ՀԱՅՐԵՆԱՍԻՐՈՒԹԻՒՆ

Ա­մէն բառ նշա­նա­կու­թիւն ու­նի եւ ա­մէն անձ տուեալ բա­ռին հաս­կա­ցո­ղու­թիւ­նը: Կ՚ը­սենք սփիւռ­քա­հա­յու­թիւն. միթէ՞ ան մէկ ամ­բող­ջու­թիւն է, ո­րու ա­նու­նով կը խօ­սուի. ե­թէ այդ­պէս է, ո՞ւր է իր հա­ւա­տոյ հան­գա­նա­կը, օ­րի­նա­կար­գը, որ հասկ­նա­լի ըլ­լայ ա­մէ­նուն՝ իր նպա­տա­կը, հե­ռան­կար­նե­րը եւ առ այդ՝ պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րը:

Ի՞նչ է հայ­րե­նա­սի­րու­թեան չա­փա­նի­շը. ո՞վ կ՚ո­րո­շէ. կա­րե­լի՞ է զայն սահ­մա­նա­փա­կել միայն մէկ ա­րար­քով. հայ­րե­նա­սի­րու­թիւ­նը մէ՞կ ճա­կատ ու­նի: Հայ­րե­նի­քը ամ­բող­ջու­թիւն մըն է ու ա­նոր զա­ւակ­նե­րը՝ լրա­ցու­ցի­չը հայ­րե­նի­քը բա­ղադ­րող տուեալ­նե­րու: Հայ­րե­նի­քը ու­նի պե­տու­թիւն եւ պե­տու­թիւ­նը իր կար­գին նա­խա­րար­ներ, ե­րես­փո­խան­ներ ե­ւ այլն, ու ի­ հարկէ՝ բա­նակ:

Ե­թէ ա­մէն ոք իր պար­տա­կա­նու­թիւ­նը խղճմտան­քով կա­տա­րէ, այդ է միակ եւ ան­գին գնա­հա­տա­կա­նը, հայ­րե­նա­սի­րու­թիւ­նը:

Ե­թէ հո­ղա­գոր­ծը փայ­տա­հա­տու­թիւն ը­նէ, ի հար­կէ ան­պայ­ման պի­տի վնա­սէ ինք­զինք, կամ ալ կա­ռա­պա­նը՝ հո­ղամ­շակ դառ­նայ ե­ւ այլն…։

Տամ քա­րո­զի­չի մը մէկ պատ­մա­ծը.- Եր­կի­րը պար­տուե­ցաւ քա­նի որ բա­նա­կը ջախ­ջա­խուե­ցաւ, ո­րուն պատ­ճառն ալ հրա­մա­նա­տա­րին վի­ժումն էր՝ ձիուն մէկ սմբա­կին պայ­տին լաւ չհաս­տա­տուե­լուն պատ­ճա­ռաւ: Օ­րի­նակ մը, որ գու­ցէ ի­րա­կան կեան­քէ չէ, բայց՝ պատ­գա­մա­բեր: Ի­րար­մով ենք, եւ ո­րե­ւէ թե­րու­թիւն կրնայ ճա­կա­տագ­րա­կան ըլ­լալ: Մեր դժբախ­տու­թեան գլխա­ւոր պատ­ճա­ռը հա­մադ­րու­թեան պա­կասն է ի հար­կէ: Կայ հա­տուա­ծա­կա­նու­թիւ­նը, որ տա­կա­ւին բռունց­քուե­լու կը սպա­սէ -յի­շենք Սիլ­վա Կա­պու­տի­կեա­նը. «Փշրուե­ցինք աստ­ղե­րի պէս ու ցրուե­ցինք աշ­խար­հում»- ու ա­մէն մէկ բե­կոր ա­ռան­ձին ամ­բողջու­թիւն մըն է ինք իր մէջ...։ Ֆոլք­լոր է մէկ հա­յու­թիւ­նը: Այս է տխո՛ւր եւ տա­կա­ւին ա­նուղ­ղե­լին: Այն­պէս որ Սփիւռ­քը մէկ հա­սա­րակ յայ­տա­րա­րի տակ չու­նե­նա­լով, կա­րե­լի չէ խօ­սիլ Սփիւռ­քի ա­նու­նով:

Այս ա­մէ­նով կա­րե­լի՞ է ը­սել, որ սփիւռ­քա­հա­յուն մէջ մա­րած է հայ­րե­նա­սի­րու­թիւ­նը: Ի հարկէ ոչ, թէեւ ա­մէն ոք ու­նի ի՛ր տե­սա­կէ­տը եւ գործ­նա­կան ներդ­րու­մը հայ­րե­նա­սի­րա­կան ճամ­բուն վրայ: Ճի՞շդ է ը­սել, թէ սփիւռ­քա­հա­յը ե­թէ զօ­րա­կո­չիկ դառ­նա­լով չի սու­րար Ար­ցախ՝ հայ­րե­նա­սէր չէ, կամ ալ ար­ժա­նի չէ հա­յաս­տա­նեան քա­ղա­քա­ցիու­թիւն ստա­նա­լու...։

Գ­րուած է. «Կրթէ՛ մա­նու­կը իր ճամ­բան սկսած ա­տե­նը» («Ա­ռա­կաց»): Միթէ՞ դիւ­րին է զօ­րա­կո­չիկ ըլ­լալ կա­խար­դա­կան բա­ռով մը կամ հայ­րե­նա­սի­րա­կան կայ­ծով մը, բան մը, որ կը պա­հան­ջէ եր­կար ու տքնա­ջան աշ­խա­տանք. տա­րի­նե­րու պատ­րաս­տուա­ծու­թիւն ոչ միայն հո­գե­պէս, այլ՝ ֆի­զի­քա­պէս ու զա­նա­զան ռազ­մա­կան մաս­նա­գի­տու­թիւն­նե­րու տի­րա­պե­տե­լով:

Վեր­ջա­պէս կեան­քը ի­րար­մով պայ­մա­նա­ւո­րուած ազ­դակ­նե­րէ կազ­մուած է. ա­մէն ոք ու­նի իր իւ­րա­յատ­կու­թիւնն ու ներդրու­մը:

Կայ ա­սոյթ մը որ պի­տի տամ հա­յե­րէ­նով.
«Ո­մանց ա­ղօթ­քը
Ո­մանց լու­ման»:
Ամ­բող­ջու­թեան մէկ պատ­կե­րը:

ՍԱՐ­ԳԻՍ ՓՈ­ՇՕՂ­ԼԵԱՆ

«Զար­թօնք», Պէյ­րութ