Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Եթէ մարմինին մէկ անդամը ցաւի՝ բոլոր անդամներն ալ միասին կը ցաւին, իսկ եթէ մէկ անդամը պատուըուի՝ բոլոր անդամներն ալ միասին կ՚ուրախանան» (Ա ԿՈՐՆԹ. ԺԲ 26)։
Եւ ահաւասիկ պա՛հն է ցաւի եւ վիշտի, քանի որ մարմնին ո՛չ թէ մէկ անդամը, այլ կենսականը, էականը՝ գլո՛ւխը հրաժեշտ կ՚առնէ մեզմէ, դէպի իր Երկնաւոր Հօր մեկնելու համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային կեանքի մէջ որքան բնական է որ պատահին դժուարութիւններ, նեղութիւններ, նո՛յնքան բնական է ձախողութիւններ, անյաջողութիւններ, որոնք կ՚ենթադրեն պարտութիւն՝ կեանքի պայքարին մէջ։
Արդարեւ, ձախողութեան յառաջ բերած փորձանքները սովորական եւ բնական կը թուին, ձախողութեան հետեւանք կը նկատուին ընդհանրապէս։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեծ պահքի շրջանի վեց կիրակիի երկրո՛րդն է «Արտաքսման կիրակի»ն՝ որ կը յաջորդէ «Բարեկենդանի կիրակի»ին եւ կ՚արտայայտնէ նախաստեղծներու մեղանչումը եւ անհնազանդութեան պատճառով վտարումը դրախտէն։
Արդարեւ, անհնազանդութեան արարքը միշտ կարելի է տեսնել մարդու մէջ, նոյնպէս անոր հնարաւորութիւնը որպէս փորձութիւն։ Ուստի մեղքը միշտ կ՚ուղեկցի մարդուն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ յաճախ կը թղթատեմ հին թերթերու հաւաքածոները, այս անգամ հանդիպեցայ 27 նոյեմբեր 1995 թուակիր ԺԱՄԱՆԱԿ-ի մէջ «Մաշտոց Քհնյ. Գալփաքճեան» ստորագրութեամբ՝ վերոյիշեալ վերնագրութեամբ գրութեան։ Թերեւս «կրկնութիւն» համարուի, բայց հետաքրքրական պիտի ըլլար նոյն ստորագրութեամբ եւ այսօրուան տրամադրութեան ներքեւ յիշել գրութիւնը եւ տեսնել, թէ ինչե՜ր փոխուած է անցեալ տարիներու ընթացքին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Քաղաքակրթութեան բերած արագութիւնը այդպէս կը թուի՝ թէ մարդ էակը ի՛նք ձեւակերպելու մտադրութիւնը ունի բնութիւնը։ Եւ այնպէս կը տեսնուի՝ թէ «հին մարդ»ը այլեւս այն մարդը չէ, այլ՝ քաղաքակրթութեան թեւերուն տակ փոխուած եւ բարեկարգուած «նո՛ր մարդ»ը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մաղաքիա Արքեպս. Օրմանեան իր «Խոհք եւ խօսք»ին մէջ իր կարծիքները կը յայտնէ նաեւ ուխտի մասին։ Հետաքրքրական եւ ուսուցողական այս տողերէն հատուածներ կը ներկայացնենք, միշտ հաւատարիմ մնալով բնատիպին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեծ պահքի շրջանը կը բովանդակէ վեց կիրակի։ Կիրակին որքան հանգիստի օր, նաեւ օրհնութեան օր է քրիստոնեաներու համար։ Կիրակի օրը հոգւով եւ մտքով պէտք է նուիրուի Աստուծոյ, քանի որ Յակոբոս Տեառնեղբայր իր Ընդհանրական Նամակին մէջ կ՚ըսէ. «Մօտեցէ՛ք Աստուծոյ, եւ Աստուած ինք պիտի մօտենայ ձեզի», (ՅԱԿՈԲ. Դ 8)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հայ Եկեղեցւոյ պատմութեան մէջ, ժամակարգութիւնը՝ որ Դ եւ Ե դարերուն կազմակերպուեցաւ, յաջորդ դարերուն եւս շարունակուեցաւ նոյն բաժանմունքներով, միայն թէ բովանդակութեան կողմէ փոփոխութիւններ կրեց յաւելումներով եւ յապաւումներով։ Պատմաբանական տեսակէտէ կարելի չէ ճշդել եւ որոշել այդ փոփոխութիւններու ժամանակը, եւ թէ որոնց ձեռքով կատարուած ըլլալը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Չափաւորութիւնը եւ պարզութիւնը էական պայմաններն են առողջութեան, յաջողութեան եւ երջանկութեան։ Կրօնքը, բարոյականը եւ բանականութիւնն ալ արդէն այս կը պահանջեն։ Արդարեւ, մարդուս մկանները, ջիղերը, արիւնը, մէկ խօսքով, ընդհանուր բնախօսական կազմուածքը չափաւոր եւ պարզ սնունդի մը իւրացումով աւելի կորովի, աւելի յարմար, աւելի պինդ կ՚ըլլայ որեւէ ծառայութեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Քրիստոնէական բարոյականը զօրացած է Քրիստոսի գերագոյն անձնազոհութեան օրինակովը։ Ուստի Ան օրէնքին հնազանդելով չէ՛ որ կը քարոզէր, որեւէ շահու ակնկալութիւն Իր տեսութենէն դուրս միայն կրնար գոյութիւն ունեցած ըլլալ, երբ «Ես ձրի պիտի տամ կենաց ջուրի աղբիւրէն», կ՚ըսէ Աստուած, ամէն անոնց՝ որոնք «մաքուր սիրտ» կրելու մտադրութեան մէջ չեն դեդեւիր երկիւղով, որոնք չե՛ն անհաւատիր իր փրկարար կոչումին, եւ որոնք «Պղծութենէ՝ կռապաշտութենէ եւ ստախօսութենէ» կը հրաժարին (ՅԱՅՏ. ԻԱ 6-8)։