­ցած է:

-Հի­մա ես կը փոր­ձեմ կազ­մա­կեր­պել թա­տե­րա­կան փա­ռա­տօն մը, որ Օ­գոս­տոսին տեղի պիտի ունենայ՝ Գա­ֆէս­ճեա­նին մէջ, այդ մէ­կը կ՚ը­նեմ դաշ­նա­կա­հա­րու­հի Մա­րի­նէ Կա­րո­յեա­նին հետ։ Փա­ռա­տօ­նը ըն­թացք փա­ռա­տօն պի­տի ըլ­լայ, ձե­ւով մը նո­րու­թիւն կը բե­րէ, ըլ­լա­լու է ձայ­նի, գոյ­նի, բոյ­րի, տե­սո­ղա­կան ըն­կա­լում­նե­րու հա­մադ­րում: Հան­դի­սա­տե­սին վրայ ազ­դե­լու նոր ձե­ւեր կ՚ու­զեմ գտնել:

-Յով­հան­նէս, ինչ­պէ՞ս կը վե­րա­բե­րիք մրցա­նակ­նե­րու: Շատ գրող­ներ կ՚իյ­նան մրցա­նակ­ներ ստա­նա­լու գայ­թակ­ղու­թեան մէջ եւ կը ստեղ­ծա­գոր­ծեն ա­նոր հա­մար:

-Շատ նշա­նա­կու­թիւն չեմ տար։ Ա­նոնք  կեան­քիդ մէջ կէ­տեր են, ուրկէ պի­տի անց­նիս: Սխալ կը նկա­տեմ որեւէ բա­նի հա­մար գրել, քա­նի որ այն հա­ճոյ­քը, զոր դուն կը ստա­նաս գրե­լու ա­տեն, ոչ մէկ բա­նի հետ կրնաս փո­խա­րի­նել:

​Միւս կող­մէ ալ դիւ­րին չէ Հա­յաս­տա­նի մէջ ապ­րիլ միայն ստեղ­ծա­գոր­ծե­լով: Ու­րիշ եր­կիր­նե­րու մէջ թե­րեւս հնա­րա­ւոր է, բայց մեր երկ­րին մէջ, միայն գրե­լով ապ­րի­լը վե­րա­ցա­կան, ան­հա­ւա­տա­լի, ե­րա­զա­յին բան մըն է: Հա­կա­ռակ այդ ա­մէն ին­չին, եր­բեք չեմ մտա­ծած Հա­յաս­տա­նէն եր­թա­լու մա­սին, հակառակ անոր որ ու­նե­ցած եմ հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ, այ­սինքն կրնամ ստեղ­ծել այդ ա­ռիթ­նե­րը, ո­րովհետեւ ազ­գա­կան­ներս դուրսն են։ Միայն Ֆրան­սա­յի մէջ երկու հարիւր ազ­գա­կան ու­նիմ, այլ եր­կիր­նե­րու մէջ ալ շատ են: Մեծ տոհմ ե­ղած են Թէք­կէօ­զեան­նե­րը։ Անոնք հե­տաքրքրա­կան պատ­մու­թիւն­նե­րէ անց­նե­լով, մին­չե­ւ իսկ Պո­լիս ապ­րե­լով, ա­մէն կողմ հա­սած են: Բայց հոս՝ Հա­յաս­տա­նի մէջ տէրն եմ իմ լե­զուամ­տա­ծո­ղու­թեան, որ ան­բա­ժան է իմ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կեան­քէն: Ես իմ լե­զուիս տէրն եմ եւ հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նիմ զար­գաց­նե­լու այդ լե­զուն: Հա­յաս­տա­նի մէջ գրե­լու շատ նիւթ կայ, այն­պի­սի ի­րա­վի­ճակ­նե­րու կը հան­դի­պիս, որ ապ­շած կը մնաս, եւ ա­տի­կա՝ շատ յա­ճախ կը պատահի:

-Իսկ ի՞նչ կ՚ը­սէք այն խօսակցու­թիւն­նե­րու մա­սին, որ լե­զուն կը նա­հան­ջէ:

-Այն­քան ա­տեն, որ մար­դիկ կը խօ­սին այդ լե­զուով, լե­զուն չի կրնար նա­հան­ջել: Այդ ա­ռու­մով ո­րո­շա­կի տագ­նապ­ներ թե­րեւս ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէ­նի պա­րա­գա­յին կան, քա­նի որ այ­սօր ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէ­նով գրա­կա­նու­թիւն քիչ կը ստեղ­ծուի:

-Դուք ծա­նօթ էք Ձեր ընդ­դի­մա­դիր կեցուածք­նե­րով: Ի՞ն­չ բանի կ՚ընդ­դի­մա­նաք:

-Կ՚ընդ­դի­մա­նամ, որ Հա­յաս­տա­նի մէջ կան քա­ղա­քա­կան բան­տար­կեալ­ներ, կ՚ընդ­­դի­մա­նամ, որ ե­ղած է «1 Մարտ»ի ե­րեւոյ­թը, կ՚ընդ­դի­մա­նամ ըն­կե­րա­յին ա­նար­դարու­թիւն­նե­րուն, ոս­տի­կա­նու­թեան բռնու­թիւն­նե­րուն: Կը կար­ծեմ, որ ով ալ ըլ­լայ իշ­խա­նու­թեան գլուխը, ա­րուես­տա­գէտ մը միշտ պէտք է հա­կա­ռակ կող­մը գտնուի եւ եր­բեք չտարուի այն հմայ­քով, զոր իշ­խա­նու­թիւնը ու­նի իրեն հան­դէպ, նոյ­նիսկ ա­մե­նա­հե­տաքրք­րա­կան ա­րուես­տա­գէ­տին հան­դէպ: Այդ մէ­կը ա­րուես­տա­գէ­տը փճաց­նե­լու ա­մենէն դիւ­րին ձեւն է, եւ շատ վտան­գա­ւոր է ա­րուես­տա­գէ­տին հա­մար:

-Հայ-թր­քա­կան կա­պե­րուն մա­սին ի՞նչ կ՚ը­սէք:

 -Հա­յաս­տա­նը, որ­պէս եր­կիր, պէտք է իր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը հաս­տա­տէ, կարգա­ւորէ իր բո­լոր դրա­ցի­նե­րուն հետ, եւ ա­յս մէկը պէտք է ը­նենք մենք՝ ան­ձամբ, ա­ռանց միջ­նորդ­նե­րու, քա­նի որ եր­րորդ կամ միջ­նորդ եր­կիր­նե­րով կա­պե­րը որե­ւէ լաւ տեղ չեն հասցներ:

-Ի՞նչ ը­սե­լիք ու­նիք պոլ­սա­հա­յե­րուն, ո­րոնք ար­դէն ո­րոշ ի­մաս­տով ծա­նօթ են Ձեր գոր­ծին:

-Կը պատ­րաս­տուիմ Պո­լիս եր­թալ եւ զգա­ցո­ղու­թիւն­ներս շատ են, մա­նա­ւանդ, որ են­թա­գի­տակ­ցու­թեանս մէջ կայ այն ամ­բողջ գրա­կան, մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թիւ­նը, զոր ան­ցեա­լին ու­նե­ցած է Պո­լի­սը: Պոլ­սա­հա­յե­րուն այ­սօ­րուան ի­մաս­տով ու­ղերձ­ներ չեմ ու­զեր յղել, չեմ կար­ծեր, թէ պոլ­սա­հա­յը կա­րիք ու­նի այդ ու­ղերձ­նե­րուն, բայց ես փա­փաք մը ու­նիմ. շատ կը փափաքէի, թէ Պո­լի­սէն ըլլար նոր ե­րի­տա­սարդ գրող մը, որ ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէ­նով ստեղ­ծա­գոր­ծէր եւ յայտ­նի դառ­նար հայ ի­րա­կա­նու­թեան մէջ:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ