Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մա­ղա­քիա Ար­քե­պիս­կո­պոս Օր­մա­նեան իր «Խոհք Եւ Խօսք»ին մէջ կը ստու­գա­բա­նէ «բա­րե­կար­գու­թիւն» եւ «բա­րե­փո­խու­թիւն» բա­ռե­րը եւ կը վեր­լու­ծէ ա­նոնց ի­մաս­տը եւ նաեւ կը բաղ­դա­տէ այս եր­կու ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը։ Ուս­տի կը ներ­կա­յաց­նենք «Խոհք Եւ Խօսք»ի ՀԵ գլու­խէն շա­հե­կան հա­տուած­ներ։ (Դա­մաս­կոս, 1918 փետրուար 28/13 մարտ Դշ.)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Խոր­հա՞ծ էք եր­բեք, սի­րե­լի ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­ներ, ե­թէ մար­դիկ չու­նե­նա­յին ակն­կա­լու­թիւն­ներ, նպա­տակ­ներ, կեան­քը ի­մաստ մը կ՚ու­նե­նա՞ր, եւ թէ դիւ­րա­տար կ՚ըլ­լար. նե­ղու­թիւն­ներ, դժուա­րու­թիւն­ներ կա­րե­լի կ՚ըլ­լա՞ր յաղ­թա­հա­րել…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Մարդ էա­կը, որ­պէս խոր­հող ա­րա­րած, դա­րե­րու ըն­թաց­քին, միշտ գիտ­նալ ու­զած է իր գո­յու­թեան ի­մաս­տը եւ ար­ժէ­քը։ Ար­դա­րեւ, կեան­քի ո­րե­ւէ շրջա­նին մէջ, մարդ կը հարց­նէ ինքն ի­րեն սա հար­ցու­մը. «Ի՞նչ է մար­դը»։­

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ մէ­կու մը մա­սին ընդ­հա­նուր գա­ղա­փար մը կազ­մել կ՚ու­զենք, ո­րո­շում մը տա­լու հա­մար ա­նոր մա­սին, պէտք է դի­տենք զայն ո՛չ միայն իր խօս­քե­րով, այլ մա­նա­ւանդ իր գոր­ծե­րով, իր ամ­բողջ կեան­քով։ Ա­սոր հա­մար երբ կը դի­տենք, պէտք է նա­յինք ո՛չ միայն մարմ­նա­կան աչ­քով, այլ նաեւ՝ հո­գիի աչ­քով։ Ուս­տի խօս­քին քա­նա­կը չէ՛ կա­րե­ւո­րը, այլ ո­գին՝ որ կը ստեղ­ծէ ա­նոր իս­կա­կան ար­ժէ­քը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եր­կու ար­ժէք­ներ, ո­րոնք կը կա­նո­նա­ւո­րեն, կը կազ­մա­կեր­պեն մարդ­կա­յին կեան­քը եւ ըն­թաց­քը եւ ուղ­ղու­թիւ­նը կ՚ո­րո­շեն ա­նոր։ Ար­դա­րեւ, ա­ռա­ջին ակ­նար­կով, «հնա­զան­դու­թիւն» եւ «ա­զա­տու­թիւն» հա­կա­դիր ար­ժէք­ներ կ՚ե­րե­ւին մար­դուս բա­նա­կա­նու­թեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ա­տե­նօք կ՚ապ­րէր թա­գա­ւոր մը՝ որ միշտ հե­տաքր­քիր էր տե­ղե­կու­թիւն ստա­նա­լու իր ժո­ղո­վուր­դին մէջ տի­րող սո­վո­րու­թիւն­նե­րուն եւ ա­նոր ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րուն եւ մո­լու­թիւն­նե­րուն մա­սին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հե­տաքրք­րա­կան է ու­սում­նա­սի­րել՝ ժո­ղո­վուր­դին ա­ւան­դա­կան ծէ­սե­րը եւ ա­րա­րո­ղութ­իւն­նե­րը ան­ցեա­լի մէջ, ո­րոնք կը տար­բե­րին շրջա­նէ շրջան։ Զոր օ­րի­նակ, առ­նենք ա­մուս­նու­թիւ­նը, եւ տես­նենք թէ՝ ան­ցեա­լի Նի­կո­մի­դիոյ Ա­տա­բա­զա­րի շրջա­նին մէջ ի՛նչ­պէս կը կա­տա­րուէր, ի՞ն­չեր էին ա­նոր ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րը, ծէ­սե­րը, պայ­ման­նե­րը՝ ո­րոնք այ­սօր գո­յու­թիւն չու­նին մեծ մա­սամբ, թե­րեւս շատ փոքր շրջա­նակ­նե­րու մէջ միա՛յն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մկրտիչ Պէ­շիկ­թաշ­լեան իր «Եղ­բայր ենք մենք» բա­նաս­տեղ­ծու­թեան իւ­րա­քան­չիւր տու­նը սա­պէս կը վեր­ջաց­նէ. «Ընդ աս­տե­ղօք ինչ կայ սի­րուն, Քան զանձ­կա­լի եղ­բայր ա­նուն…»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​«Վստա՛հ գիտ­ցէք, որ այս թշուառ այ­րին բո­լո­րէն շատ դրամ նե­տած ե­ղաւ գան­ձա­նա­կին մէջ, ո­րով­հե­տեւ միւս­նե­րը ի­րենց ա­ւե­լորդ գու­մար­նե­րէն նե­տե­ցին, մինչ ա­նի­կա, հա­կա­ռակ չքա­ւոր ըլ­լա­լուն, ինչ որ ու­նէր՝ նե­տեց, իր ամ­բո՛ղջ ապ­րուս­տը» (ՄԱՐԿ. ԺԲ 43-44), (ՂՈՒԿ. ԻԱ 1-4)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ընդ­հան­րա­պէս «նա­խա­պա­շա­րու­մը», մարդ­կա­յին թէ՛ ան­հա­տա­կան, թէ՛ հա­ւա­քա­կան կեան­քին հա­մար վտան­գա­ւոր եւ վնա­սա­կար ու­նա­կու­թիւն մըն է։