ՅԱՂԹԱԿԱՆ ՄՈՒՏՔԸ ԵՐՈՒՍԱՂԷՄ

«Շատեր իրենց հանդերձները ճամբուն վրայ կը փռէին եւ ուրիշներ ծառերէն ճիւղեր կը կտրէին եւ ճամբուն վրայ կը տարածէին։ Առջեւէն ու ետեւէն գացողները կ՚աղաղակէին եւ կ՚ըսէին.- Ովսա՛ննա. Օրհնեալ է ան որ Տիրոջ անունովը կու գայ». (ՄԱՐԿ. ԺԱ 8-9)։

Հրէական աւանդութիւններէն մէկուն փափաքն է եղած, որ վերջին ժամանակներուն Մեսիան Երուսաղէմ մտնէ արեւելեան կողմէն՝ իջնելով Ձիթենեաց լեռնէն։ Անոր վկաներն են այսօր իսրայէլական այն բազմաթիւ շիրիմները՝ որոնք իրարու կողքի շարուած են անոր լանջերուն, որպէսզի վերջնական յարութեան ժամանակ, այնտեղ պառկած ննջեցեալները առաջինը մասնակցին այն յաղթական թափօրին՝ որ մուտք պիտի գործէ Սուրբ Քաղաք։

Մարկոս եւ միւս աւետարանիչները մօտ կանգնած են այս աւանդութեան, երբ նոյն ձեւով կը նկարագրեն Յիսուսի մայրաքաղաք մուտքը, ուր եւ հոն պիտի վճռուէր իր մահը։ Անոնց գրուածքներուն մէջ բազմաթիւ են Հին կտակարանի վերաբերող ակնարկութիւններ։ Արդարեւ, Մարկոս աւետարանիչ որոշակիօրէն կը մէջբերէ 118-րդ Սաղմոսը՝ որ ծիսական երգ մըն է եւ որու մասին այն կարծիքը կայ, թէ կատարուած է Տաղաւարահարաց տօնի ժամանակ։ Այդ տօնը հրէական տարուայ երեք մեծ հանդիսութիւններէն մէկն էր։

«Հիմա կ՚աղաչեմ, ո՛վ Տէր, փրկէ՛.
Հիմա կ՚աղաչեմ, ո՛վ Տէր, յաջողցուր։
Օրհնեալ ըլլայ ա՛ն, որ Տէրոջը անունովը կու գայ։
Օրհնեցինք քեզ Տէրոջը տունէն»։

ՍԱՂՄ. ՃԺԹ 25-26

«Կ՚աղաչեմ, ո՛վ Տէր, փրկէ՛» բառերը թարգմանութիւնն են եբրայեցերէն «Ովսաննա» բառի, որ Մարկոս աւետարանիչ կը մէջբերէ իր մայրենի լեզուով առանց թարգմանելու կարիք զգալու, որովհետեւ, անկասկած, այդպէս ալ անցեր էր արդէն քրիստոնէական ծէսին մէջ։ Եւ աւելի՛ զօրաւոր ընդգծելու համար, թէ Յիսուս Մեսիան է, որ եկած է հաստատելու թագաւորութիւնը, Աւետարանիչը իր կողմէ նախադասութիւն մը կ՚աւելցնէ սաղմոսին. «Օրհնեալ է մեր Դաւիթ հօրը թագաւորութիւնը, որ Տէրոջը անունովը կու գայ. Ովսաննա ի բարձունս». (ՄԱՐԿ. ԺԱ 10)։

Թէեւ Մարկոս աւետարանիչ յստակ կերպով չ՚անդրադառնար, բայց այս դէպքին կը համաձայնի նաեւ Զաքարիա մարգարէի մէկ պատգամը, թէ ինչպէ՛ս Մեսիան հրեայ ժողովուրդին գլուխը անցաւ՝ յաղթանակ եւ խաղաղութիւն բերելու մեղմ միջոցներով։ Ընտանի եւ հեզ աւանակը կը փոխարինէ ամեհի ընտիր ձիու, իսկ զէնքերը անհետացած են անոր արքա՛յական զրահաւորումէն։

«Մեծապէս ուրախացի՛ր, ո՛վ Սիօնի աղջիկ,
Ցնծութեամբ աղաղակէ՛, ո՛վ Երուսաղէմի աղջիկ.
Ահա քու Թագաւորդ քեզի կու գայ.
Անիկա արդար եւ փրկիչ է,
Հեզ է եւ իշու վրայ հեծած
Եւ իշու ձագի, աւանակի վրայ։
Եւ Եփրեմէն՝ կառքը
Եւ Երուսաղէմէն ձին պիտի ջնջեմ։
Պատերազմին աղեղը պիտի կոտրի։
Անիկա ազգերուն խաղաղութիւն պիտի քարոզէ,
Անոր իշխանութիւնը՝ ծովէ ծով,
Գետէն մինչեւ երկրին ծայրերը պիտի ըլլայ»։

ԶԱՔԱՐԻԱ Թ 9-10

Ուստի, կարելի է այսպէս բազմացնել Հին կտակարանէն այն մէջբերումները՝ որոնց կ՚ակնարկէ Մարկոսի Աւետարանը։ Անոնք բոլորն ալ կ՚օգնեն միեւնոյն նպատակին. ցոյց տալ, որ Յիսուս Երուսաղէմ կը մտնէ ինչպէս Մեսիան, ան, որ մի քանի օր յետոյ վերստին դուրս պիտի գայ այնտեղէն՝ երթալու համար դէպի տանջանք։

Եւ ահաւասիկ, մարդկային ամենամեծ հակասական զգացումը՝ այն որ մի քանի օր առաջ կը փառաբանէին, կը սկսին ատել եւ վարկաբեկել. ապերախտութի՞ւն թէ շահամոլութի՛ւն…

Յիսուս Սուրբ Քաղաք իր մուտքը կը պատրաստէ այնպիսի խնամքով, ինչպէս յետագային պիտի պատրաստէ Վերջին Ընթրիքը. (ՄԱՐԿ. ԺԴ 12-16)։ Երկու դէպքին մէջ ալ երկու աշակերտ պարտականութիւն ստանձնած են նախապատրաստութիւններ կատարելու եւ ամէն ինչ արդէն կը գտնեն իրենց տիրոջ ցուցմունքներուն համաձայն։ Արդարեւ, Յիսուս գիտէ, թէ ո՛ւր կ՚երթայ. չարչարանքները հորիզոնին վրայ են. ան ոչ մէկ կերպով կը փախչի անոնցմէ։

Իսկ աշակերտները, ընդհակառակը, չեն հասկնար այն բանին նշանակութիւնը՝ ինչ որ իրենց կարգադրուած է կատարել։

Իսկ, եւս Յիսուս զգուշանալով, որպէսզի զինք դէպի խաչը տանող ճանապարհը փոխելու չաշխատին եւ մէկ կողմէն միւսը չանցնին, առայժմ անոնք կը պահէ սոսկ հրահանգներ կատարողի դերին մէջ։ Ուստի աշակերտները միշտ կ՚ուզէին պաշտպան կանգնիլ իրենց Տիրոջ եւ հեռու պահել զԻնք ամէն տեսակ վտանգէ։ Եւ այնքան բնական էր այդ զգացումը, քանի որ անոնք սիրով եւ ամենայն հաւատարմութեամբ կապուած էին Անոր։ Բայց պատահելիքները ի վերջոյ աստուածային տնօրինութիւն էր եւ փրկչական ծրագիր՝ որ պէտք էր իրականանար…

Ասոր հակառակ, երբ խնդիրը կը վերաբերի Անոր արքայական վեհութիւնը վե՛ր հանող գործեր կատարելու, աշակերտները իսկոյն պատրա՛ստ են նախաձեռնութիւններու դիմելու՝ խեղճ աւանակի մէջքին կտորներ գցել, ծառի ճիւղերէ եւ զգեստներէ կազմուած գործեր փռել ճանապարհին, հանդիսաւոր բացագանչութիւններ ընել եւ այլն…

Ուստի անոնց վերաբերմունքը, միաժամանակ կը թուի ճիշդ՝ քանի որ Յիսուս արժանի է այդ բոլոր պատիւներուն, եւ նաեւ սխալ՝ որովհետեւ այդ պատիւները տեսակ մը ծաղր են՝ ուղղուած մարդու մը, որ կ՚երթայ դէպի չարչարանք, դէպի տանջանք։

Այս իսկ պատճառով, Աւետարանի այս հատուածը կարելի չէ կարդալ առանց որոշ սրտնեղութեան։

Եւ երբ կը հասնինք հատուածին աւարտին, այդ սրտնեղութիւնը որոշապէս կը վերածուի մտահոգութեան։

«Յիսուս մտաւ Երուսաղէմ եւ գնաց տաճարը եւ չորս կողմը՝ ամէն բան աչքէ անցուց։ Արդէն ժամանակը իրիկուն ըլլալով՝ Բեթանիա ելաւ տասներկուքին հետ մէկտեղ». (ՄԱՐԿ. ԺԱ 11)։ Յիսուս կը քննէ, թէ ի՛նչ պիտի պատահի տաճարին մէջ եւ կը մեկնի այնտեղէն առանց բառ մը իսկ ըսելու։ Կը զգայ, որ կը պատրաստուի բանի մը՝ ինչ որ վտանգաւո՛ր է…

Յիսուսը, իր Երուսաղէմ մուտքին, ժողովուրդը ինչո՞ւ մեծ փառքով դիմաւորեց։ Ահա պատասխանը կու տայ Յովհաննէս աւետարանիչ. «Իրեն հետ եղող ժողովուրդը կը վկայէր թէ ա՛ն Ղազարոսը գերեզմանէն դուրս կանչեց եւ մեռելներէն յարուցանեց զանիկա։ Ասոր համար ալ ժողովուրդը զանիկա դիմաւորեց, վասնզի լսեցին թէ անիկա այս հրաշքը կատարած էր». (ՅՈՎՀ. ԺԲ 17-18)։

Մարդ կը փառաբանէ մէկը՝ երբ ակնկալութիւն մը ունի անկէ…

ՄԱՇՏՈՑ ՔՀՆՅ. ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ