ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Մեր արժէքաւոր գրչեղբայր, ազնիւ բարեկամ տքթ. Իգնա Սարըասլան ազնուութիւնը ունեցեր է մեզի հասցնել իր վերջին բանաստեղծութեան հաւաքածոն՝ «Գոյներ եւ հետքեր»ը, մակագրելով զայն՝ մեր անուան հասցէագրելով։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր թուականէն 136 տարի առաջ՝ 1887-ին, Գրիգոր Զօհրապ կը գրէր Զմիւռնիոյ մասին եւ այդտեղ ապրող հայոց համար հետեւեալը կ՚արձանագրէր. «Հայ լեզուն սիրողն ու (ափսո՜ս) հայ լեզուն խօսելէ ամչցողն»:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Դարձեալ սեպտեմբեր, դարձեալ վերամուտ եւ դարձեալ աշնանամուտ…։ Եւ սեպտեմբերի յատուկ զգացումներու խտացած տարափ մը, եւ այս տարափին մէջ տատանող՝ յենարան փնտռող անզօր գրիչ մը…
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մամուլի մէջ լեզուի աղաւաղումը վերջին տասնամեակին յատուկ երեւոյթ մը չէ. մեր թուականէն աւելի քան իննսուն տարի առաջ այնպէս ինչպէս պոլսահայ մամուլը թրքերէն, նոյնպէս ալ արեւելահայ մամուլը ռուսերէն բառեր կը գործածէր. այս երեւոյթին դէմ կը բողոքէր խմբագիր-գրող մը՝ Շաւարշ Միսաքեան, որ իր գրութիւններուն մէջ յաճախ տեղ կու տար թրքերէն բառերու:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Վտանգի դէմ ապահովութեան երաշխիքն է օրէնքը։
Անձնական դատողութեան անստուգութիւններու եւ արտաքին պայմաններու քմահաճոյքին ձեռքէն առնելով դէպքերու ընթացքը՝ զայն օրէնքի մը հրամանին տակ դնել կը նշանակէ օրէնքի մը ներկայութիւնը ե՛ւ անհրաժեշտութիւնը։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ներկայի եւ անցեալի ուսման հանդէպ ըմբռնումը եղած է ամբողջութեամբ տարբեր. անցեալին կրթութիւնը կարեւոր էր այնքանով, որ երիտասարդը երբ աւարտէ դպրոցը, կարենայ գործի ասպարէզին մէջ հանգիստ ձեւով գրել ու կարդալ. իրենց համար ուսման մեծագոյն մակարդակը գրել ու կարդալ գիտնալուն մէջ կը կայանար, այդ է պատճառը, որ կը տեսնենք, թէ անցեալին դասանիւթերը շատ աւելի նուազ ու աւելի պարզ եղած են՝ քան այսօր:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Կարելի չէ որ մարդ մեծ կամ փոքր չափով չազդուի բնութեան գեղեցկութիւններէն՝ հմայիչ, հրապուրիչ տեսարաններէն, եթէ սորված է բնութեան գեղեցկութիւններէն ճաշակ առնել։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Բարեբախտաբար օտարախօսութիւնը շատերու համար մտահոգեցուցիչ երեւոյթ մը դարձած էր, այդ իսկ պատճառով տասնամեակներ առաջ Երեւանի մէջ կազմուեցաւ «Հայացման կոմիտէ» մը, որուն պարտականութիւնն էր կոչ ընել պետական, հասարակական եւ մասնաւոր հիմնարկութիւններուն, որպէսզի հայերէն խօսին ու գրեն։
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Հոգեկան աշխարհի մէջ որեւէ ուժ աւելի մեծ եւ զօրաւոր է, երբ կը զսպուի քան երբ կը սանձարկուի։ Ասիկա բնական օրէնք մըն է։ Այս իրողութեան յստակ մէկ օրինակն է՝ լեզուն։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Հայ գրականութեան մեծագոյն դէմքերէն Լեւոն Շանթ իր «Մեր անկախութիւնը» աշխատութեան մէջ կը գրէր. «Կովկասի մէջ մինչեւ այսօր ժողովուրդին բերանը լիքն է թաթար բառերով, ոճերով, երգերով ու կատակներով, իբրեւ հետեւանք դարաւոր տիրապետութեան, կը ստանանք այն լեզուն, որ հիմա կը խօսուի եւ օր օրի խեղճանալու եւ խառնակուելու վրայ է». հայ ժողովուրդը տարիներ շարունակ այլ պետութիւններու տիրապետութեան տակ ըլլալով, ո՛չ միայն ֆիզիքապէս, այլ հոգեպէս եւս ունեցած են իրենց ազդեցութիւնը, որմէ անմասն չէ մնացած նաեւ լեզուն:
