ԼՐՋԱԽՈՀ ԲԱՅՑ Ո՛Չ ԽՈԺՈՌԱԴԷՄ

Կեան­քի ընդ­հա­նուր փոր­ձա­ռու­թիւ­նը ցոյց կու տայ՝ թէ կան շատ մը ազ­նիւ հո­գի­ներ՝ ո­րոնք փոր­ձու­թե­նէ ծան­րա­պէս ճնշուած, գրե­թէ ընկ­ճուե­լու մօտ են ի­րենց «Ես»ին եւ «չար»ին զօ­րու­թիւն­նե­րուն դէմ պայ­քա­րե­լու հա­մար։ Բայց պէտք չէ՛ յու­սա­հա­տու­թեան մատ­նուին այդ­պի­սի­նե­րը ի­րենց տա­ժա­նե­լի պայ­քա­րին մէջ, այլ քա­ջա­լե­րուե­լու են՝ խրա­խու­սիչ, յու­սա­տու խօս­քե­րով՝ որ­պէս­զի ի­րենց ճամ­բուն մէջ յա­ռաջ մղուին ա­նոնք։ Հա­մո­զուիլ՝ քա­ջա­լե­րուե­լու նա­խա­պայ­մա՛նն է։

Ա­հա՛ այս կեր­պով է, որ Քրիս­տո­սի լոյ­սը կրնայ ճա­ռա­գայ­թել մարդ հո­գիէն։ «Մեզ­մէ մէ­կը ի­րեն հա­մար չ՚ապ­րիր» (ՀՌՈՎՄ. ԺԴ 7)։ Մար­դուն ան­գի­տա­կից ազ­դե­ցու­թեամ­բը ու­րիշ­ներ կրնան խրա­խու­սուիլ եւ զօ­րա­նալ, կամ վհա­տիլ եւ հե­ռա­նալ Քրիս­տո­սէն ու ճշմար­տու­թե­նէն։

Շա­տեր կան որ սխալ գա­ղա­փար ու­նին Քրիս­տո­սի կեան­քին եւ նկա­րագ­րին վրայ։ Ա­նոնք կը կար­ծեն, թէ Ան զո՛ւրկ էր շէն­շող բնա­ւո­րու­թե­նէ, եւ թէ խստա­բա­րոյ էր եւ ան­զուարթ, խո­ժոռ։ Բազ­մա­թիւ պա­րա­գա­նե­րու մէջ՝ բո­վան­դակ կրօ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թիւ­նը այս մութ գոյ­նե­րով է, որ կը նկա­րուի…։ Յա­ճախ կ՚ը­սուի, թէ Յի­սուս կու լար, այլ չի գիտ­ցուիր, թէ Ան եր­բեք ժպտած ըլ­լայ։ Ար­դա­րեւ Յի­սուս «վիշ­տե­րու մարդ» մը ե­ղաւ՝ ու ցա­ւե­րու տե­ղեակ, քա­նի որ Ան մար­դոց բո­լոր տա­ռա­պան­քնե­րուն կը բա­նար Իր սիր­տը։

Այս խորհր­դա­ծու­թիւն­նե­րը եւ կեան­քի փոր­ձա­ռու­թիւ­նը մե­զի ցոյց կու տան, թէ ժպտե­րես ըլ­լալ կամ խո­ժո­ռա­դէմ ըլ­լալ ան­կեղծ ըլ­լա­լու հարց մըն է։ Ար­դա­րեւ ժո­ղովր­դա­կան ի­մաս­տու­թիւ­նը կ՚ը­սէ, թէ մար­դու մը իւ­րա­յա­տուկ նկա­րա­գի­րը եւ բնա­ւո­րու­թիւ­նը կա­րե­լի է հասկ­նալ, մեծ մա­սամբ իր դի­մա­գի­ծէն, դէմ­քի ար­տա­յայ­տու­թե­նէն։ Ան­շուշտ հոս չենք խօ­սիր այն «դի­մա­կա­ւոր»նե­րու մա­սին՝ ո­րոնք ար­տա­քին կե՛ղծ ե­րե­ւոյ­թով կը ներ­կա­յա­նան ի­րենց շուր­ջին­նե­րուն։ Ար­դա­րեւ, այդ­պի­սի­նե­րու դի­մա­կա­զերծ ե­ղած վի­ճա­կը՝ ճշմա­րիտ դէմ­քը պէտք է նկա­տի առ­նել զա­նոնք հասկ­նա­լու, ճանչ­նա­լու հա­մար…։

Ու­րեմն մարդ ան­կեղծ ըլ­լա­լու հա­մար՝ պէ՛տք է ե­րե­ւի այն­պէս՝ ինչ­պէ՛ս որ է եւ ի՛նչ է ի­րա­կա­նին մէջ։

Այս ի­մաս­տով սուտ ժպի­տը շատ ա­ւե­լի վտան­գա­ւոր եւ վնա­սա­կար է, քան խո­ժոռ դէմք մը։

Եւ սա­կայն կեան­քի ցա­ւա­լի՜ փոր­ձա­ռու­թիւն­նե­րը մար­դուս միշտ ցոյց կու տան, թէ մար­դիկ ան­կեղծ չեն վա­րուիր ի­րա­րու հետ. միշտ ծա­ծուկ, միշտ պա­հուած բան մը կայ խօս­քե­րուն մէջ՝ ո­րոնք չեն հա­մա­պա­տաս­խա­ներ իս­կա­կան խոր­հուր­դին եւ ա­նոնց գոր­ծե­րուն մէջ՝ ո­րոնք չեն հա­մա­կեր­պիր խօս­քին, խօս­տուած­նե­րուն։

Եւ հոս ո՜ր­քան մեծ ար­ժէք կը ստա­նայ ա­ւե­տա­րա­նա­կան սա պատ­գա­մը՝ թէ մար­դոց ա­յոն պէտք է ըլ­լայ «ա­յո՛» եւ ո­չը՝ «ո՛չ»։ Ար­դա­րեւ կան շատ թի­ւով մար­դիկ՝ ո­րոնք խոր­հած ո­րե­ւէ բան կը յե­ղաշր­ջեն եւ ի­մաս­տը բո­լո­րո­վին փո­խուած, այ­լայ­լուած կ՚ար­տա­յայ­տեն, սուտ կամ սխալ կը խօ­սին։ Կան նաեւ, որ կը խօ­սին եւ բո­լո­րո­վին հա­կա­ռակ կը գոր­ծեն։

Ո­մանք «խո­րա­ման­կու­թիւն» կը հա­մա­րեն խօս­քը շե­ղել, փո­խել, եւ շատ ան­գամ յարգ կը ստա­նան խո­րա­մանկ մար­դիկ։ Մինչ­դեռ «խո­րա­ման­կու­թիւն» իր իս­կա­կան ի­մաս­տով կը նշա­նա­կէ՝ շա­րահ­նար ա­րուեստ, խա­բէու­թիւն, կեղ­ծա­ւո­րու­թիւն, նեն­գու­թիւն։ Եւ ո՜վ կ՚ու­զէ այս ի­մաս­տով «խո­րա­մանկ» ըլ­լալ…։ Երբ մարդ կը ծած­կէ իր բուն նպա­տա­կը, կ՚ընտ­րէ ճամ­բա­ներ, ո­րոնք շի­տակ չեն եւ կը սխա­լեց­նեն թէ՛ են­թա­կան եւ թէ շուր­ջին­նե­րը։

Բայց ան­կեղ­ծօ­րէն խոս­տո­վա­նինք, ո՛չ ոք զերծ է այս մո­լու­թե­նէն՝ քիչ կամ շատ, գրե­թէ ա­մէն մարդ «խո­րա­ման­կու­թիւն» ը­նել կը փոր­ձէ իր կեան­քին մէջ, քա­նի որ մարդ այս­պէս հա­սած է, իր ծի­նե­րուն մէջ քան­դա­կուած է այս մո­լու­թիւ­նը։

Կա­րե­լի՞ է փրկուիլ ան­կէ։ Ե­րա­նի՜ թէ կա­րե­լի ըլ­լար…։

Յա­ճախ կը կրկնենք. լրջա­միտ ըլ­լալ եր­բեք «խո­ժո­ռա­դէմ» չի՛ նշա­նա­կեր։ Եւ դար­ձեալ կ՚ար­ժէ յի­շել հոս Գա­րե­գին Պատ­րիարք Խա­չա­տու­րեա­նի շատ ի­մաս­տա­լից սա խօս­քը՝ թէ ժպի­տը մա­քուր խղճի մը եւ ան­կեղծ սրտի մը ար­տա­յայ­տու­թի՛ւնն է։ Այս ուղ­ղու­թեամբ՝ խո­ժո­ռա­դէմ մար­դը «լուրջ մարդ» չէ՛, քա­նի որ լրջու­թիւ­նը ար­տա­քին տես­քի հարց մը չէ, այլ՝ պար­տա­ճա­նա­չու­թեան, կո­չու­մին հա­ւա­տար­մու­թեան նշան մը, յայտ­նու­թի՛ւն մը։ Ո­մանք կը կար­ծեն, թէ «լուրջ մարդ» ըլ­լա­լու հա­մար խո­ժո­ռա­դէմ ըլ­լա­լու է. կան ի՜նչ խո­ժո­ռա­դէմ մար­դիկ՝ ո­րոնց ներ­քին աշ­խար­հը ա՛յդ­քան ան­կա­յուն է եւ ե­թէ ճանչ­նաք զի­րենք, ո՛ր­քան անվս­տա­հե­լի…։ Կեան­քի փոր­ձա­ռու­թիւ­նը ցոյց կու տայ՝ թէ ժպտե­րես մար­դիկ շատ ա­ւե­լի՛ վստա­հու­թիւն կը ներշն­չեն ի­րենց շուր­ջին­նե­րուն, քան խո­ժո­ռա­դէմ եւ «լուրջ ե­րե­ւե­լու» մտա­հո­գու­թեամբ ան­դիւ­րա­հա­ղորդ մար­դիկ։ Ժպտե­րես մար­դիկ մար­դա­մօ­տիկ եւ դի­ւրա­մատ­չե­լի են եւ ա­նոնք միշտ կը յար­գեն մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը։

Այս շե­ղու­մէն ետք՝ Յի­սու­սի մա­սին սխալ կար­ծիք­նե­րը կա­րե­լի է ա­ւե­լի լա՛ւ հասկ­նալ։

Թէ­պէտ անձ­նուաց ե­ղաւ Յի­սու­սի կեան­քը, ցա­ւով եւ հնհնու­քով մթագ­նած, բայց Ա­նոր ո­գին եր­բեք լքուած չէ՛ր։ Յի­սու­սի դէմ­քը դժգո­հու­թիւն եւ տրտունջ չէ՛ր ար­տա­յայ­տեր եր­բեք։ Այլ ա­նոր դէմ­քը միշտ խա­ղա­ղա­սէր, հան­դարտ ե­րե­ւոյթ մը կը պար­զէր։

Խա­ղա­ղու­թեան եւ հան­դար­տու­թեան մարմ­նա­ցում մըն էր Ան։ Ա­նոր սիր­տը աղ­բիւր մըն էր կեան­քի, եւ ո՛ւր որ կ՚եր­թար, Իր հետ կը տա­նէր խա­ղա­ղու­թիւն եւ հան­գիստ, ու­րա­խու­թիւն եւ եր­ջան­կու­թիւն։

Յի­սուս խո­րա­պէս լրջա­խոհ էր, այլ՝ եր­բե՛ք տխուր եւ խո­ժո­ռա­դէմ։ Ա­նոր նմա­նող­ներ պէ՛տք է լուրջ նպա­տա­կով տո­գո­րուին եւ ան­հա­տա­կան պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան խո­րին զգա­ցում ու գի­տակ­ցու­թիւն մը ու­նե­նան։ Ա­մէն թե­թա­ւամ­տու­թիւն, ան­տար­բե­րու­թիւն պի­տի զսպուի, եւ աղմ­կա­լից ցնծու­թիւն ու կո­պիտ կա­տա­կա­բա­նու­թիւն­ներ վերջ պի­տի գտնեն ի­րենց քով։ Քրիս­տո­սի կրօն­քը մար­դոց կը պար­գե­ւէ խա­ղա­ղու­թիւն մը՝ գե­տի՜ նման։ Ան չի՛ մա­րեր ու­րա­խու­թեան լոյ­սը, չ՚ար­գի­լեր զուար­թու­թիւ­նը, ոչ ալ պայ­ծառ ու զուարթ դէմ­քը կը մթագ­նէ։ Լրջա­խոհ ըլ­լալ դէմ­քը մթագ­նեց­նել չի՛ նշա­նա­կեր, այլ պայ­ծառ ու զուարթ ե­րե­ւոյ­թը վստա­հու­թիւն կը ներշն­չէ եւ մարդ ինք­զինք շատ ա­ւե­լի ա­պա­հով կը զգայ։ Դժգո­հու­թիւ­նը եւ տրտուն­ջը դէմ­քին վրայ ցո­լաց­նել լրջամ­տու­թեան ա­պա­ցոյց չէ՛ եր­բեք։

Ար­դա­րեւ Քրիս­տոս չե­կաւ սպա­սա­ւո­րու­թիւն կամ ծա­ռա­յու­թիւն ըն­դու­նե­լու, այլ՝ ծա­ռա­յե­լու եւ սպա­սա­ւո­րե­լու, եւ երբ Ա­նոր սէ­րը տի­րա­պե­տէ մար­դուն սրտին մէջ, այն ա­տեն մարդ եր­ջա­նիկ պի­տի ըլ­լայ։

Ե­րա­նի՜ հասկ­նա­յինք, իւ­րաց­նէինք Յի­սու­սի վար­դա­պե­տու­թեան էա­կա՛ն սկզբունք­նե­րը…։

 ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­լիս 31, 2015, Իս­թան­պուլ