ՅՈՒՇԱՏԵՏՐԸ

Յանկարծ սենեակին մէջ տիրեց ճերմակ լռութիւն: Տխուր մինակութիւն մը զգաց: Կրկին անգամ, այդ երեկոյ, իր միտքը կարծես դարձեալ նոր ու տարբեր հոգեդարձ մը կ՚ապրէր: Ճակատը անժամանակ քրտինք թափեց:

Յայտնի էր, թէ բան մը կորսնցուցած էր: Տակնուվրայ ըրած էր իր այդ կոկիկ սեղանը: Այս իրարանցումի մթնոլորտին մէջ հազիւ լսելի էր իր ցաւալի մրթմրթոցը.

-Աստուած ի՛մ, ո՞ւր գնաց, ո՞վ առաւ, ի՞նչ եղաւ…:

Իրարու ետեւէն արձակուած այս անպատասխան հարցումները զինք նոր ու անժամանակ մտահոգութեան մը գիրկը կը նետէին: Ինք լաւ գիտէր, թէ մենակութիւնը մարդուս ուժ կու տայ:

Նաեւ կը հաւատար, որ մարդ իր առանձնութեան մէջ ազատօրէն կրնայ խորհիլ, յուզուիլ, ինքնիրեն կիսել ուրախութիւն, տխրութիւն եւ ամէն տեսակի սպասում եւ յուսախաբութիւն:

Անոր համար, ամէն երեկոյ, պարտաճանաչ աշակերտի մը նման, մասնաւոր ժամ կը յատկացնէր իր անձին ու առանձնանալով աթոռին վրայ՝ քանի մը վայրկեան հանգչելէ ետք կը սկսէր տետրակի մը մէջ բաներ մը արձանագրելու:

Իր օրատետրն էր այդ մէկը…:

Հաւատարիմ իր այս սովորութեան, ժամադրութիւնը յարգող սիրահարի մը նման, շուրջ քառորդ ժամի սահմաններուն մէջ, կարմիր կողքով, լայն գիծերով իր հաստ տետրակին մէջ կ՚արձանագրէր քանի մը տողեր, որոնք օրուան գլխաւոր դէպքի կամ դէպքերու տպաւորութենէն ծնունդ առած էին:

Օրատետր կամ յուշատետր. ով ի՛նչ կ՚ուզէ թող որակէ… ինք իր զգացումներու եւ գունաւոր մտածումներու հոսքը կը շարադասէր, արագ եւ նոյնքան հեւքով ու անձայն: Յաճախ անտրտունջ եւ անշշուկ։

Ճիշդ հիմա, այդ տետրակն էր, զոր կը փնտռէր… Չկար: Չէր յիշեր, թէ ո՛ւր դրած էր: Աննկարագրելի ներդաշնակութիւն մը կար իր եւ հինցած ու մաշած այդ էջերուն եւ տողերուն միջեւ:

Ապրուած կեանքի մը պատկերը, ուր իւրաքանչիւր տող շոյանք էր եւ լոյս, շեշտ եւ հրապոյր, ինչպէս նաեւ շատ յաճախ՝ ընդվզում եւ պոռթկում: Այդ տետրակը, իր այդ իսկ վիճակով, զինք կը կապէր իր յուշերուն, որոնք կու գային դառնալու տեսակ մը ինքնակենսագրութիւն:

Յաճախ անոր էջերը կը թերթատէր, կը կարդար անձայն: Քիթին տակէն բաներ մը կը փսփսար: Կը խնդար: Յօնքերը կը պռստէր: Երբեմն ալ գլուխը աշնանային հովէն դողացող տերեւի մը նման կը շարժէր: Ապա, վերջաւորութեան, վերադառնալու կամքով կը փակէր զայն ու կը պահէր իր սեղանին վրայ, իր գիրքերուն տակը:

Ապահով եւ վստահելի…:

Իսկ հիմա տետրակը չկար. այն տետրակը, որուն էջերը յաճախ լեցուն էին շռայլ եւ ամեհի դէպքերով, որոնց կարելի չէր մօտենալ միտքի սահմանափակ իրավիճակով: Հոն կային նաեւ հարցեր՝ միութենական, ընկերային, ընտանեկան, աւանդական:

Այս բոլորը՝ ցաւալի կամ ուրախ, անսասան պատերու նման, որոնք ամէն անգամ իր միտքի շղթաները կը կապէին ամրօրէն եւ անգութ: Անոնց տողերուն վրայ կային նաեւ իր միտքի ու հոգիի արտացոլումներու անհանգիստ վազքերը, որոնց արձանագրութեան համար շատ ժամանակ եւ սիրտ վատնած էր։ Տետրակը՝ կարմիր, հինցած ու մաշած կողքով, հաստափոր էջերով, իր միակ սեփական առարկան հիմա չկար:

Չա՛ր սատանայ: Մէկ խօսքով՝ իր ապրած կեանքի վկան, լեցուն ամէնօրեայ ուրախ եւ տխուր պահերով, որոնց միայն ինք կրնար մօտենալ եւ անոնց դռները համարձակօրէն ու ամրօրէն թակել ամէն անգամ եւ ամէն իր ուզած պահուն, հիմա իր տեղը չէր: Յանկարծակի յուզում մը պատեց դէմքը: Տետրակի կորուստը յուսախաբ տխրութիւն բերաւ դէմքին:

Ի՞նչ ըսել է չկայ: Հոն էին իր երազի հետքերուն բոլոր գեղեցկութիւնները՝ տխուր իրականութիւններու ժամերուն հետ միատեղ… իրարու քով եւ այնքա՛ն մօտ:

Յայտնի էր, թէ տետրակը կորսնցնելու ուրուականը կսկիծ հոսեցուցած էր սիրտէն:

Նոր տաղտուկ մը, որ իր մաշող մարմինը ցաւով կը սարսռացնէր: Մէկ խօսքով՝ կոյր անհանգստութիւն մը, որ զարմանքի կողքին քարէ տրտմութիւն մը գծած էր դէմքին վրայ: Իսկապէս որ անիկա զինք աւելի դժբախտ պիտի դարձնէր:

Այդ մէկը ինք լաւապէս գիտէր: Անոր համար էր, որ տաղտկալի կրկներգի նման՝ ո՞ւր գնաց, մեղա՜յ, յարեա՞ւ,- կը փսփսար շարունակ, անհասկնալի բառերով:

Հաստատ էր, թէ սենեակին մէջ ծնած էր լռակեաց տագնապը: Գլխուն մէջ կատարեալ շփոթ մը կար: Սիրտին մէջ մխրճուած էին մեծ յոյզեր, որոնք անդադար կարօտի փոխուելով՝ կոկորդը կը սեղմէին: Պիտի լար, եթէ չ՚ամչնար: Աչքերուն մէջ քարացած տեսիլքներով վերապրումներու անարժան յիշողութիւն մը փորձեց:

Սենեակն ու սեղանը տակնուվրայ ըրած էր, ամէն բան խառնած ու անմեղօրէն տետրակը գտնելու յոյսը փայփայած: Է՛հ, մարդ երբեք չի կրնար պատկերացնել, թէ հո՛ն, այդ տետրակին մէջ դրոշմուած ապրումներուն կողքին, կային նաեւ փուշի նման ցցուած մտածումներ, որոնց բառերը երբեմն կը դառնային մտածում ու թռիչք: Կը հաւատար, որ իր ըրածը կրնար յուսահատ պայքար մը ըլլալ:

Բայց նոյն յամառութեամբ կը շարունկէր իր փնտռտուքը: Չէ՞ որ հոն ազատօրէն ողջունած էր կեանքն ու աշխարհը: Այդ անիծեալ տետրակը իր երանելի օրերու հայելին դարձուցած էր:

Խորախորհուրդ ապրումներ՝ հմայքին տակ երկար ու կարճ տողերու, որոնք շատ յաճախ արձագանգներ կը բերէին սիրահարի մը նուիրումով: Իր հոգիին նման, թանկագին մասունքի նման պահած էր զայն երկար տարիներէ ի վեր, ու հիմա այդ տետրակը չկար: Այս բոլորը անբացատրելի կարօտով յիշեց:

Ամէն օր «անոր» այցելած էր: Երբեմն վերաքաղ ըրած էր «անոր» տողերը, որոնց բառերը իր զգացումի արձագանգը հանդիսանալով՝ իր կեանքին տարբեր իմաստ տուած էին:

Այդ էջերուն հետ միասին կրած էին օրուան բեռը: Իր միտքի խաղաղութիւնը փնտռելու համար, պահ մը հանգիստ տուաւ ինքն իրեն։ Որոշեց դադար առնել: Աթոռին վրայ նստաւ… փլած եւ տխուր:

Յանկարծ իր յոգնած ու պղտորած աչքերու մշուշին մէջ տեսաւ տետրակը՝ գետինը, ուրիշ գիրքերու կողքին անխնայ նետուած: Իր աճապարանքին մէջ անզգալաբար սեղանէն վար նետած ըլլալու էր:

Հրա՛շք… Սիրտը ինքնազսպումի ճիգ մը փորձեց: Ինքնածին երանութիւնը ցնցեց իր գոյութիւնը: Մթնոլորտի լեղի համը ցնդեցաւ: Կամաց-կամաց երանութիւնը դէմքին ժպիտ բերաւ:

Կարծես կանաչ օրերն ու ժամերը վերադարձան: Կորսուածը գտնուած էր: Անմիջապէս երկիւղած պաշտամունքով արագօրէն վերցուց զայն: Անզուսպ կարօտով գրկեց ու վաղանցուկ աշխարհի ունայնութեան մասին բաներ մը շարելով՝ ինքզինք արդարացնողի ճիգով հառաչեց.

-Է՜հ, անիծեալ ծերութիւն:

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ

bedig43@aol.com