Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեծ բանաստեղծ Աւետիք Իսահակեան ծնած է Աղեքսանդրոպոլ (Լենինական) 1875 թուականին։ Ան յաճախած է Սուրբ Էջմիածնի Գէորգեան ճեմարանը եւ բարձրագոյն ուսումը ստացած է Գերմանիա, ուր հետեւած է փիլիսոփայութեան, գրականութեան եւ մարդաբանութեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբեմն մարդ կը նայի որեւէ երեւոյթի մը, բայց իր տեսածով յատկանշական հմայքին բացատրութիւնը չի կրնար տալ, եւ «խորհիլ» կը սկսի, ի՛նչ որ «մտքի աչք»ով նայիլ եւ տեսնել պիտի նշանակէ։ Արդարեւ, յայտնի իրողութիւն է, թէ «նայիլ», «տեսնել», «հասկնալ» եւ «բացատրել» բոլորովին տարբեր բաներ են։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ, փոխելով իր մտածելակերպը, կրնա՞յ փոխել նաեւ իր հաւատքը։ Ուրիշ խօսքով՝ մտածելակերպը ո՞րքան կ՚ազդէ հաւատքին։ Նախ սա պէտք է ըսել, թէ «փոխուիլ» եւ կամ «փոխել» այնքան ալ հեշտ բան մը չէ. եթէ ոչ անկարելի, բայց դժուար է «փոխուիլ» եւ «փոխել»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ստորեւ կը շարունակենք ներկայացնել Վարդան Քահանայ Տիւլկէրեանի «Հայ Մամուլի գոյատեւումի պայքարը» խորագրեալ շահեկան յօդուածը։
Հայ դպրոցի մը կամ եկեղեցիի մը ընթացիկ կարիքները հասկնալու պայծառ գիտակցութիւնը ունին, բայց հայ թերթի մը անյաղթելի դժուարութիւններով, ո՛չ կը հետաքրքրուին եւ ոչ ալ կը հասկնան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հայոց առաջին պարբերաթերթը «ԱԶԴԱՐԱՐ»ի հիմնադիրը եւ խմբագիրը Յարութիւն Քահանայ Շմաւոնեանէ ետք Հայ Մամուլը ունեցած է միշտ գոյապահպանման եւ գոյատեւման հարց մը։ Ահաւասիկ, այս հարցին շուրջ Վարդան Քահանայ Տիւլկէրեանի շահեկան մէկ յօդուածը կը ներկայացնենք ստորեւ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ո՛չ մէկ յանցանք անպատիժ կը մնայ։ Այս իմաստով ամերիկացիներ կ՚ըսեն.- Your sin will find you out.

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային առաքինութիւնները իմացականութեան եւ կամքին ամուր կեցուածքներ են, կայուն տրամադրութիւններ, ունակական կատարելութիւններ՝ որոնք կը կանոնաւորեն մարդուն արարքները, կը կարգաւորեն անոր կիրքերը եւ կ՚առաջնորդեն իր վարքը ըստ բանականութեան եւ հաւատքին։ Անոնք կը հայթայթեն դիւրութիւն, ինքնազսպում եւ ուրախութիւն բարոյապէս բարի կեանք մը վարելու համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Թատրոն»ը՝ յունարէն թարգմանութեամբ «տեսարաններու վայր, տեսարան», արուեստի ճիւղ մըն է՝ ուր արտայայտման հիմնական միջոցը դերասանն է։ Թատրոնը՝ ըստ էութեան կը համարուի ամենաազդեցիկ միջոցը, կամ գործիքը, որով կարելի է ներգործել մարդու հոգիին եւ մտքին վրայ, քանի որ հանդիսատեսը կատարուածը տեսնելով ինքզինք կը նոյնացնէ «կերպար»ի հետ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Արդարութիւնը ինքնին, առարկայաբար, «բացարձակ» սկզբունք մը կամ իրականութիւն մըն է։ Բայց, ընդհանրապէս, մարդիկ արդարութեան վրայ առարկայաբար չեն նայիր, այլ ենթակայական, այսինքն «անձնական շահախնդրութեամբ» կը նային։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ստորեւ կը շարունակենք ներկայացնել Ա. Ամուրեանի «Հայոց առաջին պարբերաթերթը =Ազդարար= Խմբագիր՝ Յ. Քհնյ. Շմաւոնեան» խորագրեալ շահեկան յօդուածը՝ որ հրատարակուած է Յակոբ Այվազի՝ 1 մարտ 1980 թուակիր «ՔՈՒԼԻՍ» հանդէսին մէջ։