ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ճիշդ է, որ անձի նկարագիրը եւ մտային կարողութիւնը մեծ ազդեցութիւն ունի իր ապագային վրայ, սակայն անուրանալի է նաեւ կրթութեան դերը. կրթական ծրագիրի անկատարութիւնը երկար ժամանակ մեծ վէրք մը եղած է մեր ազգի համար, որովհետեւ դժուարութիւնը ունեցած ենք հասկնալու, որ կրթական ծրագիրը քարացած իրողութիւն մը չէ, այլ մի՛շտ ենթակայ է փոփոխութեանց ու կատարելագործումի:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ուղղակի՛ Արարչին կողմէ եղած յայտարարութեան համաձայն՝ մարդը Աստուծոյ պատկերով ստեղծուած է։ Արդարեւ, մարդը ո՛չ թէ կերպարանքով եւ էութեամբ իր Արարչին նման էր, այլ՝ ինչպէս որ Աստուած բոլոր ստեղծագործութեան վրայ տիեզերական իշխանութիւն ունէր, ա՛յնպէս ալ մարդուն արտօնութիւն տրուած էր երկրին եւ անոր կենդանական զանազան ձեւերուն, տեսակներուն՝ թռչուններուն, ձուկերուն եւ բոլոր անասուններուն վրայ իշխանութիւն ունենալու եւ գործադրելու։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր թուականէն 145 տարիներ առաջ՝ 1878 թուականին գրած իր մէկ յօդուածին մէջ Գրիգոր Զօհրապ կը գրէր.- «Պէտք չէ անպայման մեծ հարստութեան մը տէր ըլլալ բարեգործութեան մը ձեռնարկելու համար, այլ մեծ սիրտ» եւ անկասկած այդ «սիրտ»ը ունեցողներէն մէկն էր Պօղոս Նուպար փաշա, որ իր ունեցած մեծամեծ հարստութեամբ հանգստաւէտ կեանք մը վայելելու փոխարէն կեանք մը ամբողջ նուիրեց բարեգործութեան:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Երբ մէկը ամէն տեսակի մեղքեր կը գործէ եւ միւսը կը չարախօսէ, երկուքն ալ հաւասար կերպով կը դատուին եւ կը պատժուին։ Արդարեւ, գողութիւնը եւ շնութիւնը Պօղոս առաքեալի կողմէ չարախօսութենէն եւ բամբասանքէն աւելի մեծ անօրէնութիւններ նկատուած չեն, սակայն անոնք եւս «չարիք» են։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Եթէ կեանքի դժուարութիւնները թուարկող անձ մըն էք, խնդրեմ անոր վրայ աւելցնէք նաեւ մահը, որովհետեւ ինչպէս Մուշեղ Իշխան կ՚ըսէր «Մեռնիլը որքան դժուար է». ծնիլը դժուար, ապրիլը դժուար, սակայն մեռնիլը դիւրին կը կարծէինք, սակայն վերջապէս հասայ այն եզրակացութեան, որ ապրելու նման դժուար է նաեւ մեռնիլը:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Իմաստուն կին մը ճամբու եզերքը ինկած քար մը կը գտնէ։
Յաջորդ օրը ան ճամբորդի մը կը հանդիպի՝ որ շատ անօթի է, եւ կինը իր քովի հացը կը կիսէ անոր հետ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Հերոս դառնալու եւ անմահանալու չափանիշները մեր ազգին մէջ քիչ մը տարբեր են տրամաբանականէն. մեր մօտ հերոսութիւնը պայմանաւորուած է մահով. հաւանաբար երկու երիտասարդ մասնակից դառնան պատերազմի. անոնցմէ մին մեծամեծ գործեր կը կատարէ, սակայն կը յաջողի իր կեանքը փրկել, սակայն երկրորդը առանց բան մը կատարած ըլլալու հակառակորդին զոհ դառնայ եւ հերոսանայ, մինչ իսկական հերոսը արժանանայ անփթութեան:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Աստուած մարդը ստեղծեց եւ զայն դրաւ դրախտին փափկութեան մէջ, բոլոր զգայարանքները եւ անդամները առողջ ունենալով իր բնութեան մէջ։ Ապա ուրեմն՝ երբ լսեց անոր, որ խաբեց զինք, այն ժամանակ ստացաւ բոլոր ախտերը եւ հիւանդութիւնները եւ իսկոյն ինկաւ իր մեծ ու չքնաղ փառքէն, որպէսզի մարդը հասկնայ եւ տեսնէ, թէ ախտեր, հիւանդութիւններ կան՝ որոնք զինք կը հեռացնեն Աստուծմէ եւ որպէսզի բարերար Աստուծոյ, որ օգնէ իրեն եւ ապա ինք կարենայ իրմէ թօթափել բոլոր ախտերը եւ բժշկուիլ ամէն հիւանդութենէ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Մեր թուականէն 110 տարիներ առաջ՝ շաբաթ, 9 մարտ 1913 թուականին Պոլսոյ Նշան Պապիկեան տպագրատունէն լոյս կը տեսնէ «Բամբիռ» շաբաթաթերթը. շաբաթաթերթի խմբագիրը (որ ցաւ ի սիրտ, իր անունը չի յիշեր շաբաթաթերթի էջերուն մէջ) իր առաջին խմբագրականին մէջ հպարտութեամբ կը գրէ հետեւեալ տողերը.-
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
«Վասնզի մարմնաւոր խորհուրդը մահ է, եւ հոգեւոր խորհուրդը՝ կեանք եւ խաղաղութիւն». (ՀՌՈՎ. Ը 6)։
Մարմնաւոր խորհուրդը մահ է. այսինքն մարմնաւոր բարիք մտածել եւ անոնց հետամուտ ըլլալը կը կորսնցնէ մարդուս հոգիին կեանքը։
