ԽՈՐՀԻԼ՝ ԶԱՐՄԱՆԱԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Զար­մա­նա­լու եւ հասկ­նա­լու հա­մար խոր­հիլ պէտք է, եւ փո­խա­դար­ձա­բար՝ զար­մա­նալ եւ հասկ­նալ պէտք է խոր­հե­լու հա­մար։ Մարդ երբ կը դի­տէ բնու­թեան ե­րե­ւոյթ­նե­րը կը զար­մա­նայ եւ որ­քան զար­մա­նայ՝ այն­քան կը խոր­հի եւ քա­նի խոր­հի՝ այն­քան կ՚ա­ւել­նայ զար­ման­քը։

Եւ երբ զար­մա­նայ մարդ, կ՚ու­զէ հասկ­նալ, սոր­վիլ։

Պահ մը խոր­հինք սի­րե­լի­նե՜ր. հունտ մը, պզտիկ եւ նոյն իսկ անն­շան հունտ մը կը թա­ղեն հո­ղին մէջ եւ ի՜նչ զար­մա­նա­լի հրաշք մը կը կա­տա­րուի՝ կը ծլի, ինչ որ կը նշա­նա­կէ՝ ան­կեն­դան մանտր­տիկ հուն­տը կեան­քի ա­պա­ցոյ­ցը կու տայ, օր օ­րի հա­սակ կը նե­տէ, եւ կը հաս­նի չա­փա­հա­սու­թեան, կը ծաղ­կի եւ կամ պտուղ կու տայ։ Պարզ կ՚ե­րե­ւի, բայց երբ խոր­հի մարդ, ի­րա­պէս ան­հասկ­նա­լի, ա­նի­մա­նա­լի ե­րե­ւոյթ մըն է սա, մէկ խօս­քով՝ զար­մա­նա­լի՛, հրաշք գործ մըն է։ Սա­կայն բնու­թեան մէջ միշտ կը շա­րու­նա­կուի այդ «հրաշք»ը։

«Ծա­ղի­կը բա­ցուեր է», կ՚ը­սենք շատ ան­գամ, եւ կամ «պտու­ղը հա­սեր է», կը գո­չենք, կ՚ու­րա­խա­նանք, եւ կ՚անց­նինք ա­ռանց հարց­նե­լու՝ թէ ինչ­պէ՞ս կա­տա­րուած է այդ հրա­շա­լի ե­րե­ւոյ­թը։ Կա­րե­լի է ը­սել, թէ ե­թէ հարց­նենք ի՞նչ պի­տի փո­խուի՝ բնու­թիւ­նը կը կա­տա­րէ իր պար­տա­կա­նու­թիւ­նը եւ մենք ալ կ՚օգ­տա­գոր­ծուինք այդ պա­տա­հա­ծէն, այ­լեւս խոր­հիլ ի՞նչ կ՚ա­ւելց­նէ ա­նոր վրայ։ Այդ­պէս մտա­ծող­ներ կը հաս­տա­տեն ու կը բա­ցատ­րեն մար­դուն ան­տար­բե­րու­թիւ­նը «հրաշք»ի մը հան­դէպ, որ ա­մէն օր իր աչ­քին առ­ջեւ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ՝ ա­րե­ւուն ա­մէն օր ծա­գե­լուն նման։

Հե­տաքրք­րուիլ, անդ­րա­դառ­նալ իր շուր­ջը պա­հած­նե­րուն, զար­մա­նալ եւ սոր­վիլ ու­զել մար­դուն յա­տուկ բնա­կան զգա­ցում մըն է։ Մարդ իր ա­րար­չու­թեան ա­ռա­ջին օ­րէն իսկ հե­տաքրք­րուած, սոր­վիլ եւ հասկ­նալ ու­զած է։ Այս զգա­ցու­մը մար­դուն ըն­դո­ծին մէկ զգա­ցումն է եւ այդ զգա­ցու­մին ան­տար­բեր մնալ կը վի­րա­ւո­րէ մարդ­կա­յին ար­ժա­նա­պա­տուու­թիւ­նը եւ կը հա­կա­սէ իր կո­չու­մին։ Ճշմա­րիտ մար­դը հե­տաքրք­րուող, փնտռող, սոր­վիլ փա­փա­քող մարդն է, ո­րուն կո­չուած է իր բա­նա­կա­նու­թեան շնոր­հիւ։

Եւ բնու­թեան մէջ ա­մէն օր բազ­մա­թիւ «հրաշք»ներ կը կա­տա­րուին՝ ո­րոնք կ՚ազ­դեն մար­դուն եւ կ՚ո­րո­շեն ա­նոր կեան­քի ուղ­ղու­թիւ­նը եւ ըն­թացք կու տան ա­նոր։

Բնու­թեան այդ «հրաշք»նե­րը, ա­մէն մէ­կը ու­ղե­ցոյց­ներ, բա­ցատ­րա­գի­րեր են մար­դուն՝ որ պէտք է իր բա­նա­կա­նու­թեամբ վեր­լու­ծէ եւ ըստ այնմ շա­րու­նա­կէ իր կեան­քը։ Պարզ օ­րի­նակ մը՝ ա­րե­ւուն ծա­գե­լուն նա­յե­լով, մարդ կ՚ո­րո­շէ իր օ­րուան աշ­խա­տու­թիւն­նե­րը, կա­տա­րե­լի գոր­ծե­րը։ Մարդ ա­րե­ւուն հա­մե­մատ կ՚ո­րո­շէ իր ըն­թաց­քը։ Ու­րեմն պէ՛տք է հե­տաքրք­րուի ա­րե­ւուն ծա­գու­մով, եւ կա­րե­ւո­րու­թիւն ըն­ծա­յէ իր շուր­ջը կա­տա­րուած ե­րե­ւոյթ­նե­րուն։

Այդ բնա­կան ե­րե­ւոյթ­նե­րը՝ ա՜յն­քան ան­հա­շուե­լի ան­գամ­ներ կ՚ի­րա­կա­նա­նան, որ­քան ան­հա­շուե­լի են ա­ւա­զի հա­տիկ­նե­րը, եր­կին­քի աստ­ղե­րը…։

Մարդ երբ ու­շադ­րու­թիւն դարձ­նէ՝ կ՚անդ­րա­դառ­նայ ու կը տես­նէ հուն­տին հրա­շա­լի՜ կեր­պա­րա­նա­փո­խու­թիւ­նը։ Բայց սո­վո­րա­կան, բնա­կան կ՚ըն­դու­նի այդ ե­րե­ւոյ­թը եւ շատ ան­գամ չի զար­մա­նար մարդ եւ ան­շուշտ չի հարց­ներ «ինչ­պէ՞ս» կը պա­տա­հի այդ ե­րե­ւոյ­թը։ Ին­չո՞ւ չի զար­մա­նար, քա­նի որ չի խոր­հիր մարդ՝ մե­քե­նա­բար, կու­րօ­րէն կը դի­տէ իր շուր­ջը… եւ կ՚անց­նի կ՚եր­թայ։ Եւ ե­թէ խոր­հի մարդ, հուն­տին կեր­պա­րա­նա­փո­խու­թիւ­նը «հրաշք»ի մը յայտ­նու­թիւ­նը կ՚ըլ­լայ։ Ուս­տի խոր­հիլ պէտք է՝ տես­նե­լու հա­մար ճշմար­տու­թիւ­նը…։

Հուն­տը, ար­դա­րեւ ինքն իր մէջ տար­րա­լու­ծա­րան մը, գոր­ծա­րան մըն է, ո­րուն գաղտ­նի­քը լու­ծել կա­րե­լի չ՚ըլ­լար, ու­րեմն խոր­հուրդ մըն է եւ կա­րե­լի է բա­ցատ­րել միայն «հրա՛շք»ով։ Ար­դա­րեւ խոր­հիլ պէտք է թա­փան­ցե­լու հա­մար խոր­հուր­դին, հասկ­նա­լու եւ մաս­նակ­ցե­լու ա­նոր հրա­շա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն։ Մար­դիկ ան­տար­բե­րու­թեամբ չեն կրնար հաս­նիլ ի­րենց նպա­տա­կին՝ եր­ջան­կու­թեան, որ կ՚են­թադ­րէ կա­տա­րե­լու­թիւն, զօ­րու­թիւն, լիու­թիւն։

Անդ­րա­դառ­նալ գո­յու­թեան, ա­հա ա՛յս է մար­դուն կո­չու­մը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­նիս 9, 2015, Իս­թան­պուլ