ՏԵԱՌՆԸՆԴԱՌԱՋ

Յի­սու­սի տա­ճար ըն­ծայ­ման տօ­նը՝ որ կը կո­չ-ւի նաեւ «Տեառ­նըն­դա­ռաջ», կը տօ­նուի 14 Փետ­րուա­րին, այ­սինքն Յի­սու­սի ծնուն­դէն քա­ռասուն օր յե­տոյ։ Այս տօ­նը Յի­սու­սի, տա­ճա­րին մէջ Աս­տու­ծոյ նուի­րե­լու կամ ըն­ծա­յե­լու տօնն է։

«Իսկ երբ Մով­սէ­սի հաս­տա­տած օ­րէն­քին հա­մա­ձայն ա­նոնց ծի­սա­կան մաք­րու­թեան ժա­մա­նա­կը լրա­ցաւ, Յով­սէփ ու Մա­րիամ, մա­նու­կը Ե­րու­սա­ղէմ տա­րին Տի­րոջ ըն­ծա­յե­լու հա­մար, քա­նի որ Տի­րոջ օ­րէն­քին մէջ գրուած է.- Տի­րոջ պէտք է նուի­րուի ա­մէն ա­րու զա­ւակ, որ մօ­րը ա­ռա­ջին զա­ւակն է» (ՂՈՒԿ. Բ 22-23)։ Ա­ւե­տա­րա­նի այս տո­ղե­րը ցոյց կու տան՝ թէ «Տա­ճար ըն­ծա­յում»ը Մով­սէ­սի հաս­տա­տած օ­րէն­քին հա­մա­ձայն կը կա­տա­րուէր ծնող­նե­րու կող­մէ՝ ի­րենց «ա­րու զա­ւա­կը, որ մօ­րը ա­ռա­ջին զա­ւակն է» ըն­ծա­յե­լու տա­ճար։ Եւ այդ կը կա­տա­րուէր ծննդեան քա­ռա­սու­նե­րորդ օ­րը։

Արդ, Ե­րու­սա­ղէ­մի մէջ Սի­մէոն ա­նու­նով մարդ մը կար… Եւ ա­նոր Սուրբ Հո­գիէն հրա­մայ­ուած էր մահ չտես­նել, մին­չեւ որ տես­նէր Տի­րոջ Օ­ծեա­լը:
(­Ղուկ. 2: 25-30)

 Ան Ս. Հո­գիով ա­ռաջ­նոր­դուած՝ ե­կաւ տա­ճար, եւ երբ ծնող­նե­րը բե­րին Յի­սուս մա­նու­կը՝ ա­նոր վրայ կա­տա­րե­լու այն, ինչ որ օ­րէն­քի սո­վո­րու­թեան հա­մա­ձայն էր, Սի­մէո­նը զԱյն իր գիր­կը ա­ռաւ, շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նեց Աս­տու­ծոյ եւ ը­սաւ. «Այժմ, ո՛վ Տէր, խա­ղա­ղու­թեա՛մբ ար­ձա­կէ քու ծա­ռան՝ ըստ քու խօս­քի. ո­րով­հե­տեւ աչ­քերս տե­սան փրկու­թիւ­նը քու, որ պատ­րաս­տե­ցիր բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րու ա­ռաջ, լոյս, որ կ՚ըլ­լայ յայտ­նու­թիւն հե­թա­նոս­նե­րու հա­մար եւ փառք՝ Իս­րա­յէ­լի քու ժո­ղո­վուր­դի հա­մար»:

Տէ­րու­նի տօ­նը կը յի­շա­տա­կէ քա­ռա­սուն օ­րուան Յի­սու­սի ըն­ծա­յու­մը: Ըստ հրէա­կան օ­րէն­քի, ա­մէն ա­րու զա­ւակ ծնուն­դէն յե­տոյ, երբ կը լրա­նա­յին սրբա­գործ­ման քա­ռա­սուն օ­րե­րը, նո­րա­ծի­նի մայ­րը իր ե­րա­խա­յի հետ կ՚այ­ցե­լէր տա­ճար, զոհ կը մա­տու­ցա­նէր եւ իր զա­ւա­կի հա­մար օրհ­նու­թիւն կը ստա­նար քա­հա­նա­յէն: Այս­պէս եւ Սուրբ Աս­տուա­ծա­մայ­րը քա­ռա­սուն օ­րա­կան Յի­սու­սի հետ կը ներ­կա­յա­նայ տա­ճար: Այս մա­սին կը յի­շա­տա­կէ Ղու­կաս ա­ւե­տա­րա­նիչ (Ղուկ. 2։22-24): Ներ­կա­յաց­նե­լով Յի­սու­սի կեան­քի այս դրուա­գը՝ Ա­ւե­տա­րա­նի­չը կը պատ­մէ նաեւ Սի­մէոն ծե­րու­նիի մա­սին, ո­րուն Սուրբ Հո­գիէն հրա­մա­յուած էր մահ չտես­նել, մին­չեւ Տի­րոջ Օ­ծեա­լը տես­նե­լը: Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Սուրբ Ե­կե­ղե­ցին Տեառ­նըն­դա­ռա­ջը կամ քա­ռա­սուն օ­րուան Յի­սու­սի ըն­ծա­յու­մը տա­ճար կը տօնէ Աս­տուա­ծա­յայտ­նու­թե­նէն քա­ռա­սուն օր յե­տոյ՝ Փետրուա­րի 14-ին: Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ կա­նո­նի հա­մա­ձայն, տօ­նի նա­խօ­րէին, ե­րե­կո­յեան ժա­մեր­գու­թե­նէն յե­տոյ կը կա­տա­րուի նա­խա­տօ­նակ: Ան կ՚ա­ւե­տէ Տէ­րու­նի տօ­նի սկիզ­բը: Սո­վո­րա­բար նա­խա­տօ­նա­կի ա­րա­րո­ղու­թեան ա­ւար­տին կը կա­տա­րուի Ան­դաս­տա­նի ա­րա­րո­ղու­թիւն, ո­րու ըն­թաց­քին կ՚օրհն­ուին աշ­խար­հի չորս ծա­գե­րը: Ան­դաս­տա­նին կը յա­ջոր­դէ մո­մե­րու օրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը: Ե­կե­ղե­ցւոյ կան­թեղ­նե­րէն վերց­ուած կրա­կով ե­կե­ղե­ցի­նե­րու բա­կե­րուն մէջ կը վա­ռուին խա­րոյկ­ներ՝ իբ­րեւ Քրիս­տո­սի լոյ­սի խորհր­դա­նիշ:

 Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Ա­մե­նայն Հա­յոց Կա­թո­ղի­կո­սի տնօ­րի­նու­թեամբ, ար­դէն մի քա­նի տա­րիէ ի վեր, Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի Ս. Պա­տա­րա­գէն յե­տոյ հայ ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ Նո­րապ­սակ­նե­րու օրհ­նու­թեան կարգ:

Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի տօ­նին Հա­յաս­տա­նեայց բո­լոր ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ կը մա­տու­ցուի Սուրբ Պա­տա­րագ:

Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղե­ցիի հաս­տա­տած կա­նոն­նե­րու հա­մա­ձայն, ութ օ­րուան ե­ղած ա­տեն կը մկրտեն մա­նու­կը, իսկ քա­ռա­սուն օ­րուան ե­ղած ա­տեն մայ­րը ե­րա­խա­յի հետ կ՚եր­թայ ե­կե­ղե­ցի, քա­հա­նան ե­րա­խան կ՚ըն­ծա­յէ Աս­տու­ծոյ, իսկ մայ­րը կը հա­նեն քա­ռա­սուն­քէն՝ խոր­հուրդ Քրիս­տո­սի ու­թօ­րեայ ա­նուա­նա­կո­չու­թեան եւ քա­ռաս­նօ­րեայ տա­ճար ըն­ծայ­ման:

«Տեառ­նըն­դա­ռաջ»ը՝ ժո­ղովր­դա­կան ըն­թա­ցիկ եւ գոր­ծա­ծա­կան լե­զուի մէջ դար­ձած է «Տէ­րըն­տաս», «Տրըն­դեզ» ձե­ւե­րուն։ Կ՚ը­սուի նաեւ «Մե­լետ»։­

Ըստ ե­կե­ղե­ցա­կան ա­ւան­դու­թեան, երբ Յի­սու­սը կը բե­րեն տա­ճար, ա­նոր ա­րե­ւե­լեան կող­մի դռնե­րը, ո­րոնք նախ­ա­պէսն չէին բա­ցուեր, ու­ժեղ դղրդիւ­նով կը բա­ցուին եւ մար­դիկ ի­րենց ճրագ­նե­րով դուրս կու գան տու­նե­րէն՝ տես­նե­լու հա­մար, թէ ին­չու այս­պի­սի աղ­մուկ մը բարձ­րա­ցեր է:

Ա­նոնք ա­կա­մայ ի­րենց ճրագ­նե­րով կը լու­սա­ւո­րեն Յի­սու­սի ճա­նա­պար­հը դէ­պի տա­ճար: Այս­տե­ղէն ալ յա­ռա­ջա­ցեր է «Տեառ­նըն­դա­ռաջ»ը, որ կը նշա­նա­կէ Տի­րոջ ըն­դա­ռաջ: Տօ­նի խոր­հուրդն ալ Տի­րոջ ըն­դա­ռաջ գնալն է:

Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի ծի­սա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գը կը սկսի Փետ­րուա­րի 13-ի ե­րե­կո­յեան. ե­կե­ղե­ցա­կան օ­րա­ցոյ­ցի հա­մա­ձայն՝ ե­րե­կո­յեան ժա­մեր­գու­թե­նէն յե­տոյ կը փո­խուի օ­րը եւ Փետ­րուա­րի 14-ը կը սկսի Փետ­րուա­րի 13-ի ե­րե­կո­յէն:

Ե­կե­ղե­ցա­կան կար­գի հա­մա­ձայն՝ տօ­նի նա­խօ­րէին՝ ե­րե­կո­յեան ժա­մեր­գու­թե­նէն յե­տոյ, կը կա­տա­րուի նա­խա­տօ­նակ, որ կ՚ազ­դա­րա­րէ տօ­նի սկիզ­բը: Կա­նո­նի հա­մա­ձայն՝ նա­խա­տօ­նա­կի ա­րա­րո­ղու­թեան ա­ւար­տին կը կա­տա­րուի Ան­դաս­տա­նի կարգ՝ աշ­խար­հի չորս ծա­գե­րու, ար­տե­րու եւ այ­գի­նե­րու օրհ­նու­թիւն:

Ան­դաս­տա­նին կը յա­ջոր­դէ մո­մե­րու օրհ­նու­թեան ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը։ Օրհ­նուած մո­մի կրա­կով ալ կը վա­ռուի Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի խա­րոյ­կը՝ որ­պէս Քրիս­տո­սի լոյ­սի խորհր­դա­նիշ:

Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի օ­րը Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ Ս. Պա­տա­րագ կը մա­տու­ցուի, տե­ղի կ՚ու­նե­նայ ան­դաս­տա­նի ա­րա­րո­ղու­թիւն, կ՚օրհ­նուին երկ­րի չորս կող­մե­րը, որ­պէս­զի տա­րին ըլ­լայ ար­գա­սա­բեր, ա­պա տե­ղի կ՚ու­նե­նայ նա­խա­տօ­նա­կի ժա­մեր­գու­թիւն, որ­մէ ետք բա­կե­րուն մէջ կրակ կը վա­ռեն, հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րը այդ կրա­կէն մո­մեր վա­ռե­լով տուն կը տա­նին՝ Քրիս­տո­սի աս­տուա­ծա­յին լոյ­սով ի­րենց օ­ճախ­նե­րը օրհ­նու­թեամբ լեց­նե­լով: Տեառ­նըն­դա­ռա­ջին խա­րոյկ վա­ռե­լը լու­սա­ւո­րե­լու՝ գիրն ու գրա­կա­նու­թիւ­նը, ար­ժէք­ներն ու հարս­տու­թիւն­նե­րը պահ­պա­նե­լու գա­ղա­փա­րը կը կրէ նաեւ:

Կայ նաեւ խա­րոյ­կին վրա­յէն ցատ­կե­լու սո­վո­րու­թիւ­նը. չբեր կի­նե­րը այդ մէ­կը կը կա­տա­րեն զա­ւակ ու­նե­նա­լու մաղ­թան­քով, տղա­մար­դիկ՝ մաք­րա­գործ­ման խոր­հուր­դէն մեկ­նած, իսկ մա­նուկ­նե­րը՝ չա­րէն պաշտ­պա­նուե­լու նպա­տա­կով:

Յի­սու­սի տա­ճար ըն­ծա­յու­մի տօ­նին ա­ռի­թով ո՛չ միայն ե­կե­ղե­ցա­կան տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն կը կա­տա­րուի, այ­լեւ ա­ռիթ է հայ մա­նուկ­նե­րը Աս­տու­ծոյ ըն­ծա­յե­լով փառք տա­լու Ա­նոր մեր եր­ջան­կու­թեան հա­մար: Ա­նոնք Աս­տու­ծոյ պար­գեւ­ներն են ծնող­նե­րուն տրուած: Աս­տուած զա­նոնք յանձ­նած է իբ­րեւ ա­ւանդ: Ուս­տի, պէտք է այս տօ­նը ա­ռիթ ըլ­լայ մեր զա­ւակ­նե­րը դաս­տիա­րա­կե­լու այն­պէս, ինչ­պէս Աս­տուած ի՛նք պի­տի ու­զէր, որ ա­նոնք դաս­տիա­րա­կուէին: